تراشه؛ میدان نبرد بزرگ آمریکا و چین

مشرق/متن پيش رو در مشرق منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

«تراشه» يکي از رهاوردهاي قرن بيست و يکم است. اما تراشه چيست؟ چه نقشي در دنياي جديد ايفا مي کند؟ صنعت تراشه در دست چه کشوري خواهد بود؟ و سرانجام اينکه از جنگ تراشه ها چه مي دانيد؟

---

بازار

---

 بدست گرفتن و کنترل بازار توليد «تراشه ها» در قرن ۲۱ چيزي شبيه بدست گرفتن و کنترل منابع نفتي در قرن ۲۰ است و به کشوري که اين صنعت و بازار آن را در دست داشته باشد، اجازه مي دهد، بر قدرت نظامي و اقتصادي کشورهاي ديگر نيز سيطره داشته باشد.

آمريکا اين سياست را در قبال چين با اعمال فشار بر شرکت «هوآوي» Huawei و تحريم وارد کردن تراشه هاي مورد نياز گوشي هاي همراه توليدي اين شرکت از شرکت هاي ديگر، به ويژه با شرکت «اپراتور تراشه هاي تايواني» يا (TSMC) اتخاذ کرد و اگر دولت چين تصميم به ورود به اين قضيه نمي گرفت، از يک سو، شرکت هوآوي درگير بحران بزرگي مي شد که آن را تا آستانه ورشکستگي مي کشاند و از سوي ديگر، نمي توانست، مانع ارسال تراشه هاي ساخت تايوان به آمريکا شود.

اهميت ورود دولت چين به قضيه تراشه هاي شرکت هوآوي زماني نمود پيدا مي کند که دريابيم، توقف صادرات تراشه هاي تايوان به آمريکا، مي توانست، اپراتورها و صنايع نظامي پدافندي، الکترونيکي و مصرفي آمريکا را حداقل پنج سال تعطيل کند.

توقف فعاليت صنايع فوق الذکر آمريکا، در کنار سرمايه گذاري کلان چين در صنعت تراشه و برخورداري از فناوري آن، اين کشور را به قطب اين فناوري و صنعت در دنيا تبديل مي کرد.

به همين منظور، مجلس نمايندگان و سناي آمريکا به اتفاق آرا طرح اختصاص ۲۵ ميليارد دلار کمک به صنايع نيمه رسانا يا نيمه هادي آمريکا را براي مقابله با بحران تراشه ها در اين کشور ارائه دادند.

صنعت تراشه به دو بخش تقسيم مي شود، شرکت هايي همچون اينتل، سامسونگ، SK هاينيکس و ميکرون که تراشه هاي مورد نياز خود را در کارخانه هاي خود طراحي و توليد مي کنند و نيازي به وارد کردن آن از شرکت هاي ديگر نيست و دسته ي دوم شرکت هايي که سازنده تراشه براي ديگر شرکت هاي در حوزه هاي مختلف از جمله صنايع نظامي هستند.

شرکت توليد نيمه هادي تايوان، بزرگ ترين شرکت توليد کننده تراشه در نوع خود در جهان به شمار مي آيد. اين شرکت تقريبا در تمام حوزه هاي فناوري مانند تلفن هاي هوشمند، سيستم عامل هاي با دقت و کارآيي بالا، دستگاه هاي رايانه، تبلت ها، سرورها، کنسول هاي بازي و دستگاه هاي اينترنتي مانند سيستم هوشمند، لوازم الکترونيکي مصرفي ديجيتال و خودروها و تقريباً تمام سيستم هاي تسليحاتي مدرن و پيشرفته قرن بيست و يک تراشه توليد مي کند، به گونه اي که اين شرکت تايواني حدود ۶۰ درصد تراشه هاي مورد استفاده شرکت هاي آمريکايي را توليد مي کند.

در سال ۲۰۱۲، کميته اي مشترک از نمايندگان دموکرات و جمهوريخواه مجلس نمايندگان آمريکا تحقيق درباره احتمال کار گذاري تراشه هاي سري در دستگاه هاي شرکت هوآوي با هدف جاسوسي از داده هاي کاربرانش را آغاز کرد. نتايج تحقيقات نشان داد، اگرچه اين شرکت مايل به شفاف سازي نوع رابطه خود با دولت چين نيست و در عين حال از قوانين آمريکا تبعيت نمي کند، اما در عين حال مدرکي دال بر کار گذاشتن چنين تراشه هايي در توليدات آن پيدا نکرد. با اين حال گزارش کميته حقيقت ياب مجلس نمايندگان، دولت آمريکا را از خريد سيستم هاي حکومتي و دولتي از اين شرکت باز مي داشت.

در سال ۲۰۱۹، دايره صنعت و امنيت وزارت بازرگاني آمريکا، شرکت هواوي را به ليست شرکت هاي غيرمجاز خود اضافه و فروش يا انتقال فناوري آمريکا به اين شرکت را به جز در چندين مورد محدود کرد.
در ادامه اين وزارت خانه ماه گذشته از شرکت هاي نيمه هادي خارجي که از فناوري و توليدات آمريکا استفاده مي کنند، خواست براي خريدهاي خود مجوز دريافت کنند تا به اين وسيله از رسيدن تراشه هاي آمريکا توسط شرکت هاي مذکور به دست شرکت هوآوي جلوگيري کنند. اين توصيه شامل شرکت صنايع نيمه هادي تايوان نيز مي شد که تامين کننده اصلي تراشه هاي شرکت هوآوي بود و بدون تراشه هاي شرکت تايواني، بدون ترديد هواوي در صنعت تلفن هاي هوشمند در برابر دو شرکت «اپل» و «سامسونگ» و در بازار تجهيزات شبکه در برابر شرکت «سيسکو» از بازارهاي جهاني اوت مي شد.

نقش شرکت صنايع نيمه هادي تايوان در تقويت موضع آمريکا

در ماه مي سال ۲۰۲۰، شرکت صنايع نيمه هادي تايوان اعلام کرد که درصدد احداث کارخانه توليد تراشه هاي بسيار پيشرفته به ارزش ۱۲ ميليارد دلار در ايالت «آريزونا» آمريکا است. ساخت اين کارخانه حداقل سه سال به طول مي انجامد و گران ترين کارخانه در حال احداث در دنيا محسوب مي شود. بر اساس برنامه ريزي هاي صورت گرفته، قرار است، ساخت تأسيسات اين شرکت در سال ۲۰۲۱ آغاز شود، اما به مرحله توليد رسيدن اين شرکت سال ۲۰۲۴ شروع خواهد شد.

اگرچه اعلام اين خبر با استقبال بسياري مواجه شد، اما واقعيت امر اين است که توليدات اين کارخانه پس از ساخت در آريزونا، تنها يک چهارم تراشه هاي توليد شده در بزرگ ترين کارخانه صنايع نيمه هادي خواهد بود و فقط ۳ درصد از ظرفيت توليد شرکت مادر در تايوان را تشکيل خواهد داد.

شرکت صنايع نيمه هادي تايوان، در کشور تايوان داراي چهار بخش توليد عمده است که هر يک از آنها باز به شش يا هفت کارخانه تقسيم مي شوند و ساليانه ۱۳ ميليون تراشه توليد مي کنند. حال اگر اين رقم را با يک چهارم تراشه هايي که قرار است، کارخانه جديد التأسيس ايالت آريزونا در سال ۲۰۲۴ توليد کند، متوجه خواهيم شد که شرکت صنايع نيمه هادي تايوان چه نقشي را در صنعت آمريکا بازي مي کند و اگر زماني آمريکا اين شرکت را به سود چين از دست بدهد، هيچ شرکتي در دنيا نمي تواند، نياز آمريکايي ها به تراشه ها را تأمين کند.

صنعت تراشه ها در چين

يک دهه پيش، چين دريافت که به زودي به عنوان کم هزينه ترين توليد کننده دنيا مهار بازارهاي جهاني را به دست خواهد گرفت، اما اين امري موقتي خواهد بود، چون پس از مدتي نيروي کار چيني خواهان افزايش دستمزد خواهد شد، در اين شرايط نيروي کار کشورهاي ديگري مانند ويتنام مي تواند، جاي نيروي کار چين را بگيرد، براي جلوگيري از اين امر، چين در صدد توليد محصولات پيشرفته تر و پيچيده تري هم تراز با آمريکا برآمد.

اما مشکل اينجا بود که اغلب اين محصولات به تراشه هاي خاصي نياز دارند که چين توان توليد آنها در داخل را ندارد. لازم به ذکر است که ۶۱ درصد از تراشه هاي دنيا توسط چين براي توليدات داخلي و بازارهاي صادراتي خريداري مي شود، به عنوان مثال دولت چين در سال ۲۰۱۸ حدود ۳۱۰ ميليارد دلار تراشه وارد و اذعان کرده بود که توان توليد تراشه هاي پيشرفته تر را ندارد.

دولت چين براي مقابله اين چالش دو راهکار داشت:

راهکار اول؛ چشم انداز سال ۲۰۲۵ چين که نقشه راه اين کشور، براي نوسازي صنايع چين و تبديل سريع آنها از صنايع توليد محصولات ارزان قيمت به ده شاخه از صنايع بسيار پيشرفته، مانند توليد خودروهاي برقي، ابر کامپيوترهاي نسل جديد، ارتباطات، ربات ها، هوش مصنوعي و تراشه هاي پيشرفته بود.

هدف از اين طرح نيز کاهش وابستگي چين به فناوري خارجي و ارتقاء شرکت هاي بهره مند از فناوري پيشرفته در سطح جهاني بود، افزون بر آن، براي تشويق شرکت هاي چيني بهره مند از فناوري هاي پيشرفته، جهت جذب خريداران جهاني و وارد کردن آنها به بازارهاي چين به جاي بازارهاي آمريکا، دولت اين کشور نسخه ويژه و خاص STAR Market خود را به «شوراي نوآوري علوم و فناوري بورس شانگهاي» ارائه داد.

راهکار دوم؛ طرح دايره يکپارچه ملي که نقشه راه احداث و ايجاد صنايع بومي و محلي نيمه هادي و تسريع در توليد تراشه ها بود و هدف از آن تأمين نياز بازارهاي داخلي به تراشه ها تا سال ۲۰۳۰ است.

چين بيش از يک صد ميليارد دلار جهت توسعه صنايع نيمه هادي با هدف تبديل شدن به قطب اول توليد تراشه در دنيا سرمايه گذاري کرده است و در اين راستا، صندوق سرمايه گذاري صنعت چين يا «صندوق بزرگ» ۵۱ ميليارد دلار (۲۲ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۴ و ۲۹ ميليارد دلار در سال ۲۰۱۹) به اين امر بودجه اختصاص داده است.

چين از اين سرمايه براي پياده سازي بيش از ۷۰ پروژه در صنايع نيمه هادي مانند ساخت و احداث کارخانه ها، خريد شرکت هاي خارجي، سرمايه گذاري در طرح هاي مشترک و غيره استفاده کرد، به اين ترتيب، جايگاه خود را از توليد صفر درصد تراشه هاي دنيا به ۱۶ درصد ارتقا بخشيد. اگرچه کيفيت اين تراشه ها امروز پايين است، در آينده اين کشور قصد دارد، سرمايه گذاري در طراحي تراشه ها و تجهيزات و مواد پيشرفته توليد محصولات نيمه هادي را آغاز کند.

رهبران چين بر اين باورند که اين قرن، قرن آنهاست و مي دانند، آمريکا در صدد دور کردن چين از جايگاه و موقعيت واقعي خود در دنياست، با توجه به اهميت توليد تراشه هاي پيشرفته و بدست گرفتن بازار جهاني آن، در صورت قطع دسترسي آمريکا به منابع تأمين تراشه هاي اين کشور، اين چين است که بايد نيازهاي آمريکا در اين زمينه را پاسخ دهد.

