برگزیده

عملیات مرموز چین در بیابان

فرارو

بروزرسانی 1400/05/24 - 19:10

فرارو/"نيويورک تايمز" در گزارشي، به جنجال انتشار تصاوير ماهواره‌اي جديد از توسعه زرادخانه‌ها و سيلو‌هاي موشکي هسته‌اي چين پرداخته و به طور خاص سعي کرده محرک‌ها و انگيزه‌هاي چين از اين مساله را که به زعم عده‌اي از ناظران و تحليلگران بين المللي، نمودي از تغيير در راهبرد‌هاي هسته‌اي چين محسوب مي‌شود، بررسي کند.

نيويورک تايمز در اين رابطه مي‌نويسد: «در يکي از خشک‌ترين صحرا‌هاي چين که در ۱۲۰۰ مايلي غرب پکن واقع شده، دولت چين در حال انجام حفاري‌هاي جديد جهت احداث آنچه که به زعم بسياري از کارشناسان، ايجاد ۱۱۰ سيلو براي پرتاب موشک‌هاي هسته‌اي است، مي‌باشد. اين ميدان و پايگاه جديد موشکي، در نوع خود دومين پايگاهي است که در هفته‌هاي اخير توسط تصاوير ماهواره‌اي کشف شده است.

اين مساله در نوع خود مي‌تواند نمودي از توسعه و گسترش قابل توجهِ زرادخانه هسته‌اي چين، در مقامِ ابرقدرتي که از قدرت اقتصادي و فناوري قابل توجهي برخوردار است و اکنون مي‌خواهد اين پيام را به جهان برساند که پس از چندين دهه خويشتنداري، اکنون مي‌تواند و مي‌خواهد يک زرادخانه هسته ايِ قابل توجه، همچون مسکو و واشنگتن داشته باشد را نمايندگي کند.

به گزارش فرارو، جداي از همه اين ها، اين اقدامات چين در نوع خود مي‌توانند صرفا جلوه‌اي از تلاش‌هاي اين کشور جهت ايجاد برگ‌هاي برنده مذاکراتي براي آن، در تعامل با کشور‌هاي غربي نيز باشند.

سيلو‌هاي جديدِ موشک‌هاي هسته‌اي چين به نحوي ساخته شده اند که کاملا و به سادگي، قابلِ کشف شدن باشند. جديدترين سيلوي موشکي چين که ساخت و ساز در آن از ماه مارس سال جاري ميلادي آغاز شده، در بخش شرقيِ استان سين کيانگ اين کشور واقع شده است که دولت چين به دليل حضور اقليت‌هاي مسلمان در اين منطقه، با آن چالش‌هاي اساسي دارد. اين سيلوي موشکي، هفته قبل توسط کارشناسان هسته‌اي در "فدراسيون دانشمندان آمريکايي"، با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي کشف شد و خبرِ آن به طور اختصاصي از سوي نهاد مذکور، با "نيويورک تايمز" به اشتراک گذاشته شد.

منبع تصوير: "فدراسيون دانشمندان آمريکايي" و "مرکز جيمز مارتين براي مطالعات عدم اشاعه هسته اي"

چين از زمانِ نخستين آزمايش موفقيت آميز هسته‌اي خود در دهه ۱۹۶۰ ميلادي، براي دهه ها، بر سياستِ "بازدارندگي‌حداقلي" پا فشرده است و بر اساس آنچه بسياري از کارشناسانِ بين المللي اعلام مي‌کنند، اين کشور، ۳۰۰ موشک اتمي را در اختيار دارد (در اين رابطه، چيني‌ها اطلاعات دقيق نمي‌دهند و اطلاعات و ارزيابي‌هاي دولت آمريکا نيز در زمره اطلاعات سري و طبقه بندي شده قرار دارند). اگر اين ارزيابي‌ها درست باشند، ميزان تسليحات هسته‌اي چين، کمتر از يک پنجمِ تعداد سلاح‌هاي هسته ايِ آمريکا و روسيه است. در اين چهارچوب، تاکنون و در چهارچوبِ رقابت‌هاي تسليحات هسته‌اي در جهان، چين همواره سعي کرده موضعي بي‌خطر و دور از تنش زايي را اتخاذ کند و چندان دراين مسير، فعالانه وارد ميدان نشده است.

با اين همه، اينطور به نظر مي‌رسد که اين سياستِ چين، در دوران رياست جمهوري "شي جين پينگ" وضعيت متفاوتي را پيدا کرده است. در اين راستا، برخي ناظران و تحليلگران بين المللي معتقدند با توجه به چالش‌هايي که چين با غرب درمسائلي نظير: هنگ کنگ، تايوان، و فعاليت‌هاي سايبري دارد، حرکت اين کشور به سمت توسعه توانمندي‌هاي موشک‌هاي هسته‌اي اش، اندکي نگران کننده است.

در اين چهارچوب، مساله مرموز و عجيبي که بسياري به دنبال فهم آن هستند اين است: چرا راهبرد چين تغيير کرده است؟ در اين رابطه، تئوري‌هاي مختلفي مطرح مي‌شوند. ساده‌ترين مساله‌اي که در اين رابطه گفته مي‌شود، اين است که چينِ کنوني، تا حد زيادي خود را يک ابرقدرتِ اقتصادي، فناوري و نظامي در نظر مي‌گيرد و متناسب با اين جايگاهي که براي خود قائل است، مي‌خواهد يک زرادخانه هسته‌اي نيز ايجاد کند.

يک فرضيه ديگر اين است که چين عميقا نگران دفاع موشکي آمريکا و توانمندي‌هاي آن در اين زمينه است که در ميدان عمل، واقعا موثر و مفيد هستند. از سويي، رقيب چين يعني هند نيز به سرعت در حال توسعه ساختار‌هاي مرتبط با تسليحات هسته‌اي خود است که اين موضوع نيز براي چين مهم است.

جداي از همه اين‌ها نبايد فراموش کرد که اخيرا نيز روسيه از موشک‌هاي جديد "مافوق صوت" و "خودمختار" خود رونمايي کرده و همين مساله مي‌تواند چين را واداشته باشد که نوعي موثرتر از بازدارندگي را در محيطِ امنيتي خود نشان دهد.

چيني‌ها همچنين اين نگراني را دارند که موشک‌ها و پايگاه‌هاي موشکيِ زمين پايه آن ها، تا حد زيادي وضعيتي شکننده دارند و مي‌توانند به راحتي هدف حمله خارجي قرار بگيرند. از اين رو اين کشور بيش از ۲۰۰ سليوي اتمي را در دو منطقه ويژه (با فاصله کمتر از دو مايل از يکديگر) ايجاد کرده و عملا توزيع موشکي را به نحوي در آن‌ها انجام داده که رقباي آن نظير آمريکا را عميقا به ترديد مي‌اندازد و توان بازدارندگي پکن را نيز افزايش مي‌دهد.

سيلو‌هاي جديد که در بخش بالا سمت چپ و بخش پايين سمت راست تصوير قابل مشاهده هستند، در فاصله کمتر از دو مايلي يکديگر واقع شده اند. يک محل جديد براي احداث يک پايگاه موشکي ديگر نيز در بخش بالا سمت راست تصوير قابل مشاهده است.

در اين راستا، "ويپين نارنگ" استاد دانشگاه "ام آي تي آمريکا" که در زمينه راهبرد‌هاي هسته‌اي تخصص دارد مي‌گويد: "تن‌ها به اين دليل که شما سيلو‌هاي موشکي هسته‌اي ساخته ايد، اين بدان معناست که شما حتما بايد آن‌ها را با موشک نيز پُر کنيد. چيني‌ها مي‌توانند در اين رابطه بازي‌هاي خاص خود را داشته باشند و طرف‌هاي بين‌المللي را به معناي واقعي کلمه، فريب دهند".

جداي از همه اين ها، احتمالا چيني‌ها اين تحليل را دارند که دير يا زود، آن‌ها نيز بايد وارد مذاکرات مرتبط با کنترل تسليحات اتمي با روسيه و آمريکا شوند. چيزي که "دونالد ترامپ" رئيس جمهور سابق آمريکا در آخرين سال حضور خود در کاخ سفيد، تلاش‌هاي زيادي را براي محقق کردن آن انجام داد. با اين حال، نتيجه‌اي در اين رابطه حاصل نشد. ترامپ تهديد کرده بود که قرارداد "استارتِ جديد" با روسيه را تمديد نخواهد کرد مگر اينکه چين نيز به اين قرارداد بپيوندد. چيني‌ها به طور خاص با رد کردن اين درخواستِ آمريکا اعلام کردند "که اگر آن‌ها (آمريکايي ها) واقعا در مورد کنترل تسليحات اتمي نگراني دارند، بايد ظرفيت زرادخانه‌هاي اتمي خود را تا چهار پنجم (يعني به اندازه چين) کاهش دهند". از اين رو، رويکرد دولت ترامپ نسبت به پيشبرد مذاکرات خلع سلاح هسته‌اي با چين، صرفا ختمِ به بن‌بست شد.

در ادامه، دولت بايدن خيلي زود به اين نتيجه رسيد که عدم تمديدِ قرارداد "استارت جديد" با روسيه، تنها به اين دليل که چين به آن نمي‌پيوندد، براي آمريکا و امنيت ملي آن، بسيار خطرناک است. از اين رو، دولت جديد آمريکا به رياست‌جمهوري "بايدن"، خيلي زود قرارداد مذکور را با روسيه تمديد کرد و در عين حال، گهگاه و در فرصت‌هاي گوناگون، اعلام کرده که خواستار انجام مذاکرات مشابه هسته‌اي با چين نيز است.

در رابطه با ساخت و ساز‌هاي جديد هسته‌اي چين، برخي ناظران و تحليلگران اين ايده را بيان مي‌کنند که به احتمال زياد، دستگاه‌هاي اطلاعاتي آمريکا از مدت‌ها قبل درمورد آن‌ها اطلاع داشته اند با اين حال، وقتي برخي دانشمندان آمريکايي با استناد به تصاوير ماهواره‌هاي غيرنظامي، در مورد آن‌ها صحبت کردند، دستگاه‌هاي اطلاعاتي آمريکا نيز اقدام به موضع گيري روشن در اين رابطه کردند. پيشتر در ماه فوريه سال جاري ميلادي نيز، "فدراسيون دانشمندان آمريکايي"، از توسعه سيلو‌هاي موشکي چين در يک سايت آموزش نظامي چين در نزديکي شهر "جيلانتاي" اين کشور خبر دادند. در اين رابطه به طور خاص، ۱۴ سيلوي موشکي که در حال ساخت بودند مورد شناسايي قرار گرفتند. پس از آن نيز سيلو‌هاي موشکي چين که در منطقه "يومن" چين در حال ساخت بودند، مورد شناسايي قرار گرفتند.

تصوير سايت وسيع هسته‌اي چين به وسعتِ ۳۰۰ مايل مربع در بخش شرقيِ منطقه سين کيانگِ اين کشور

"ويپين نارنگ" در اين رابطه مي‌گويد: "سيلو‌هاي موشک‌هاي هسته‌اي چين که برخي از آن‌ها با فاصله کمي از هم ساخته شده اند، از منطقِ خاصي پيروي مي‌کنند. چين مي‌تواند برخي از آن‌ها را خالي نگه دارد و صرفا به عنوان اهرم مذاکراتي با غرب به آن‌ها بنگرد. از سويي، اين کشور مي‌تواند به تدريج و بر اساس صلاحديد خود نيز آن‌ها را تقويت کند و قدرت خود را در عرصه عمل، به نحو قابل توجهي افزايش دهد. از اين رو بايد گفت، سيلو‌هاي هسته‌اي چين، گزينه‌هاي زياد و متنوعي را در اختيار آن قرار مي‌دهند و قدرت بين المللي چين را تا حد زيادي تقويت مي‌کنند"»