سرمقاله ایران/ ایرانِ 1424

ايران

بروزرسانی 1400/02/21 - 04:33

ايران/ « ايرانِ 1424 » عنوان يادداشت روزنامه ايران به قلم سيدحميد پورمحمدي است که مي‌توانيد آن را در ادامه بخوانيد:

طرح آمايش سرزمين که کشور از 50 سال قبل به‌دنبال آن بود، بالاخره بعد از حدود 6 سال کار مداوم در سکوت خبري نهايي شد و به تصويب شوراي عالي آمايش سرزمين رسيد و اين سند بسيار مهم بزودي رونمايي خواهد شد. تنظيم و تدوين اين طرح که توجه ويژه‌اي به عدم توازن‌ها و عدم تعادل‌ها در حوزه‌هاي مختلف و دوم مزيت‌هاي کشور دارد، مي‌تواند براي کشور مانند يک سکوي جهش اقتصادي و موتور محرکه توسعه‌ باشد. تهيه اين طرح يکي از بزرگترين کارهاي دهه‌هاي اخير است که از قبل از انقلاب اسلامي، کشور به‌دنبال آن بوده است.
در دهه 50 مطالعاتي در مورد اين موضوع توسط شرکت ايراني- فرانسوي ستيران با همکاري سازمان برنامه و بودجه آغاز شد که البته در حد مطالعه باقي ماند. اين اولين دوره مطالعات آمايش سرزمين بود اما آخرين آن نبود. در دهه 60 نيز دوباره مطالعه در اين خصوص رقم خورد و مجدداً نيمه تمام رها شد. البته موضوعاتي مانند سواحل مکران، محور شرق و مناطق آزاد از دل اين مطالعات بيرون آمد. اما در دهه 70 و 80 نيز مجدداً تنظيم اين سند مورد توجه قرار گرفت. در دهه 70، موضوعاتي مانند نظريه پايه توسعه و توسعه درون‌زا و برون‌نگر و توجه بموقعيت و مزيت‌هاي سرزمين مورد تأکيد قرار گرفت. در دهه 80 نيز، به موضوعاتي مانند ضوابط ملي آمايش سرزمين و نظريه پايه توسعه و لزوم تشکيل شوراي آمايش سرزمين پرداخته شد. اما در هر دو دهه کار نيمه تمام رها شد و منجر به تهيه سند آمايش سرزمين نشد.
اما در اواخر دهه 90 بالاخره اين طرح تدوين شد و به نتيجه رسيد. مطالعاتي که براي اين امر انجام شد، يکي از مشارکتي ترين، گسترده‌ترين و تعاملي‌ترين مطالعات تاريخ کشور است.
مشارکتي‌ترين از اين حيث که 13 دانشگاه و 10 گروه مهندسين مشاور در تدوين اين سند مشارکت داشتند. گسترده‌ترين از اين حيث که حدود 1150 جلد مطالعه براي آن انجام شد و اين تعداد حدود ۱۱۰۰ جلد مطالعه در سطح استاني و ۵۰ جلد مطالعه در سطح ملي و آمايش ملي بود. به گونه اي که به طور متوسط براي هر استان حدود 40 جلد مطالعه انجام شد. و تعاملي‌ترين بود؛ به اين سبب که تمام دستگاه‌هاي اجرايي استاني و ملي، دفاتر تخصصي و کارشناسان سازمان برنامه‌وبودجه کشور در تدوين آن تعامل داشتند.علاوه بر اين، در تنظيم اين سند يک ژئوديتابيس Geo databse تشکيل شد که بيش از 7 ميليون و 200 هزار داده و آمار را در بر مي‌گيرد و بر اساس آن، نقشه‌هاي وضع موجود کشور و وضع مطلوب براي سال 1424 را نمايش مي‌دهد.اما کار متفاوتي که انجام شد اين بود که اين بار طرح آمايش سرزمين در حد مطالعه باقي نماند و بلکه تقريباً يک سال تمام کميته تخصصي آمايش سرزمين موضوعات را بررسي مي‌کرد که خوشبختانه در پايان سال 1399 براي اولين بار اسناد ملي و استاني طرح آمايش سرزمين به تصويب شوراي عالي آمايش سرزمين رسيد. به اين ترتيب بالاخره کشور ما صاحب يک سند پايه براي توسعه يافتگي متوازن و متعادل و برمبناي ظرفيت‌ها و مزيت‌هاي هر منطقه شده؛ که نتيجه 6 الي 7 سال تلاش فراوان است.اين يک سند بالادستي و لازم الاجراست که مدتي نزديک به يک سال زمان مي‌خواهد تا برخي از اقتضائات و الزامات آن توسط نهادهاي مختلف به تصويب برسد. در اين سند توجه شده است که چه فعاليتي را در چه جايي، چه جمعيتي در چه جغرافيايي و چه زيرساختي در چه منطقه‌اي لازم است تا ارزش افزوده متعادلي در تمام پهنه سرزمين رقم بخورد و چنين نباشد که محروميت مانند کمربندي دورتا دور کشور را فرا بگيرد و توسعه‌هاي غيرکارشناسي به بحران‌هايي مانند بحران کم آبي دامن بزند.اين سند پس از طي مراحل نهايي خود مي‌تواند به برنامه‌هاي توسعه کشور کمک بزرگي کند و کار کارشناسي جايگزين سليقه‌ها باشد. از اين پس ملاحظات سند ملي آمايش سرزمين است که مشخص مي‌کند، نهادهايي مانند شوراي اقتصاد و سازمان‌ها بايد چه تصميماتي براي توسعه کشور بگيرند و بانک‌ها و صندوق توسعه ملي حق اعطاي ضمانت‌ها و وام‌ها به کدام پروژه‌ها را در کدام مناطق دارند. اين يک حرکت بزرگ به سمت توسعه متوازن و متعادل خواهد بود که نگاه آن به توسعه در قلمروهاي مستعد، استقرار زيرساخت‌ها و جمعيت و فعاليت‌ها در الگوي مطلوب کشور است.