سرمقاله ایران/ پول ملی چرا و چگونه ارزش خود را از دست میدهد؟

ايران/ « پول ملي چرا و چگونه ارزش خود را از دست ميدهد؟ » عنوان يادداشت روزنامه ايران به قلم کامران ندري است که ميتوانيد آن را در ادامه بخوانيد:
در پاسخ به اين سؤال که تقويت پول ملي چگونه ممکن ميشود نکته مهمي که وجود دارد و بايد شفاف شود اين است که منظور از ارزش پول ملي چيست. بدين معنا که آيا قيمت کالا و خدماتي که در داخل کشور است براساس واحد پول ملي ارزشگذاري ميشود يا اينکه با واحد پول ملي چه اندازه کالا و خدمات را ميتوان خريداري کرد که در اينجا مسأله تورم مطرح ميشود. هر چه قدر قيمت کالا و خدمات در داخل کشور افزايش پيدا ميکند يعني ما با قدرت کمتري کالا و خدمات داخلي را ميتوانيم عرضه کنيم. طرف ديگر ماجرا اين است که گاهي ارزش پول داخلي را در مقابل پول خارجي مدنظر قرار ميدهيم. يعني اينکه با هر ريال چه مقدار پول خارجي ميتوانيم داشته باشيم که اين پول خارجي ميتواند دلار، يورو يا هر واحد ديگري باشد. اين دو مسأله در ارتباط با ارزش پول ملي کمي فرق ميکند. ارزش پول داخلي در مقابل ارزهاي خارجي به ميزان تقاضا براي عرضه خارجي در داخل بستگي دارد. اگر ورود ارز خارجي به داخل کشور بيشتر از خروج آن باشد اين چگونگي را تقويت ميکند اما اگر برعکس باشد يعني اينکه ما واردات بسيار زيادي داريم و به ارز خارجي نياز داريم و ارز خارجي که الان در داخل کشور موجود است به سمت واردات ميرود و درحال خارج شدن است. از طرف ديگر هم صادرات قابل ملاحظهاي نداريم بنابراين ورود ارز خارجي هم به داخل کشور محدود ميشود. اين امر باعث ميشود که ارزش پول ملي در مقابل ارزهاي خارجي کاهش پيدا بکند.
بهدليل اعمال تحريمها ورود ارز خارجي به داخل کشور کم شده است که البته واردات را هم محدود کردهايم اما همان حداقل وارداتي را که در داخل نياز داريم نميتوانيم با ارزي که از صادرات غير نفتي تأمين ميشود خريداري کنيم. اين موضوع سبب شده که در دو ، سه سال گذشته ارزش پول ملي در مقابل ارزهاي خارجي کاهش پيدا کند که البته ميتواند نتيجه تورمي در داخل داشته است. چون ورودي کالاهايي که از خارج وارد ميکنيم مواد اوليه و کالاهاي واسطهاي است که هزينه واردات آنها موجب يک تورم ناشي از فشار هزينه بهوجود ميآيد که البته آثار رواني هم در اقتصاد ايجاد ميکند يعني وقتي نرخ ارز افزايش پيدا ميکند مردم دچار هيجانات رواني ميشوند و تورم به وجود ميآيد که باعث تشديد شرايط تورم در داخل کشور ميشود که بهعنوان عوامل بيروني بر اقتصاد تأثير ميگذارد اما عوامل دروني هم وجود دارد که ارزش پول ملي را در مقابل کالا و خدماتي که در داخل ايجاد ميشود، تعيين ميکند. فرض کنيد کشور هيچ نيازي به واردات ندارد و نيازي به ارز خارجي براي وارد کردن کالا و خدمات هم نداشته بنابراين ارزش پول داخلي در مقابل پول خارجي ثابت بود باز هم اين عوامل داخلي هستند که باعث ميشوند ارزش پول ملي در مقابل کالا و خدماتي که خريداري ميکنيم کاهش پيدا کند. در واقع مهمترين عاملي که باعث ميشود پول ملي کاهش پيدا کند رشد نقدينگي است يعني همان خلق پول ملي. اگر اين خلق پول در اقتصاد بيش از اندازه و به شکلي نامتعادل انجام شود اين باعث ميشود که ارزش پول ملي و قدرت خريد ريال کاهش پيدا کند؛ يعني آنهايي که ريال در دست دارند ضرر ميکنند و آنهايي که ريال نگه نميدارند و ارزش داراييهاي آنها با سرمايههاي ديگري است مانند مسکن، ماشين يا حتي داراييهاي مالي غير از ريال خريداري کردهاند در شرايط تورمي ميتوانند ارزشي را که حفظ کردند ، بهتر نگه دارند. اين افراد در مقايسه با کساني که پساندازشان را به شکل ريالي حفظ کردهاند کمتر متضرر ميشوند.