سؤال اين است که آيا چين به تحريم شرکت هوآوي توسط آمريکايي ها به عنوان يک تحريم عادي و تحريم اعمال شده عليه يک شرکت نگاه مي کند يا از آن نقطه شروعي براي تلاش بيشتر جهت توليد تراشه هاي پيشرفته استفاده مي کند؟

 درسي که چين از اقدامات پيشين آمريکا گرفت

در قرن بيست و يکم، هرگاه آمريکا منافع خود را در خطر مي ديد، وارد عمل مي شد. اما برخي سياستگذاران چيني اعتقاد دارند، آمريکا از جنگ هاي بي پايان در عراق و افغانستان خسته و فرسوده شده، لذا بعيد است، خود را درگير جنگ ديگري کند. آنها به آمريکا به عنوان کشوري نگاه مي کنند که اختلافات سياسي و همه گيري بحران کرونا، آن را به کشوري متزلزل و منفک تبديل کرده و در اين شرايط بعيد به نظر مي رسد که دولت آمريکا به خاطر صرفا کارخانه توليد تراشه درگير جنگي ديگر کند.

صحت اين ديدگاه طي دو دهه گذشته ثابت شده است، چون هرگاه واشنگتن با پکن در طول اين دو دهه با مشکل مواجه شده، تنها به اعتراض و ابراز نارضايتي و نهايتا تهديد روي برگه اکتفا کرده و اين باعث مي شود، تا چين در عزم خود در حوزه ي توليد تراشه ها راسخ تر باشد.

اهداف چين و گزينه هاي پيش رو

اولين هدف چين در کوتاه مدت، تأمين کامل نيازهاي خود به انواع تراشه هاست و اين هدف را پاسخ به اقدام آمريکا در تحريم شرکت هوآوي مي داند و در اين راه، اولين اقدام حمايت از شرکت هوآوي جهت توليد تراشه هاي پيشرفته تر با هدف تأمين نيازهاي خود و برتري تکنولوژيکي از شرکت توليد تراشه هاي تايوان است.

در اين زمينه، چين بر عدم تشديد رويارويي و تقابل با آمريکا تأکيد دارد و تلاش مي کند، مشکلات خود در زمينه تأمين تراشه، به ويژه نيازهاي شرکت هوآوي را از طريق مذاکره با طرف آمريکايي و تايواني حل و فصل کند.

در اين ميان همه گيري ويروس کرونا و درگيري دولت ها به مقابله با آن و تلاش آنها براي باز گرداندن اوضاع به قبل کرونا، شرايط را به طور کامل به سود چيني ها و شرکت هوآوي تغيير داد.

با اين حال، دولت چين بسيار محتاطانه وارد گفتگو با دولت آمريکا شد، چون به خوبي مي دانست، جوسازي عليه اين کشور در زمينه منشاء ويروس کرونا و تنش هاي ايجاد شده بين دو طرف بر سر اين موضوع مي تواند، به راحتي موضوع تراشه ها را نيز تحت الشعاع قرار دهد و محصولات شرکت توليد تراشه هاي تايوان به چين يا خريد تراشه هاي چيني در بازارهاي آمريکا و اروپا را تحريم کند.

چيني ها به خوبي مي دانند، چنين شرايطي براي آنها نمي تواند، به معناي نزاع و اختلاف نظر درباره شرکت هوآوي باشد، بلکه به مثابه آغاز جنگ جهاني اقتصادي است که پيامدهاي خطرناکي بيش از همه براي چين خواهد داشت و البته پکن به خوبي مي داند، آمريکا هيچ گاه حاضر نخواهد شد، به چنين جنگي ورود کند.

تحريم شرکت هوآوي بيش از آنکه چين را تحت فشار بگذارد، ضعف و کاستي صنعت آمريکا در حوزه تراشه ها به ويژه تراشه هاي پيشرفته را آشکار کرد. در چنين شرايطي بي شک، بيش از آنکه چيني ها نيازمند حل اختلافات با آمريکايي ها در خصوص شرکت هوآوي و تراشه ها باشند، اين آمريکايي ها هستند که به اين گزينه احتياج دارند.
 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar