مناظره برای منازعه؟

شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

درحالي‌که نخستين مناظره نامزدهاي انتخابات 1400 به‌لحاظ فرم برگزاري و بگومگوي‌هاي مرسوم و حملات نامزدها به هم نه‌تنها چيزي از مناظره‌هاي انتخابات گذشته کم نداشت و بلکه حتي بيشتر هم بود، اما از نگاه مخاطباني که آن را دنبال کردند، نه چنگي به دل زد و نه جذاب و تهييج‌کننده به نظر آمد. به نظر مي‌رسد فضاي صلب انتخابات، غيبت چهره‌هاي شاخص در نتيجه ردصلاحيت‌ها و تکراري‌شدن نوع و مدل حملات نامزدها به هم، اثرش را بر نخستين مناظره با موضوع اقتصاد گذاشت و نتيجه از نگاه تحليلگران انتظارها را برآورده نکرد. به‌ويژه تفاوت فاحش ريتم بخش نخست و دوم مناظره که مشخص بود به دلايلي نامزدها از حمله به هم دست کشيدند و سعي کردند درباره برنامه‌هاي خودشان صحبت کنند. بااين‌حال در نخستين مناظره دو چهره قطب شدند که بيشترين حملات به سمت آنها رخ داد؛ همتي و رئيسي. همتي بيشتر از اين بابت که نامزد‌هاي جبهه انقلاب او را بدل به نماينده دولت کردند و معتقد بودند به‌عنوان نماينده وضع موجود بايد توضيح دهد و مسئوليت بپذيرد. اگرچه از پيش مي‌شد حدس زد که فضاي مناظره به همين سمت پيش برود. مشخص بود که ابراهيم رئيسي و سه چهره نزديک به او يعني زاکاني، جليلي و قاضي‌زاده که به سه يار پوششي او بدل شده‌اند، قرار است به دولت حمله کنند که اين‌چنين هم شد و باز مشخص بود که قرار بوده وظيفه حملات نه بر دوش رئيسي که سه نامزد پوششي او قرار بگيرد و از رئيسي چهره مثبت و مظلوم‌تري در مناظره به نمايش درآيد؛ اما با حملات همتي به او، رئيسي هم وارد ميدان و از حالت تدافعي خارج شد. در ميان اين سه نفر البته قاضي‌زاده کمتر از ديگران وارد بگومگوي قطبي شد و ترجيح داد در مناظره اول کمتر براي خودش حاشيه بخرد.
به نظر مي‌رسد بهترين تاکتيک هم از آن همتي بود که گفت به سؤال‌هاي نامزدهاي پوششي پاسخ نمي‌دهد، مگر اينکه آنها تعهد و امضا بدهند که تا آخر انتخابات باقي خواهند ماند و به نفع رئيسي کنار نمي‌کشند. همين سخن همتي باعث شد نامزدهاي جبهه اصولگرايان بارها تأکيد کنند که پوششي نيستند و مستقل از يکديگرند. همتي خطاب به زاکاني گفت: «از پوششي‌بودن دربياييد! يعني چه که اين همه متهم مي‌کنيد؟ شما دو کلاس اقتصاد خوانده‌ايد؟ اقتصاد نمي‌دانيد! پزشکي‌ هسته‌اي‌تان هم که مشخص است چطور مدرک گرفتيد. دهن من را باز نکنيد. من مي‌خواهم محترمانه صحبت کنم».

---

بازار

---

مورد عجيب مناظره نخست، محسن رضايي بود که از توييت‌ها و حرف‌هاي پيش‌گفته‌اش تصور مي‌رفت که قرار است با رئيسي دوقطبي بسازد اما ناگهان بازي را عوض و شروع به حمله به دولت کرد تا جايي که همه مي‌گفتند او تصور مي‌کند در‌حال مناظره با روحاني است. رضايي حتي گاهي بيش از سه نفر ديگر نقش يار چهارم تيم اصولگرايان را بازي کرد، در‌حالي‌که رقيب اصلي او نه در جريان مخالف که در همان جريان اصولگرايي بود. رضايي که مي‌توانست از مزيت مناظره اقتصادي به بهترين شيوه به نفع خودش بهره‌برداري کند و به تبيين برنامه‌ها و ايده‌هاي اقتصادي‌اش بپردازد و فرصت از‌دست‌رفته سال‌هاي 84 و 92 را براي خودش احيا کند اما اين فرصت را با افتادن در بگومگوي با همتي و حمله به دولت فعلي نه‌تنها از دست داد بلکه نتوانست امتيازي هم در جريان اصولگرايي به نفع خود بگيرد تا جايي که مجتبي شاکري، دبير کل جمعيت جانبازان انقلاب اسلامي، درباره‌اش گفته که محسن رضايي در دوره‌هاي قبلي انتخابات رياست‌جمهوري هم شرکت کرده و سبد رأي بالايي نداشته است، حتي در اين دوره هم طبق نظرسنجي‌ها يک‌دهم رئيسي هم رأي ندارد، در کل رضايي ممکن است خود کناره‌گيري کند، اما اگر کناره‌گيري هم نکند، آراي مردم و صندوق‌هاي انتخابات رضايي را کنار خواهند زد!

جبهه اصلاحات حمايت مي‌کند؟
همتي همچنين در آخر مناظره هم هر دو دستش را به نشانه عدد 10 جلو دوربين برد به معني اينکه هر يک نفر 10 نفر را پاي صندوق رأي بياورد اما مشخص نيست در شرايطي که جبهه اصلاحات از کسي حمايت نکرده و خبري هم از «تکرار خاتمي» نيست، همتي و مهرعليزاده بدون پشتوانه رأي قوي برنده خواهند شد؟ مهرعليزاده هم با اينکه از سوي جبهه اصلاحات نمايندگي نمي‌شد و اين جبهه اعلام کرده که نامزدي در انتخابات ندارد اما سعي کرد در فقدان نامزد جريان اصلاحات، خودش چنين مأموريتي براي خودش تعريف کند. از خاتمي در صداوسيمايي که او را ممنوع‌التصوير کرده سخن گفت و به‌طور مشخص هدف برخوردهايش را در مناظره ابراهيم رئيسي قرار داد. همتي و مهرعليزاده به‌عنوان نامزدهاي نزديک به جريان اصلاحات از غيبت‌هاي انتخاباتي گفتند. از حذف زنان و بزرگان و ردصلاحيت‌شدگان. مهرعليزاده از اين گفت که رئيسي بهتر است در همان دستگاه قضا به مبارزه با فساد بپردازد. مهم‌ترين جمله مناظره هم که مورد توجه کاربران فضاي مجازي قرار گرفته بود، متعلق به مهرعليزاده بود، وقتي خطاب به رئيسي از واژه «سندرم پست بي‌قرار» استفاده کرد. نمازي، از اعضاي کارگزاران سازندگي که حامي همتي است، گفته که معلوم نيست جبهه اصلاحات بخواهد موضع جديدي را اعلام کند اما اصولا اگر مناظره‌ها نشان دهد که آقاي همتي خوب صحبت مي‌کند و توضيحاتش اقناع‌کننده است، شايد بتوان اميدوار بود که تجديدنظر کنند؛ اما خباز گفته که هنوز هيچ خبري از حمايت جبهه اصلاح‌طلبان از نامزدي مهرعليزاده يا همتي وجود ندارد يا حداقل من خبر ندارم. بعيد است که جبهه اصلاحات صرفا جهت داشتن نامزدي از يکي از اين دو گزينه حمايت کند.

احتمال انصراف 2 پوششي
جواد آرين‌منش، فعال اصولگرا، گفته است‌ «اگر هريک از نامزدها در ميانه راه کنار برود، صحبت‌هاي آنان در قالب مناظرات ذهنيت منفي ايجاد خواهد کرد، چون مردم احساس مي‌کنند سر کار هستند. در‌واقع اگر اين افراد آمده‌اند به نفع نامزد خاصي کنار بروند، به نظر من بايد برنامه آن کانديدا را مطرح و تبيين کنند. اين مناظرات بر نظر کساني که ديدگاه‌شان کاملا منفي بوده و نمي‌خواهند در انتخابات مشارکت کنند، تأثيري نخواهد داشت و چه‌بسا مناظره‌ها را نيز تماشا نکنند، چون بخشي از مردم با صداوسيما قهر کرده‌اند اما مناظرات بر کساني که جزء اقشار خاکستري بوده و مردد در شرکت در انتخابات يا انتخاب نامزد خويش هستند، تأثيرگذار خواهد بود. کساني هم که از پيش تصميم خود را براي رأي‌دادن به يک نامزد گرفته‌اند، علاقه‌مند هستند نامزد مطبوع آنان در اين مناظرات بهتر ظاهر شود. احتمالا اين مناظرات اقبال نظرسنجي‌ها به نامزدهايي مانند آقاي همتي يا آقاي مهرعليزاده را که براي مردم ناشناخته‌اند، افزايش خواهد داد». نامزدهاي جبهه انقلاب در‌حالي مدعي بودند که مستقل‌اند و لفظ پوششي توهين به آنهاست که رئيس شوراي هماهنگي ستادهاي رئيسي در خوزستان گفته است: احتمال‌هايي وجود دارد که آقايان قاضي‌زاده و زاکاني به نفع آيت‌الله رئيسي انصراف دهند.

جاي خالي زبان بدن
برداشت مخاطبان و تحليلگران از جمع‌بندي مناظره نخست اين بود که نامزدها بيش از همه به کلي‌گويي و بايدها و بديهيات پرداختند تا ارائه برنامه و راهکارهاي بديع و متفاوت، اگرچه با‌هم بگومگوي تند هم کردند، دوقطبي‌سازي کردند و حتي سعي در روکردن دست يکديگر داشتند و از تحصيلات و مدرک هم ايراد گرفتند و آن را ساختگي خواندند اما نتوانستند اثرگذار ظاهر شوند. يکي از شيوه‌هاي اثرگذاري در مناظرات استفاده از زبان بدن در کنار بازي‌هاي زباني است. حسن روحاني يکي از نامزدهاي انتخابات گذشته بود که در استفاده از زبان بدن همسو با بيان خود بسيار متبحر ظاهر مي‌شد و قطعا يکي از دلايل موفقيتش در جلب نظر و رأي همين بود، درحالي‌که وقتي حملات به نامزد مخالف صرفا از روي عصبانيت و با ريتم يکنواخت از روي کاغذ و بدون اعتماد‌به‌نفس کامل يا با تپق بيان شود، اثرش به‌مراتب کمتر است تا وقتي که همراه با زبان بدن از موضع اقتدار بيان شود.
 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar