برگزیده

مسیر بورس در فردای انتخابات

همشهري

بروزرسانی 1400/03/24 - 21:54

همشهري/متن پيش رو در همشهري منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

همشهري اثرات پيروزي هريک از طيف‌هاي سياسي را در انتخابات رياست‌جمهوري بر بورس بررسي کرد

نحوه مواجهه بورس با رئيس‌جمهور جديد چگونه خواهد بود؟ اين موضوع بستگي زيادي به آن دارد که کداميک از چهره‌هاي سياسي در انتخابات رياست‌جمهوري پيروز شوند. بررسي‌ها نشان مي‌دهد صرف‌نظر از انديشه‌هاي اقتصادي رئيس‌جمهوري جديد که اثر زيادي بر بازار سرمايه ‌دارد آنچه بيشتر از هرچيزي براي سهامداران اهميت دارد ديدگاه رئيس‌جمهور جديد در مورد رابطه به دنياي خارج است که مي‌تواند اثرات عميقي بر قيمت دلار و بازار سهام داشته باشد.
به گزارش همشهري، کمتر از 4روز ديگر به زمان برگزاري سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري باقي مانده است و بازار سهام بيش از هر دوره ديگري وارد يک دوره انفعال شديد شده است، به‌طوري که اين روز‌ها حجم خروج نقدينگي از بورس شتاب گرفته است و سهامداران دست از خريد سهام کشيده‌اند. اين موضوع منجر شده ارزش روزانه معاملات به شکل معناداري کاهش يابد. تحليلگران مي‌گويند تا زمان روشن نشدن نتايج انتخابات رياست‌جمهوري اين رويه ادامه دارد و سهامداران همچنان در حالت انفعال به سر خواهند برد. علت اين انفعال اين است که سياست‌هاي اقتصادي رئيس‌جمهور بعدي به سرعت مي‌تواند بر بازار سهام تأثير بگذارد.
مروري بر 7نامزد رياست‌جمهوري نشان مي‌دهد که طبق سنت گذشته ديدگاه نامزد‌هاي رياست‌جمهوري به 2دسته اصلي تقسيم‌بندي مي‌شود که در فضاي سياسي ايران در قالب اصولگرا و اصلاح‌طلب مرزبندي مي‌شوند که با اين مرزبندي مي‌توان اثرات ديدگاه‌هاي اقتصادي آنها را بر بازار سرمايه بررسي کرد.

آينده بورس با اصولگرايان
آن طور که از برنامه‌ها و شعار‌هاي انتخاباتي جناح موسوم به اصولگرا در انتخابات رياست‌جمهوري برمي‌آيد، بخش عمده برنامه‌هاي اين جريان سياسي ناظر بر عدالت و معشيت است. با تکيه بر اين رويکرد اقتصاد مي‌توان برآورد کرد درصورت پيروزي اين جناح سياسي در سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري تلاش خواهد شد تا از طريق تزريق نقدينگي سطح رضايت عمومي افزايش يابد؛ به‌ويژه آنکه سطح معيشت مردم در طول سال‌هاي گذشته به‌دليل تحريم‌ها، کاهش توليد و رشد تورم آسيب ديده است.
اين سياست اگرچه مي‌تواند در کوتاه‌مدت رضايت عمومي را جلب کند اما در بلندمدت مي‌تواند زمينه رشد نقدينگي و تورم را فراهم کند. با رشد تورم تحت‌تأثير پول‌پاشي، مي‌توان انتظار داشت همه بازار‌ها از جمله بازار سهام به سمت تجديد دوباره ارزش دارايي‌هايشان حرکت کنند و اين مي‌تواند منجر به رشد ارزش اسمي قيمت سهام شرکت‌ها در بورس شود. اما نکته قابل توجه اهميتي است که اصولگرايان به افزايش ارزش پول ملي مي‌دهند. به اين معنا که همه نامزد‌هايي که در اين دسته طبقه‌بندي مي‌شوند بر اين باورند که ارزش پول ملي بايد تقويت شود و اين به‌معناي کاهش ارزش دلار است. بنابراين درصورتي که اين جناح سياسي در ايران به قدرت برسد مي‌توان انتظار داشت که سياست‌هاي پر قدرتي براي سرکوب قيمت دلار و حتي چندنرخي شدن قيمت ارز به‌کار گرفته شود. اين موضوع درصورت آزاد‌سازي‌ منابع ارزي ايران در کشور‌هاي ديگر با احياي برجام، اثرات عميق‌تري خواهد داشت، چراکه آزاد‌سازي‌ اين منابع که برخي برآورد‌ها ارزش آن را 107ميليارد دلار نشان مي‌دهد يک ابزار پرقدرت را در اختيار رئيس‌جمهور بعدي قرار مي‌دهد که قيمت ارز را سرکوب کند و مي‌توان انتظار داشت حتي قيمت دلار در کوتاه‌مدت به زير مرز20هزار تومان هم برسد و اين موضوع زمينه‌هاي نزول عميق شاخص بورس را فراهم کند. با اين حال اغلب اقتصاددانان بر اين باورند که حفظ قيمت دلار در اين محدوده‌ها با توجه به کسري بودجه و انتظارات تورمي در بلندمدت شدني نيست.

آينده بورس با اصلاح‌طلبان
رويه رفتاري نامزد منتسب به جريان اصلاح‌طلبي براي فعالان بازار سرمايه کاملا آشناست. به زعم فعالان بازار سرمايه پيروزي اين جريان سياسي در انتخابات رياست‌جمهوري منجر به حفظ شرايط موجود در فضاي اقتصادي کشور خواهد شد. با اين حال اين اميدواري وجود دارد که اين جريان سياسي موفقيت‌هاي بيشتري براي کاهش تورم به‌دست بياورد و کاهش تورم مي‌تواند در بلندمدت فضا را براي کاهش نرخ بهره مهيا کند. کاهش نرخ بهره مي‌تواند به سرعت زمينه رشد شاخص‌هاي بورس را فراهم کند، با اين حال نمي‌توان انتظار داشت اين رويه در کوتاه‌مدت اتفاق بيفتد و با توجه به سابقه چند دهه تورم مزمن در اقتصاد ايران، دستيابي به تورم تک‌رقمي در کوتاه‌مدت چندان ميسر نيست. نکته قابل توجه در مورد پيروزي اين جناح سياسي در سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري نحوه مديريت بازار ارز است.
سوابق مديريتي رئيس‌کل پيشين بانک مرکزي نشان مي‌دهد که او قائل به اجراي سياست ارزي شناور مديريت شده و بازارگرداني بازار ارز است. در دوره او براي نخستين‌بار روند قيمت دلار آزادي عمل بيشتري پيدا کرد. اگرچه اين موضوع عمدتا ناشي از ناترازي ارزي ايران در دوران تحريم بود اما به‌نظر نمي‌رسد درصورت پيروزي او در انتخابات رياست‌جمهوري تجارب به‌دست آمده در دوره‌اي که ايران با کمبود شديد منابع ارزي مواجه بود فراموش شود. از اين منظر مي‌تواند انتظار داشت که قيمت ارز کمتر سرکوب شود و اين خود مي‌تواند يک محرک مهم براي رشد شاخص‌هاي بورس باشد.

حلقه اصلي مواجهه با دنياست
با وجود آنکه سياست‌هاي اقتصادي 2جناح از جنبه داخلي اهميت زيادي براي فعالان بازار سرمايه‌ دارد اما آنچه بيشتر از سياست‌هاي اقتصادي براي بازار سرمايه اهميت دارد، روابط بين‌المللي دولت بعدي است در واقع نقطه افتراق 2جريان سياسي نوع نگاه آنها به تعاملات بين‌المللي به‌ويژه برجام است که مي‌تواند اثرات به‌مراتب تعيين‌کننده‌تري بر بازار سرمايه داشته باشد.
هر نوع نگرش سياسي که بخواهد روابط خارجي شرکت‌هاي بورس را محدود کند و يا به سمتي حرکت کند که مشکلات شرکت‌هاي بورس در تجارت خارجي حل نشود، به‌شدت بر بازار سهام اثر منفي برجاي خواهد گذاشت. اگرچه انتظار مي‌رود با امضاي برجام و گسترش روابط ديپلماتيک کشور با جهان خارج حجم منابع ارزي ايران افزايش يابد و اين موضوع مي‌تواند در کوتاه‌مدت منجر به کاهش ارزش دلار و نزول شاخص‌هاي بورس شود اما اين توسعه روابط سياسي با جهان خارج به سرعت در ميان‌مدت و بلندمدت مي‌تواند نتيجه عکس داشته باشد و منجر به افزايش درآمد شرکت‌هاي بورس که در دوران تحريم با بي‌سابقه‌ترين محدوديت‌ها مواجه بودند شود. نکته اصلي در مورد سياست‌هاي خارجي دولت بعد اين است که بايد مشکل نقل و انتقال ارز براي شرکت‌هاي بورس حل شود. چراکه يکي از مشکلات کنوني شرکت‌هاي بورس در تجارت با ساير کشور‌ها محدوديت‌هاي بانکي و مشکلاتي است که براي نقل و انتقال ارز دارند.
شبکه سوئيفت از دسترس خارج است و بخش بزرگي از تجارت خارجي ايران در طول چند سال گذشته از طريق صرافي‌ها انجام شده است.

کارشناسان چه مي‌گويند؟
به زعم کارشناسان، بخش عمده سياست‌هايي که نامزد‌هاي رياست‌جمهوري در جريان سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري در پيش گرفته‌اند و از طريق شعارهايشان نمود بيروني پيدا کرده است نشان مي‌دهد که احتمالا صرف‌نظر از آنکه چه چهره‌اي انتخاب خواهد شد با يک دوره تورمي مواجه خواهيم بود و اين مي‌تواند آينده بازار سهام را تحت‌تأثير قرار دهد. عليرضا کديور، يک کارشناس بازار سرمايه در اين‌باره مي‌گويد: بخش عمده کانديداها يک‌سري از وعده‌هاي اقتصادي را مطرح کرده‌اند که مي‌تواند آثار تورمي داشته باشد. به‌گفته او با توجه به وضعيت بودجه اعلام شده و رشد فزاينده حجم نقدينگي، انتخاب هريک از کانديداها باعث مي‌شود تا در ميان‌مدت و بلندمدت قيمت همه دارايي‌ها ازجمله سهام روند صعودي را در پيش بگيرند اما در کوتاه‌مدت مسائلي مانند برجام و آينده نرخ ارز ازجمله عواملي هستند که تعيين‌کننده روند بورس خواهند بود. مهدي سوري يک کارشناس ديگر بازار سرمايه هم با تأييد اين موضوع گفت: درباره حل مشکل تورم به‌جاي آنکه از کنترل خلق نقدينگي، کاهش هزينه‌هاي دولت، جلوگيري از کسر بودجه و پويايي توليد صحبت شود؛ بحث از مبارزه با گرانفروشي و برخوردهاي تعزيراتي با گرانفروشان مي‌شود. به‌گفته او اين رفتارها در هيچ بخشي از اقتصاد جواب نداده و در بازار سرمايه هم جواب نمي‌دهد و بيش از آنکه کارکرد حمايتي داشته باشد، کارکرد تبليغاتي خواهد داشت. اين رويه به نفع بازار سرمايه نيست. مهدي دلبري يک کارشناس ديگر بازار سرمايه در اين‌باره مي‌گويد: انتظارات از دولت آينده اين است که به بازار سرمايه به چشم قلک براي تأمين کسري بودجه خود نگاه نکند که هرموقع خواست بيايد و کسري بودجه خود را جبران کند و بعد از آن بازار سرمايه را به حال خود رها کند و به آن توجهي نکند. او اما تأکيد مي‌کند که نامزد‌هاي رياست‌جمهوري ديدگاه‌هاي مشخصي درباره بازار سرمايه نداشته‌اند که بتوان براساس آن اثر انتخاب رئيس‌جمهور بعدي را محاسبه کرد. او توضيح مي‌دهد: نخستين نکته درمورد صحبت‌هاي کانديداها در مناظرات اين است که متأسفانه در سخنان آنها بازار سرمايه پررنگ نبود و توجه خاصي به آن نشد، با اينکه بازار سرمايه رشد زيادي در اين ۸ سال داشته است و افراد زيادي به‌واسطه سهام عدالت و رشدي که بازار در سال‌هاي۹۸ و ۹۹ داشته، درگير اين بازار شده‌اند. توجه چنداني نيز به نگراني‌هاي فعالان بازار نشد و حتي مشکلات بازار سرمايه مطرح هم نشد که درخصوص رفع آنها اميدوار باشيم! درخصوص مسئله قيمت‌گذاري‌ها و دخالت در بورس بايد به‌صورت مشخص صحبت مي‌شد يعني حتي اگر مسائل و موضوعات بورسي به‌سرعت مطرح نمي‌شد اما بهتر بود درخصوص مداخلات و روش قيمت‌گذاري دولت صحبت مي‌کردند که آيا دولت به‌دنبال منافع توليدکننده‌هاست يا منافع توزيع‌کننده‌ها، چراکه از لحاظ تاريخي شاهد آن بوديم که شبکه توزيع هميشه سود بيشتري از شبکه توليد دارد و منافع سهامداران در گرو بخش توليد است.