هفتمین قاضی‌القضات کیست

شرق/متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
 
 40 سال پيش، انفجار تروريستي در دفتر حزب جمهوري اسلامي در خيابان سرچشمه تهران، آيت‌الله محمد بهشتي، رئيس ديوان عالي کشور را شهيد کرد. از آن روز «هفتم تير» ياد‌آور قوه قضائيه، يکي از سه قوه اصلي کشور است. براساس قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، رئيس قوه قضائيه ازسوي مقام معظم رهبري و به مدت پنج سال انتخاب مي‌شود. رئيس اين قوه بايد مجتهد عادل و آگاه به امور قضائي و مدير و مدبر باشد. بعد از پيروزي انقلاب، مرحوم سيد‌مهدي سجاديان که رئيس دادگاه انتظامي قضات بود، به‌عنوان اولين رئيس ديوان عالي کشور انتخاب شد تا اينکه در چهارم اسفند سال 58، شهيد بهشتي به اين سمت گمارده مي‌شود. ديوان عالي کشور در سال 68 جاي خود را به «قوه قضائيه» داد که اينک ابراهيم رئيسي رياست آن را بر عهده دارد. با انتخاب رئيسي به‌عنوان رئيس قوه مجريه، تا چندي ديگر بايد فرد ديگري به رياست دستگاه قضا بنشيند. در اينجا مروري داريم بر افرادي که تا‌کنون رخت قاضي‌القضاتي را پوشيده‌اند.
شهيد آيت‌الله بهشتي
آيت‌الله سيد‌محمد بهشتي در سال 1307 در اصفهان به دنيا آمد. او در کنار دروس حوزوي، در دانشگاه تهران نيز تحصيل کرد و در سال 1335 دانشجوي دکتراي فلسفه شد. سفر به آلمان و مبارزات انقلابي باعث شد اخذ مدرک دکتراي او تا سال 1353 طول بکشد. با پيروزي انقلاب در سال 57، دبير شوراي انقلاب شد و در انتهاي همان سال به‌همراه آيت‌الله خامنه‌اي، آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني، آيت‌الله باهنر و آيت‌الله موسوي‌اردبيلي، «حزب جمهوري اسلامي» را بنيان گذاشت و دبيرکل آن شد؛ حزبي که در انتخابات اولين دوره رياست‌جمهوري و اولين دوره مجلس شوراي اسلامي فعال بود. 
او همچنين نايب‌رئيسي مجلس خبرگان قانون اساسي را نيز بر عهده داشت. شهيد بهشتي يکي از نامزدهاي اصلي حزب جمهوري اسلامي براي کرسي رياست دولت بود، اما امام خميني(ره) با رئيس‌جمهور‌شدن روحانيون در آن مقطع مخالفت کردند. او در دوم تير سال 60 بعد از برکناري بني‌صدر از رياست‌جمهوري، به همراه شهيد رجايي و آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني به عضويت شوراي موقت رياست‌جمهوري در‌آمد. در چهارم اسفند سال 58، امام خميني، شهيد بهشتي را به‌عنوان «رئيس ديوان عالي کشور» که در آن زمان بالاترين مقام قضائي کشور محسوب مي‌شد، منصوب کردند. در حکم امام خميني خطاب به شهيد بهشتي آمده است: «نظر به اهميت نقش قوه قضائيه در تأمين سعادت و سلامت جامعه و تماميت نظام جمهوري اسلامي و ضرورت ايجاد تشکيلات نوين قضائي براساس تعاليم مقدس اسلام، به رياست ديوان عالي کشور منصوب مي‌شويد تا با همکاري دادستان کل کشور، فقها، قضات، کارمندان شريف و صالح دادگستري و حقوق‌دانان ديگر به تهيه طرح و برنامه و ايجاد تشکيلات نوين به تدوين لوايح قضائي جديد جمهوري اسلامي ايران بپردازيد. اميدوارم خداوند متعال شما را در انجام اين امر خطير ياري فرمايد». حدود 17 ماه بعد، يعني در هفتم تير سال60، سيدمحمد حسيني‌بهشتي در تالار حزب جمهوري اسلامي در سرچشمه تهران به‌همراه 72 نفر ديگر به دست گروه منافقين ترور شد و به شهادت رسيد.

---

بازار

---

مرحوم آيت‌الله موسوي‌اردبيلي
آيت‌الله عبدالکريم موسوي‌اردبيلي در سال 1304 در اردبيل به دنيا آمد و در سال 1322 به قم رفت‌. او بعد از پيروزي انقلاب، عضو شوراي انقلاب، مجلس خبرگان قانون اساسي، دوره اول مجلس خبرگان رهبري و همچنين يکي از سه عضو هيئت رسيدگي به اختلاف رئيس‌جمهور اول با ديگر قوا بود. امام خميني يک روز بعد از شهادت شهيد بهشتي، آيت‌الله اردبيلي را که در آن زمان دادستان کل کشور بود، به‌عنوان رياست ديوان عالي کشور منصوب کردند.
او تا سال 68 که قانون اساسي بازنگري شد، از اعضاي شوراي عالي قضائي بود. مرحوم آيت‌الله اردبيلي در ارديبهشت سال 68 به حکم امام خميني به‌عنوان يکي از اعضاي شوراي بازنگري در قانون اساسي منصوب شد. او بعد از رحلت امام خميني در خرداد سال 68، به قم عزيمت و دانشگاه مفيد را راه‌اندازي کرد. آيت‌الله اردبيلي در اول آذر سال 95 درگذشت.
مرحوم آيت‌الله محمد يزدي
بعد از رحلت امام خميني و بازنگري قانون اساسي در سال 68، شوراي عالي قضائي منحل شد و رئيس قوه قضائيه در رأس آن قرار گرفت. بر‌اساس اصل 157 قانون اساسي آمده است: «به‌منظور انجام مسئوليت‌هاي قوه قضائيه در کليه امور قضائي و اداري و اجرائي، مقام رهبري يک نفر مجتهد عادل و آگاه به امور قضائي و مدير و مدبر را براي مدت پنج سال به‌عنوان رئيس قوه قضائيه تعيين مي‌نمايد که عالي‌ترين مقام قوه قضائيه است». در 24 مرداد سال 68 آيت‌الله خامنه‌اي در حکمي آيت‌الله شيخ محمد يزدي را که از يک سال پيش و به حکم امام خميني به عضويت شوراي نگهبان در‌آمده بود، به رياست اين قوه منصوب کردند.
آيت‌الله يزدي در سال 1310 در اصفهان به دنيا آمد و بعد از پيروزي انقلاب در بيشتر نهادها حضور داشت. او عضو مجلس خبرگان قانون اساسي و عضو شوراي بازنگري قانون اساسي بود و در دوره‌هاي اول و دوم مجلس شوراي اسلامي نيز حضور داشت و نايب‌رئيس مجلس بود. در مجلس خبرگان رهبري نيز حضور داشت و در سال پاياني دوره چهارم اين مجلس، رياست آن را عهده‌‌دار بود. مرحوم آيت‌الله يزدي از سال 67 تا يازدهم آبان سال 99، عضو شوراي نگهبان بود و به‌علت کهولت سن استعفا داد. او در 19 آذر سال پيش درگذشت.
مرحوم آيت‌الله هاشمي‌شاهرودي
او دومين رئيس قوه قضائيه بود که از شوراي نگهبان به اين سمت رسيد. آيت‌الله سيدمحمود هاشمي‌شاهرودي در سال 1327 در نجف عراق به دنيا آمد و در همانجا به تحصيلات حوزوي پرداخت و با پيروزي انقلاب به ايران آمد. او مجلس اعلاي عراق را راه‌اندازي کرد و يکي از اعضاي شوراي نگهبان نيز بود. مقام معظم رهبري در 23 مرداد سال 78، آيت‌الله شاهرودي را به‌عنوان رئيس قوه قضائيه منصوب کرد. او بعد از 10 سال در مرداد سال 88 دوباره به شوراي نگهبان بازگشت و در مرداد سال 90 رئيس هيئت عالي حل اختلاف و تنظيم روابط قواي سه‌گانه شد. او بعد از فوت آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني، در مرداد سال 96 به رياست مجمع تشخيص مصلحت نظام منصوب شد‌. او در سوم دي سال 97 درگذشت.
آيت‌الله آملي‌لاريجاني
آيت‌الله صادق اردشير‌لاريجاني در سال 1339 به دنيا آمد. او که فرزند آيت‌الله هاشم آملي و برادر علي لاريجاني، رئيس سابق مجلس، است در سال 1356 وارد حوزه علميه شد. او کتاب‌هاي «فلسفه اخلاق در قرن حاضر»،‌ «انسان از آغاز تا انجام»، «ترجمه رساله علامه طباطبايي»،‌ «دين و اخلاق» و... را تأليف، تصحيح و ترجمه کرده است. آيت‌الله آملي‌لاريجاني در دوره‌هاي سوم، چهارم و پنجم عضو مجلس خبرگان رهبري بوده و از سال 80 تا 88 نيز در شوراي نگهبان حضور داشته است. او در 22 مرداد 88 با حکم مقام معظم رهبري به رياست قوه قضائيه رسيد و از 9 دي سال 97 رئيس مجمع تشخيص مصلحت نظام شد. او هم‌اکنون علاوه‌بر رياست مجمع، عضو فقهاي شوراي نگهبان است.
حجت‌الاسلام ابراهيم رئيسي
سيدابراهيم رئيس‌الساداتي در سال 1339 در مشهد به دنيا آمد. در سال 54 به قم رفت. بعد از پيروزي انقلاب و در 20‌سالگي، هم‌زمان دادستان کرج و همدان شد. سال 64 جانشين دادستان تهران شد و در سال 68 با حکم مرحوم آيت‌الله يزدي به دادستاني تهران منصوب شد. از سال 73 به‌مدت 10 سال رئيس سازمان بازرسي کل کشور بود. رئيسي از سال 83 تا 93 معاون‌اول قوه قضائيه و از سال 93 تا 94 دادستان کل کشور بود. او در اسفند آن سال با حکم مقام معظم رهبري به توليت آستان قدس رضوي منصوب شد و در انتخابات رياست‌جمهوري سال 96 نامزد شد، اما از حسن روحاني شکست خورد. او در 16 اسفند سال 96 به‌عنوان هفتمين رئيس قوه قضائيه انتخاب شد. رئيسي چندي پيش در سيزدهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري به‌عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شد و 14 مرداد بايد دولت را در دست بگيرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar