دولت چگونه رکود 8 ساله را به اقتصاد تحمیل کرد؟

کيهان/متن پيش رو در کيهان منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
بر اساس آمارهاي موجود، توليد ناخالص داخلي طي 8 سال گذشته نهتنها هيچ افزايشي نداشته بلکه نسبت به روز اول حضور حسن روحاني در ساختمان پاستور، کاهش هم يافته است. به بيان ساده ميتوان گفت کيک اقتصاد ايران امروز کوچکتر از سال 91 است.
به گزارش روزنامه وطن امروز صادرات غيرنفتي ايران که از اواسط دهه 80 روند رو به رشدي به خود گرفته بود و از رقم 4 ميليارد دلار در اوايل دهه 80 به نزديک 50 ميليارد دلار در اوايل دهه 90 رسيده بود، طي دهه 90 نهتنها افزايشي نداشت بلکه روندي کاهشي را تجربه کرد. شايد کاهش توليد ناخالص داخلي و صادرات غيرنفتي ايران را بتوان به عنوان ۲ نماد بارز کوچکتر شدن اقتصاد ايران در دولتهاي يازدهم و دوازدهم نام برد. با اين حال حسن روحاني در روزهاي گذشته دهه 90 را دهه پيشرفت و نجات ملي ايران ناميده است.
فارغ از اظهارات رئيسجمهور، سوال اصلي اين است: مگر از زمان روي کار آمدن دولت يازدهم چه اتفاقي در اقتصاد ايران رخ داده که اقتصاد ما برخلاف دهههاي گذشته نهتنها هيچ پيشرفتي نداشته بلکه در شاخصهاي مرتبط با اقتصاد از جمله توليد ناخالص، صادرات غيرنفتي و مجموع رشد اقتصادي طي اين سالها روندي معکوس را طي کرده است؟
فارغ از مشکلات ساختاري اقتصاد، شرايط امروز اقتصادمان چيزي فراتر از تاثيرات تحريم يا حتي سوءمديريت صرف است. به نظر ميرسد براي ريشهيابي دليل اصلي ايجاد چنين شرايطي در اقتصاد ايران بايد سير تاريخي شرطي شدن اقتصاد ايران در 8 سال گذشته را بررسي کرد؛ 8 سالي که در تمام ايام آن دولت منتظر بوده. انتظاري که البته عمدتا منشأ اين انتظار نيز داخلي نبوده است! انتظار براي توافق با غرب، انتظار براي ورود شرکتهاي خارجي به ايران و انتظار براي جذب سرمايهگذاري خارجي، موضوعاتي بوده که از بدو روي کار آمدن دولت يازدهم آغاز شده و تا خود امروز (ماههاي پاياني دولت) ادامه دارد. سوال اين است: اگر در اقتصادي، رئيس قوه مجريه از روز اول روي کار آمدن تا ماههاي آخر(!) وعده آغاز روزهاي خوب را به مردم بدهد اما زمان مشخصي براي اين روزهاي خوب تعيين نکند آيا در اين اقتصاد، مردم بهعنوان مصرفکنندگان (طرف تقاضا) و فعالان اقتصادي بهعنوان توليدکنندگان (طرف عرضه) در انتظار روزهاي وعده شده، دست از فعاليت اقتصادي نخواهند کشيد؟ آيا شهروند ايراني تحت تاثير اتفاقات احتمالي آينده و با احتمال ايجاد شرايطي بهتر براي خريد، دست از خريد نخواهد کشيد يا توليدکننده ايراني با احتمال ايجاد تغييرات در واردات کالاهاي اوليه يا نرخ ارز و... تحت تاثير اتفاقات وعده شده، توليد خود را متوقف نخواهد کرد؟
اتفاقي که طي 8 سال گذشته بهطور بيسابقهاي رخ داد، اين بود که از سال 92 تا امضا و اجراي توافق برجام هر ۲ طرف بازار (عرضه و تقاضا) منتظر اجراي برجام بودند، از سال 94 تا پايان دولت اوباما همه در انتظار به بار نشستن عوايد توافق برجام و تاثير آن در اقتصاد ايران بودند، از زمان ورود ترامپ به کاخ سفيد تا زمان خروج او از برجام همه در انتظار واکنش برجام به اين اقدام و تبعات خروج وي از برجام بودند. اين انتظار در تمام اين سالها از متن اظهارات و سخنان مسئولان دولتي به مشام ميرسيد.