بحران سیاسی در سرزمین مادری «بهار عربی»

اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرين خبر به معناي تاييد آن نيست

مخالفان قيس سعيد او را به کودتا عليه قانون اساسي متهم کرده‌اند

---

بازار

---

آرمين  منتظري/  رييس‌جمهور تونس روز گذشته پارلمان اين کشور را منحل کرده و هاشم المشيشي، نخست وزير اين کشور را از مقامش خلع کرد. رقباي سياسي قيس سعيد اين اقدام خود را محکوم کرده و حمله به دموکراسي توصيف کردند اما حاميان سعيد به خيابان‌ها ريخته، جشن گرفته و از اين اقدام او استقبال کردند. 

قيس سعيد روز يکشنبه پس از اينکه اعتراضات گسترده و خشونت‌باري در برخي شهرهاي تونس در واکنش به مديريت دولت اين کشور در خصوص کرونا و اقتصاد صورت گرفت، اعلام کرد که خودش شخصا با کمک نخست وزير جديد تونس مسووليت اجراي کشور را در دست خواهد گرفت. اين بزرگ‌ترين چالش قانون اساسي تونس از سال 2014 است. قانوني که در آن قدرت رييس‌جمهور، نخست‌وزير و پارلمان از يکديگر تفکيک شده بود. قيس سعيد اما در نطقي تلويزيوني گفته است: «بسياري از مردم از رياکاري، خيانت و بدعهدي و سرقت حقوق‌شان ناراحت هستند. من به همه آنهايي که سلاح به دست مي‌گيرند و همه آنهايي شليک مي‌کنند، هشدار مي‌دهم که نيروهاي ارتش پاسخ‌شان را با گلوله خواهند داد». قيس سعيد همچنين مصونيت قضايي اعضاي پارلمان تونس را لغو کرده و اعلام کرد که اقدامات کاملا براساس قانون اساسي تونس است. 
نطق سعيد پس از يک جلسه اضطراري در کاخ رياست‌جمهوري انجام شد. قبل از اين جلسه هزاران تونسي در برخي شهرهاي اين کشور به خيابان‌ها ريختند و خشم خود را نسبت به عملکرد حزب النهضه که بيشترين کرسي‌هاي پارلمان اين کشور را در اختيار دارد، ابراز کردند. راشد غنوچي، رييس پارلمان تونس سعيد را متهم کرد که عليه انقلاب تونس و قانون اساسي اين کشور دست به کودتا زده است. غنوچي که رياست حزب النهضه را نيز برعهده دارد در گفت‌وگويي با خبرگزاري رويترز گفته است: «ما همچنان معتقديم که قانون اساسي بايد رعايت شود و حاميان النهضه و مردم تونس همچنان از انقلاب تونس دفاع خواهند کرد.» حزب النهضه نيز در بيانيه‌اي رسمي اقدامات رييس‌جمهوري تونس را محکوم کرده و آن را کودتايي دولتي عليه انقلاب تونس توصيف کرد. حزب النهضه در بيانيه‌اي که در صفحه فيس‌بوک خود منتشر کرد، نوشت: «آنچه قيس سعيد در حال انجام آن است يک کودتاي دولتي عليه انقلاب، قانون اساسي است و اعضاي حزب النهضه و مردم تونس از انقلاب دفاع خواهند کرد.» 

