پروجکت سندیکیت: جهان به «جی هفت» نیازی ندارد

فرارو

بروزرسانی 1400/03/28 - 12:05

پروجکت سندیکیت: جهان به «جی هفت» نیازی ندارد

فرارو/ "جفري ساکس*" اقتصاددان و استاد دانشگاهِ کلمبياي آمريکا، در گزارشي براي پايگاه خبري "پراجکت‌سينديکيت"، به نشست اخير گروه جي ۷ در کورنوال انگلستان پرداخته و به طور خاص به اين مساله اشاره کرده که گروه جي ۷، به هيچ وجه واقعيت‌هاي جهان کنوني را پوشش نمي‌دهد و نمي‌توان آن را نماينده واقعي جهان در امر مبارزه با چالش‌هاي بين المللي دانست. امري که تا حد زياي کارايي و کاربرد آن را در دورانِ فعلي تضعيف کرده و عملا اين گروه را به حالتي دچار کرده که جهان را از آن بي نياز ساخته است.

جفري ساکس در گزارش خود مي‌نويسد: «آخرين نشست "گروه جي ۷ "در کورنوال انگلستان را بايستي به معناي واقعي کلمه، نوعي هدر دادنِ منابع دانست. حتي اگر قرار بود اين نشست برگزار شود، برگزار کنندگان بايد آن را به صورت آنلاين برگزار مي‌کردند و در زمان و هزينه‌هاي تدارکاتي و ديگر هزينه‌هاي مرتبط با حمل و نقل و غيره، صرفه جويي مي‌کردند. با اين همه حتي اگر اين نشست آنلاين هم برگزار مي‌شد بايد اذعان کرد که نشست‌هاي جي ۷ تا حد زيادي، بي مورد و بيهوده شده اند. رهبران اين گروه بايد از اختصاص دادنِ انرژي خود به دستورکار‌هاي نشست جي ۷ که هيچ ارتباطي با شرايط اقتصادي کنوني جهان ندارند و منافع واقعي ملت‌ها را نمايندگي نمي‌کنند و در عين حال، موجب ايجاد شکاف ميان اهداف اعلامي گروه جي ۷ و ابزار‌هايي که جهت دستيابي به آن‌ها مورد نياز است، مي‌شود، قويا خودداري کنند.

به گزارش فرارو، تقريبا هر آنچه در جريان نشست اخير جي ۷ در انگلستان روي داد، کم ارزش، پوچ و بي معني بود. شايد يکي از مهمترين و مفيدترين نشست‌هاي اخير "جو بايدن" رئيس جمهور آمريکا به رايزني و ديدار آنلاين وي با رهبران چهل کشور جهان در ماه آپريل در مورد تغييرات آب و هوايي برگردد. بدون ترديد در برهه زماني کنوني، برگزاري نشست‌هاي منظمِ آنلاين با دانشمندان، سياستمداران، نمايندگان پارلمان‌هاي مختلف و فعالان حوزه‌هاي گوناگون، کاملا ضروري است. اين رويه عملا انجام مذاکرات و تعاملات بين المللي را تا حد زيادي عادي سازي مي‌کند.

با اين همه بايد پرسيد که چرا يکچنين موضوعات و مطالبي بايد در گروه جي ۷ بررسي شوند؟ گروهي که خود با گروهي جي ۲۰، تا حد زيادي جايگزين شده است. زماني که کشور‌هاي عضو گروه جي ۷ (کانادا، فرانسه، آلمان، ايتاليا، انگلستان، آمريکا، ژاپن) نشست‌هاي سالانه خود را در دهه ۱۹۷۰ ميلادي آغاز کردند، آن‌ها عملا اقتصاد جهاني را در کنترل خود داشتند. در سال ۱۹۸۰، آن‌ها تشکيل دهنده ۵۱ درصد از توليد ناخالص داخلي جهان بودند (بر اساس محاسبات و ارزش سنجيده شده مشخصِ بين المللي). در آن زمان، کشور‌هاي در حال‌توسعه آسيايي تنها ۸.۸ درصد از توليد ناخالص داخلي جهان را تشکيل مي‌دادند. با اين حال، در سال ۲۰۲۱، کشور‌هاي عضو گروه جي ۷، ۳۱ درصد از توليد ناخالص داخلي جهان را تشکيل مي‌دهند و سهم کشور‌هاي در حال توسعه آسيايي، به نحو قابل توجهي به ۳۲.۹ درصد افزايش پيدا کرده است.

گروه جي ۲۰ که هند، چين، اندونزي و ديگر کشور‌هاي بزرگِ در حال توسعه را شامل مي‌شود، حدودا ۸۱ درصد از توليد جهاني را نمايندگي مي‌کند. البته که گروه جي ۲۰ نيز براي موثر بودنِ هر چه بيشتر بايد ديگر بلوک‌هاي قدرت نظير اتحاديه آفريقا را نيز در برگيرد. با اين حال، اين گروه در مقايسه با گروه جي ۷، به نحو واقع بينانه‌تري اقتصاد جهاني را نمايندگي مي‌کند. بدون ترديد نشست سلانه آمريکا-اتحاديه اروپا، تا حد زيادي قادر است آنچه در دستورکار گروه جي ۷ است را پوشش دهد.

جداي از همه اين مسائل نبايد فراموش کرد که اساسا گروه جي ۷ از رهبراني تشکيل شده که به وعده‌هاي خود عمل نمي‌کنند. آن‌ها صرفا بيانيه‌هاي نمادين صادر مي‌کنند و هيچ مشکلي را حل نمي‌کنند. بدتر از همه، آن‌ها ژست حل مشکلات جهاني را مي‌گيرند و در عين حال، آن‌ها را رها کرده و به بزرگتر شدنِ مشکلات کمک مي‌کنند. نشست امسال جي ۷ نيز هيچ کارويژه و کاراييِ ديگري را با خود به همراه نداشت.

به عنوان مثال مساله واکسن ويروس کرونا را در نظر بگيريد. رهبران گروه جي ۷ دستورکار واکسينه کردنِ حدودا ۶۰ درصد از جمعيت جهان را براي خود تعريف کردند. آن‌ها همچنين قول دادند تا ۸۷۰ ميليون دُز واکسن ويروس کرونا را در سال آينده و به صورت مستقيم در سطح جهان توزيع کنند. اين ميزان براي ايمن سازي ۴۳۵ ميليون نفر (دو دوز براي هر نفر) کافي است. با اين حال، ۶۰ درصد از جمعيت جهان حدودا ۴.۷ ميليارد نفر را شامل مي‌شود که اين ميزان ده برابر بيشتر از هدف گذاري جي ۷ است.

مشکل اصلي اينجاست که اساسا رهبران جي ۷ هيچ طرح مشخصي را براي پيشبرد برنامه واکسيناسسيون جهانيِ خود ندارند. اين در حالي است که اساس با توجه به مشخص بودن ميزان توليد واکسن‌هاي ويروس کرونا، ارائه يک طرح روشن جهت توسعه واکسيناسيون جهاني ويروس کرونا، اساسا کار سختي نيست.

يکي از دلايل شکست خوردن ارائه طرحي روشن براي واکسيناسيون جهاني ويروس کرونا اين است که اساسا آمرکيا از تعامل مستقيم با روسيه و چين خودداري مي‌کند. از طرفي، رهبران و کشور‌هاي جي ۷، مذاکرات مرتبط با واکسن ويروس کرونا را به صورت پنهاني و مخفيانه انجام مي‌دهند و به همکاري جهاني در اين رابطه نمي‌انديشند. از سويي نبايد فراموش کرد که يکي از عمده‌ترين نقص‌هاي جي ۷ در برنامه ريزي هايش اين است که طرح‌هايي کلي را مثلا در امر واکسيناسيون تعريف مي‌کند و به مقتضيات کشور‌هاي دريافت کننده هيچ توجهي نمي‌کند.

يکي ديگر از مثال‌هايي که مي‌توان در مورد وعده‌هاي پوچِ گروه جي ۷ به آن اشاره کرد، مساله تغييرات اقليمي است. در آخرين نشست گروه جي ۷، رهبران اين گروه به طور خاص به هدف "کربن زدايي" تا سال ۲۰۵۰ اشاره داشتند و از کشور‌هاي در حال توسعه نيز مي‌خواستند تا به تغييرات اقليمي و ضرورت برخورد با آن قويا توجه کنند. با اين حال جي ۷ به جاي ارائه طرح‌هاي مشخص مالي جهت حمايت از کشور‌هاي در حال توسعه براي دستيابي به اهدافشان، باز هم وعده‌هاي مالي داده و به هيچکدام از آن‌ها عمل نکرده است. کشور‌هاي جي ۷ حتي در عمل به وعده‌هاي مالي که از جانب خود، آن‌ها را تضمين کرده بودند و سعي داشتند از طريق آن‌ها با تغييرات اقليمي برخورد کنند هم شکست خوردند. ديگر وعده‌هاي جي ۷ در مورد مسائلي نظير آموزش و پرورش و مسائل فرهنگي و اجتماعي نيز وضعيتي مشابه دارند و صرفا در حد همان حرف و وعده باقي مانده اند.

بدون ترديد مشکلات کنوني جهان به قدري گسترده هستند که صرفا با تکيه بر تعدادي محدود از کشور‌ها که به معناي واقعي کلمه نماينده جامعه جهاني نيستند نمي‌توان با آن‌ها مواجه شد. جهان امروز با مشکلات فوري و آني نظير پاندمي ويروس کرونا، کربن زدايي نظام انرژي جهان، و همچنين فراهم کردن امکانات آموزشي براي کشور‌هاي مخلف جهان رو به رو است که نمي‌توان با آن‌ها صرفا از درِ وعده برخورد کرد و مواجه شد.

پيشنهاد من (جفري ساکس؛ نويسنده گزارشِ حاضر) اين است: بايد تا جاي ممکن در شرايط کنوني از ديدار‌هاي چهره به چهره پرهيز کرد و بر مرتبط ساختن شبکه ابزار‌هاي موجود، و اهداف متمرکز شد و به طور خاص به اين نکته توجه کرد که بايستي اولويت بندي در انجام برخي امور رعايت شود. در اين رابطه بهتر است که از جي ۷ گذر کنيم و در سطحي کلان‌تر نظير جي ۲۰ به مسائل جهاني بنگريم. بايد بپذيريم که ما به قطب‌هاي مختلف قدرت در جهان و همچنين صدا‌هاي مختلف جهاني از آفريقا، آسيا و آمريکاي لاتين نيز براي حل مشکلات پيچيده جهان کنوني نياز داريم».

*"جفري ساکس"، اقتصاددان و استاد دانشگاه کلمبيا در ايالات متحده آمريکا و رئيس شبکه راهکار‌هاي توسعه پايدار سازمان ملل متحد است. وي اکنون دستيار و مشاور "آنتونيو گوترش" دبير کل سازمان ملل متحد است.