برگزیده

بازگشت مقتدی صدر به قدرت

انتخاب

بروزرسانی 1400/05/05 - 23:14

انتخاب/متن پيش رو در انتخاب منتشر شده و بازنشرش در آخرين خبر به معناي تاييد آن نيست

رويترز نوشت: شواهد نشان مي دهد که جنبش سياسي مقتدا صدر، روحاني شيعه و ناسيوناليست عراقي، بي سر و صدا بر دستگاههاي دولت عراق تسلط يافته است. اين موضوع مي تواند مشکلاتي را براي ايالات متحده و ايران ايجاد کند.

در يک شب پر تنش در ماه فوريه، هزاران نفر از نظاميان وفادار به مقتدا صدر، روحاني مسلمان شيعه به خيابان هاي بغداد و شهرهاي جنوبي عراق وارد شدند و در حالي که نيروهاي امنيتي دولت در آنجا حضور داشتند، با وانت هاي پر از اسلحه رژه مي رفتند.

اين بزرگترين نمايش قدرت توسط اين روحاني پوپوليست از اواسط دهه 2000، يعني زماني که پيروان او با ايالات متحده که عراق را اشغال کرده بود وارد جنگ شدند، به شمار مي رود.

دو روز بعد از اين قدرت نمايي، صدر از پايگاه خود در نجف که يک شهر مقدس شيعه در جنوب عراق است، در مقابل دوربين هاي خبري ظاهر شد. وي گفت که به دليل تهديد تروريستي عليه اماکن مقدس شيعيان، گردان هاي صلح وي مستقر شده اند. وي افزود: اگر شبه نظاميان نبودند، امنيت در عراق برقرار نمي شد. صدر همچنين خاطرنشان کرد که نيروهاي امنيتي دولتي عراق در حال فروپاشي هستند.

از نظر مخالفان و متحدان صدر، پيام اين روحاني شيعه روشن بود. اينکه صدر پس از سالها در حاشيه بودن، به قدرت بازگشته است.

واقعيت اين است که طي دو سال گذشته، جنبش صدريست به عنوان سازمان سياسي صدر، بي سر و صدا بر دستگاه هاي دولت عراق تسلط يافته است. اعضاي اين جنبش، مشاغل بالايي را در وزارتخانه هاي کشور، دفاع و ارتباطات بر عهده گرفته اند. طبق گفته بيش از دوازده مقام دولتي و قانونگذار عراقي، نمايندگان اين جنبش در نهادهاي دولتي در بخش هاي نفت، برق و حمل و نقل، بانک هاي دولتي و حتي بانک مرکزي منصوب شده اند.

اين موقعيت هاي جديد، به لحاظ مالي به صدري ها قدرت داده است. براساس تحليل رويترز، وزارتخانه هايي که اخيراً صدري ها در آنها پست هاي ارشد را به عهده گرفته اند، بخش زيادي از بودجه 90 ميليارد دلاري عراق در سال 2021 را تشکيل مي دهند. گفتني است، دولت عراق تا کنون درباره ي اين موضوعات توضيحي نداده است.

صدري ها آماده اند بزرگترين برندگان در انتخابات عمومي اکتبر باشند. اين نفوذ فزاينده مي تواند مشکلاتي را براي ايالات متحده و ايران که صدر هر دو را به دخالت در عراق متهم مي کند، به وجود آورد. وي خواستار خروج 2500 سرباز باقيمانده آمريکا از عراق شده و به مقامات تهران گفته است که عراق را در دستان ايران رها نخواهد کرد.

با اين حال برخي از ديپلمات هاي غربي به طور غيرعلني تصريح کرده اند که ترجيح مي دهند با يک عراق تحت سلطه صدر مواجه شوند تا عراقي که تحت کنترل رقباي شيعه مورد حمايت ايران قرار دارد.

از زمان شکست داعش در سال 2017، ايالات متحده و شبه نظاميان مورد حمايت ايران که با اين گروه تروريستي مي جنگيدند، از طريق حملات موشکي و حملات هواپيماهاي بدون سرنشين، عليه يکديگر موضع گرفته اند. در اين شرايط، صدر از موقعيت استفاده کرد و بي سر و صدا شروع به کار در سياست کرد.

رويترز با بيش از دوازده نفر از جمله متحدان و مخالفان صدر که در مورد فعاليتهاي وي اطلاعات داشتند، مصاحبه کرد و اسناد قانوني را مرور کرد تا چگونگي دستيابي حاميان صدر را به سمت هاي کليدي در وزارتخانه ها و ارگان هاي دولتي کنترل کننده ثروت در عراق بررسي کند.

مقامات ارشد دولت و سياستمداران شيعه مي گويند که صدري ها برخي از تاکتيک هاي سياسي خود را از حزب الله، گروه شيعه مسلح و پوپوليست لبناني که جنبش صدريست با آنها ارتباط نزديک دارد، آموخته اند. اين روشها شامل راههايي براي جلوگيري از تقسيم آرا و بنابراين به حداکثر رساندن دستاوردهاي انتخاباتي است.

ناصر الربيعي، نماينده عالي سياسي صدر به طور خلاصه به احياي قدرت صدري ها در عراق اشاره کرد و گفت: ما امروز در هر نهاد دولتي، صدريست هايي را در اختيار داريم و اين يک نعمت از طرف خداست!

حازم العراجي، يکي از روحانيون نزديک به صدر به رويترز گفت که جنبش صدريست الان در قدرتمندترين موضع خود نسبت به قبل قرار دارد. وي ادامه داد که صدر الان قدرتمندترين فرد در عراق است.

گفتني است، مصطفي الکاظمي، نخست وزير عراق، حضور جنبش صدريست در پست هاي ارشد دولت را رد کرد و اصرار داشت که وي کنترل دولت را به عهده دارد. اما دولت وي تاکنون پاسخي به سوالات اين مقاله نداده است. يک مقام آمريکايي از اظهار نظر در مورد امور داخلي عراق خودداري کرد و مقامات ايراني نيز در اين باره پاسخي ندادند.

يک سنت خانوادگي

بزرگترين قدرت صدر، محبوبيت اوست. اين امر وي را از ديگر رهبران عراق متمايز مي کند. گفتني است، آيت الله العظمي محمدصادق الصدر، پدر وي، رهبري مخالفان را در بين اکثريت مظلوم شيعه عراق عليه صدام حسين، ديکتاتور سني اين کشور برعهده داشت و در سال 1999 توسط رژيم کشته شد. به اين ترتيب، مقتدا الصدر 47 ساله از مقام شهادت پدرش و شرايط خودش بهره مي برد. وي به عنوان يک روحاني که هرگز از عراق فرار نکرد، شهرت دارد و اين بر محبوبيتش مي افزايد. گفتني است، ديگر چهره هاي برجسته دولت هاي پس از صدام درعراق، از ايران و غرب بازگشته اند. اين در حالي است که در سال 2003، گروه جيش المهدي صدر در قالب يک شبه نظامي هزاران نفري به عنوان يک نيروي داوطلب در مقابل آمريکايي ها ايستاد و به اشغالگري واشنگتن واکنش نشان داد.

شواهد نشان مي دهد که صدري ها در حال قدرت گيري فزاينده هستند. مثلاً ما شاهد اين هستيم که در مسجدي در جنوب شهر بصره، فارغ التحصيلان در جستجوي کار در ماه مارس منتظر ماندند تا با العراجي، مشاور مذهبي صدر صحبت کنند. اين روحاني به رويترز توضيح داد که او با گفتگو با سياستمداران، با افراد در جنبش صدريست يا حتي خود صدر به فارغ التحصيلان کمک مي کند تا شغل پيدا کنند.

دو نفر از فارغ التحصيلان به رويترز گفتند که آنها سالها از طريق ارتباط با احزاب سياسي ديگر براي به دست آوردن شغل در بخش انرژي تلاش کرده اند اما نتيجه اي نگرفته اند. شهاب الدين نوري 25 ساله گفت: جنبش صدريست تنها افرادي بودند که به ما کمک کردند. من سه ماه پيش از طريق آنها کار ثابت پيدا کردم و در شرکت نفت بصره مشغول به کار شدم. من در انتخابات بعدي به آنها رأي خواهم داد.

يک جلسه کليدي

گفتني است از اواسط دهه 2000، صدر به طور کلي جدا از دولت هايي که توسط آمريکا يا ايران پشتيباني مي شدند، بود. در سال 2007، مقتدا صدر جنبش صدريست خود را به دليل امتناع دولت از تعيين جدول زماني براي خروج نيروهاي آمريکايي، از آن بيرون کشيد. در سال 2008، نوري المالکي، نخست وزير عراق سرکوب جيش المهدي صدر را که منجر به کشته شدن چند صد جنگجو شد، رهبري کرد. در سال 2014، صدر اعلام کرد که از سياست کنار مي رود. نزديکان صدر مي گويند، او مي ترسيد که ارتباط با طبقه حاکمي که تقريباً همه عراقي ها آنها را فاسد تصور مي کردند، به اعتبار وي آسيب برساند. به طور حتم، جنبش صدريست همچنان در برخي از وزارتخانه ها به ويژه وزارت بهداشت پست هاي کليدي را حفظ و کانديداهايي را در انتخابات نامزد کرد. اما ديگر در دولت به صورت مستقيم حضور نداشت.

به گفته دو مقام ارشد صدريست، نگرش صدر در تابستان 2018 در ملاقات با چندين تن از ارشد ترين نمايندگان سياسي وي در خانه اش در نجف شروع به تغيير کرد. در آن زمان، صدري ها قوي ترين نتيجه انتخابات خود را به دست آوردند و بزرگترين حزب پارلماني را تحت کنترل خود داشتند. در بين صدري ها افرادي بودند که مي خواستند مقامات عالي اداري داشته باشند و از صدر مي خواستند که در اين راستا به آنها کمک کند. صدر به صورت محطاتانه با اين خواسته ي صدري ها موافقت کرد و گفت: اگر قادر به اصلاح اشتباهات دولت هاي قبلي هستيد و مي توانيد کشور را از هرج و مرج نجات دهيد، پست هاي کليدي را برعهده بگيريد. اگر شکست بخوريد، مسئول خواهيد بود.

در جمع بندي مي توان اين طور گفت که مقتدا الصدر داراي محبوبيت زيادي در بين عراقي هاست که آن را مديون مصلحت انديشي هاي خودش و موقعيت پدر شهيدش است. به نظر مي رسد، در حال حاضر ميوه ي صبر صدري ها ثمر داده است و در حال قدرت گيري بيش از پيش در سيستم سياسي عراق هستند. البته اين موضوع براي واشنگتن و تهران خبر خوبي نيست.