برگزیده

رازگشایی از سفر وندی شرمن به چین

دنياي اقتصاد

بروزرسانی 1400/05/07 - 15:22

دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

سفر وندي شرمن، دومين مقام بلندپايه وزارت امور خارجه آمريکا به چين از اهميت بسزايي برخوردار است.اين سفر در شرايطي صورت مي‌گيرد که تنش هاي بين دو کشور بالا گرفته است. به همين منظور واشنگتن اميدوار است که زمينه‌هاي همکاري با چين را پيدا کند، در عين حال که در موضوعات مورد اختلاف با پکن رودررو هم شود. اين در شرايطي است که گفت‌وگوهاي دو طرف با سخنان تند مقامات چيني آغاز شد. به نوشته روزنامه نيويورک‌تايمز، دو کشور آمريکا و چين روز دوشنبه جنگ لفظي به راه انداختند. اما راهبرد بايدن اين است که اين رابطه را مديريت کند؛ اما همزمان در تهديد را هم به روي چين نبندد. اما روز دوشنبه به نظر مي‌رسد که چين اين در را محکم به هم کوبيد و با اين اقدام نشان داد که مي‌توان در يک روز هم همکاري کرد و در انتهاي آن روز اين همکاري را از بين برد.

وندي شرمن، نفر دوم وزارت خارجه ايالات متحده در حالي در چين به سر مي برد که با حملات لفظي مقامات چين روبه رو شده است و جاي اميدواري اندکي باقي گذاشتند که دو قدرت بزرگ مي‌توانند بعد مدت‌ها مشکلات خود را حل کنند. وندي شرمن، معاون وزير خارجه آمريکا هم بعد از اين ديدار به نيويورک‌تايمز گفت: در حوزه‌هايي که ما منافع مشترک داريم و منافع جهاني بزرگي وجود دارد، ما گفت‌وگوهاي بسيار اساسي داشتيم و ايده‌هايي را رد و بدل کرديم. بايد ببينيم اين روند به کجا مي‌انجامد.

نشست‌هاي وندي شرمن در چين، در ادامه تور آسيايي او در ژاپن، کره و مغولستان انجام شد و در شرايطي بود که لويد آستين، وزير دفاع آمريکا به سنگاپور و آنتوني بلينکن، وزير خارجه آمريکا به هند سفر کرده بودند و همگي اينها بازتاب اهميتي است که دولت بايدن براي آسيا قائل شده است. سفر وندي شرمن به تيانجين درواقع نخستين نشست عالي رتبه از زمان نشست پرتنش ماه مارس در آلاسکا ميان بلينکن و جيک ساليوان، مشاور امنيت ملي آمريکا با وانگ‌يي و مقام‌هاي ارشد چين به‌شمار مي رود. اين اظهارات پس از نشست‌هاي شرمن نشان مي‌دهد که مناقشه‌هاي ماه مارس نه تنها حل‌ نشده است، بلکه همچنان ادامه خواهد يافت؛ خصوصا بر سر مسائل حقوق بشري در آستانه ميزباني پکن براي المپيک زمستاني و تلاش‌هاي بين‌المللي براي تعيين منشأ ويروس کرونا.

ند پرايس، سخنگوي وزارت خارجه آمريکا گفت: معاون وزير خارجه به طور خصوصي نگراني‌ها را ابراز کرد؛ همان‌طور که ما پيش‌تر به طور علني درباره اقدامات چين که مغاير ارزش‌ها و منافع ما و متحدان و شرکاي ماست و قوانين مبني بر قانون بين‌المللي را نقض مي‌کند، گفته بوديم. پرايس ادامه داد: شرمن نگراني‌ها درباره وضعيت حقوق بشر، شامل سرکوب غيردموکراتيک پکن در هنگ‌کنگ، نسل‌کشي کنوني و جنايت عليه بشريت در سين‌کيانگ، سوءرفتارها در تبت و محدودسازي دسترسي رسانه‌ها و آزادي مطبوعات را مطرح کرد. او همچنين درباره نگراني‌هاي ما درباره رفتار پکن در فضاي سايبري، در تنگه تايوان و در درياي چين شرقي و جنوبي گفت.

نشست وندي شرمن تنها چند روز پس از مخالفت چين با برنامه سازمان بهداشت جهاني براي فاز دوم تحقيقات در رابطه با منشأ ويروس کرونا انجام شد. پرايس تاکيد کرد: معاون وزير خارجه همچنين نگراني‌ها درباره امتناع چين براي همکاري با سازمان بهداشت جهاني و اجراي فاز دوم تحقيقات در چين درباره منشأ کرونا را مطرح کرد. او همچنين در رابطه با مساله بازداشت آمريکايي ها و کانادايي ها در چين طبق ممنوعيت هاي خروج صحبت داشت و به مقام‌هاي چين يادآور شد که مردم معمولي اهرمي براي چانه‌زني نيستند. با اين حال آمريکا از چين درخواست هاي فراواني داشته است. اين موارد شامل حقوق بشر، محدود کردن آزادي هاي سياسي در هنگ کنگ و آنچه را که وندي شرمن اقدامات وحشتناک در سين کيانگ مي خواند، مي‌شود؛ منطقه اي در چين که عمدتا مسلمان نشين است و مسلمانان آن در اردوگاه تلقين و آموزش به‌سر مي‌برند. شرمن همچنين درباره خواسته‌هاي چين در قبال تايوان، عمليات نظامي آنها در درياي جنوب چين و اتهامات هفته گذشته ايالات متحده مبني بر اينکه وزارت امنيت دولتي چين در پشت هک سيستم هاي ايميل مايکروسافت و احتمالا ساير حملات سايبري است، گفت‌وگو کرد. وي گفت: «اين موضوع بسيار جدي است؛ اينکه وزارت امنيت دولت به مجرمان کمک مي‌کند تا مايکروسافت و ديگران را هک کنند.» چين اما در اين‌باره گفت که هيچ نقشي نداشته و تاکيد کرد که آمريکا حق ندارد به اين راحتي تهمت بزند. به نظر مي رسد که سفر شرمن به چين نه تنها تنش ها را کم نکرد، بلکه بر آن افزود. وانگ يي، نفر دوم وزارت خارجه چين مي‌گويد: «سياست‌هاي دولت بايدن چيزي نيست جز تلاشي کاملا مخفيانه براي مهار و سرکوب چين.»

يک داستان هسته اي
همزمان با سفر شرمن به چين، اين سوال مطرح شده است که آيا چين کنترل تسليحات هسته اي را کنار گذاشته و وارد فاز رقابت تسليحاتي شده است. اين سوال هم مطرح است که آيا تحرکات چين در حوزه موشک هاي هسته اي يک کارت ديگر براي امتياز گرفتن از آمريکا است. در بيابان بي آب و علفي که در ۱۲۰۰ مايلي غرب پکن قرار دارد، دولت چين در حال حفاري ميدان جديدي براي پرتاب موشک هسته اي است. اين دومين ميداني است که اخيرا توسط تصاوير ماهواره اي تجاري ضبط و ثبت شده است.

اين ممکن است نشان‌دهنده گسترش زرادخانه هسته‌اي چين باشد و اين ولع پکن براي ورود به فاز رقابت تسليحاتي با واشنگتن و مسکو باشد. برخي اما مي‌گويند اين شايد يک بازي جديد از سوي چين باشد تا دست خالي در مذاکرات با آمريکا حضور پيدا نکند. سيلوهاي جديد به گونه اي طراحي شده اند که به راحتي قابل کشف و ديدن باشند. جديدترين سيلو که در ماه مارس کار ساخت آن آغاز شد، در قسمت شرقي منطقه سين‌کيانگ، نه چندان دور از يکي از معروف‌ترين اردوگاه‌هاي «آموزش مجدد چين» در شهر حامي واقع شده است. تصاوير اين ميدان جديد هفته گذشته توسط فدراسيون متخصصان هسته اي آمريکا و نيويورک تايمز بررسي شد.

از دهه‌ها قبل، زماني که چين در دهه ۱۹۶۰ نخستين آزمايش هسته اي خود را با موفقيت به انجام رسانيد، چين همواره بر کنترل تسليحات هسته اي تاکيد کرده بود. کارشناسان تخمين مي‌زنند، چين در حدود ۳۰۰ کلاهک هسته اي داشته باشد. اگر اين رقم درست باشد، اين مقدار کلاهک هسته‌اي يک پنجم کلاهک‌هاي هسته اي روسيه و آمريکا است. چين همواره مدعي رعايت اخلاقيات در حوزه تسلحيات جمعي و خطرناک است. اما به نظر مي رسد با مديريت شي‌ جين‌پينگ، اصول پيشين پکن در حال تغيير و پوست‌اندازي است. در زماني که چين در حال سرکوب مخالفان در خانه است، به کنترل بيشتر هنگ‌کنگ نيز اقدام مي‌کند. سواي اينکه تايوان را تهديد مي‌کند، حملات سايبري اين کشور را افزايش داده است و حالا هم به نظر مي‌رسد وارد فاز رقابت تسليحاتي شده است.

مت کردا و هانس کريستنسن، در يک مطلبي نوشتند که دو سيلوي جديد چين در شهرهاي يومن و حامي، مهم‌ترين نشانه براي توسعه تسليحاتي چين در حوزه هسته اي به حساب مي‌آيد. براي دهه‌ها چين گفته است که ۲۰ سيلو براي موشک هاي بزرگ با سوخت مايع دارد که آنها دي اف- ۵ مي خواند. اما اين ميدان جديد کشف‌شده در چند صد مايلي يومن در شمال شرق چين نشان مي‌دهد که دست‌کم ۲۳۰ سيلوي جديد اضافه شده است. اما سوال رازآلود اين است که چرا چين تغيير کرده است؟ چندين فرضيه در اين زمينه وجود دارد: ساده‌ترين جواب اين است که چين الان خود را در مقام يک ابرقدرت مي‌داند و در کنار توسعه‌هاي بي‌نظيري که در حوزه فناوري دارد، در اين حوزه هم قصد دارد، رخ بنمايد. فرضيه ديگر اين است که چين نگران سيستم موشکي ايالات متحده بوده که اخيرا رشد سريعي داشته است. سپس اطلاعيه‌هاي اخير روسيه وجود دارد که مدعي شده در حوزه تسليحات مافوق صوت دستاوردهاي شگفت‌انگيزي داشته است و اين کشور هم مي‌خواهد به يک بازدارندگي موثري دست پيدا کند. سومين فرضيه هم اين است که چين نگران شکنندگي موقعيت موشکي خود در ميدان نبرد است و براي همين ۲۰۰ سيلوي جديد ساخته است و اين مي‌تواند بازي را در منطقه تغيير دهد. وي‌پين نارنگ، استاد موسسه فناوري ماساچوست که متخصص استراتژي هسته‌اي است، مي‌گويد: چون شما اين سيلوها را ساخته‌ايد، به اين معني نيست که بايد همه آنها را با موشک پر کنيد. برخي هم مي‌گويند شايد اين يک کارت بازي از سوي چين باشد تا در مذاکرات امتياز بيشتري بگيرد.