اختلافات  در  ساختار  سياسي تونس
بيش از يک ‌سال است که قيس سعيد به عنوان رييس‌جمهوري تونس با نخست‌وزيرش المشيشي دچار اختلافات گوناگون است. آنها در خصوص چگونگي خروح تونس از بحران اقتصادي و نحوه مديريت همه‌گيري ويروس کرونا با يکديگر اختلاف نظر دارند. قيس سعيد و اعضاي پارلمان تونس در دو انتخابات جداگانه که در سال 2019 برگزار شد، انتخاب شدند در حالي که المشيشي سال گذشته بر صندلي نخست‌وزيري نشست و در واقع دولت او جايگزين دولتي شد که تنها چندي از عمرش مي‌گذشت. 
البته برخي ناظران تحولات تونس از اقدامات اخير سعيد متعجب نشدند چه اينکه او پيش‌تر نيز تهديد کرده بود که پارلمان را منحل کرده و نخست وزير را عزل خواهد کرد. در واقع تونس از ماه سپتامبر سال گذشته در شرايط بحران سياسي قرار گرفته بود. بسياري از تونسي‌هاي جوان خصوصا آنها که در اعتراضات روز يکشنبه شرکت کرده، اعلام کرده‌اند که از اقدامات سعيد حمايت مي‌کنند. معترضان همچنين اعلام کرده‌اند که اصلاحات اقتصادي و اجتماعي در تونس بايد آغاز شود. در حال حاضر بزرگ‌ترين مشکل تونس درگير شدن با ويروس کرونا و بحران اقتصادي است. تعداد موارد ابتلا به ويروس کرونا در تونس بسيار افزايش يافته است و از جمعيت 12 ميليون نفري اين کشور بيش از 18 هزار نفر به دليل ابتلا به اين بيماري جان خود  را  از دست  داده‌اند. 
ويليام لارنس، استاد دانشگاه واشنگتن و متخصص مسائل تونس در گفت‌وگويي با الجزيره مي‌گويد: «دولت تونس ناکارآمد است و رييس اين کشور هيچ رهبري موثري ندارد. تنها راه‌حل او اين است که برخي را عزل کند و اين نوع راه‌حلي تقريبا شبيه راه‌حل‌هاي رييس‌جمهور سابق امريکاست! به‌رغم اينکه تونس اساسا کشور پرنشاطي است اما اين روزها من نشاطي در اين کشور نمي‌بينيم. در آن سو نيز رييس‌جمهوري داريم که در استفاده از توانايي‌ها و اختياراتش براي حل مشکلات، بسيار ضعيف  است.» 
از زمان انقلاب تونس در سال 2011، اين کشور به بحران اقتصاد دست به گريبان بوده و حالا همه‌گيري ويروس کرونا اين بحران را تشديد کرده است. نتيجه اين دو بحران موجب شده حمايت افکار عمومي از دولت کاهش يافته و نرخ بيکاري سر به آسمان گذاشته و کيفيت خدمات دولتي به مردم کاهش يابد. هفته گذشته، المشيشي، نخست وزير تونس وزير بهداشت اين کشور را پس از رخدادهاي صورت گرفته در جريان واکسيناسيون سراسري در روز عيد قربان که در آن مردم از ناکافي بودن ذخاير واکسن شکايت داشتند، از کار برکنار کرد. وزارت بهداشت تونس اوايل ماه جاري اعلام کرد که به واسطه شدت بحران همه‌گيري کرونا، نظام بهداشتي تونس فرو پاشيده است. در نهايت قيس سعيد، رييس‌جمهوري تونس پس از يک‌سال اختلاف نظر با نخست وزير و راشد الغنوشي، رييس پارلمان تونس، به ارتش اين کشور مسووليت داد مديريت کنترل شيوع کرونا را برعهده بگيرد. برخي ناظران تحولات تونس معتقدند که اين اقدام سعيد با هدف تلاش براي گسترش ميزان قدرت خود در سطحي فراتر قانون اساسي سال 2014 تونس صورت گرفته است. فلج شدن دولت تونس موجب مي‌شود اين کشور نتواند در مذاکراتش با صندوق بين‌المللي پول براي دريافت وام موفق عمل کند. اين در حالي است که تونس به ‌شدت به کمک‌هاي صندوق بين‌المللي پول نياز دارد. 

اعتراضات  گسترده  در  تونس
روز يکشنبه گذشته، هزاران تونسي با شوروش عليه محدوديت‌هاي کرونايي به خيابان‌هاي پايتخت و ديگر شهرهاي بزرگ اين کشور ريختند. جماعت معترض که بيشترشان را جوانان تونسي تشکيل مي‌دادند با سردادن شعار «بيرويد بيرون» انحلال پارلمان و برگزاري انتخابات زودهنگام را خواستار شدند. معترضان در شصت و چهارمين سال استقلال تونس با فراخوان گروه اپوزيسيوني به نام جنبش 25 جولاي به خيابان‌ها  ريختند. 
حضور گسترده ماموران امنيتي نيز در خيابان‌ها ديده شد و نيروهاي پليس تونس خيابان‌هاي منتهي به خيابان اصلي پايتخت اين کشور را با موانع بتني سد کردند. اين خيابان که خيابان بورقيبه نام دارد همان خياباني است که 10 سال پيش جرقه انقلاب تونس که موجب تحرکات زنجيره‌اي در ديگر کشورهاي عربي شد، در آن زده شد. تحرکاتي که به بهار عربي مشهور شد. نيروهاي پليس تونس همچنين در اطراف پارلمان اين کشور مستقر شده و مانع از دسترسي معترضان به ساختمان  پارلمان  شدند. 
روز يکشنبه در تونس، پليس از گاز فلفل عليه معترضاني که سنگ پرتاپ مي‌کردند و شعارهايي در خصوص لزوم استعفاي نخست وزير و انحلال پارلمان سر مي‌دادند، استفاده کرد. شاهدان عيني مي‌گويند که معترضان سعي کردند به دفاتر حزب النهضه در برخي نقاط حمله کنند و در شهر توزر معترضان دفاتر اين حزب را به آتش کشيدند. فعاليت سياسي حزب النهضه تا قبل از انقلاب تونس ممنوع بود و از سال 2011 که بار ديگر فعاليت خود را از سر گرفت موفق‌ترين حزب تونس و همواره يکي از اضلاع دولت‌هاي ائتلافي در تونس بوده است. 

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar