علل نرخ بالای مرگ و میر کرونا
اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
روز 15 سپتامبر (24 شهريور) نشست خبري دفتر منطقه مديترانه شرقي سازمان بهداشت جهاني به صورت آنلاين برگزار شد؛ نشستي که علاوه بر مدير منطقهاي و مدير منطقهاي فوريتهاي سازمان جهاني بهداشت، به صورت خاص از دکتر سيدجعفر حسين، نماينده سازمان جهاني بهداشت در ايران دعوت کرده بود تا تمرکز اين کنفرانس رسانهاي علاوه بر وضعيت پاندمي در منطقه (که شامل 22 کشور ميشود)، بر وضعيت حال حاضر کرونا در ايران باشد. در اين نشست بود که در مورد نظر سازمان جهاني بهداشت درخصوص واکسنهاي ساخت داخل، آثار تحريم بر توزيع واکسن و آينده پيشروي درگيري منطقه با همهگيري کوويد سوال و جواب شد. احمد المنظري، مدير منطقه مديترانه شرقي سازمان بهداشت جهاني در اين نشست اعلام کرد که از ابتداي آغاز پاندمي تا روز 12 سپتامبر 2021 (اوايل هفته جاري) بيش از 15 ميليون مورد تاييدشده کرونا در منطقه به ثبت رسيده است و 278 هزار مرگ: «در طول چند هفته شاهد کاهش موارد کلي ابتلا و مرگ در منطقه بودهايم اما موقعيت همچنان شکننده و غيرقابل پيشبيني است. از ابتداي پاندمي شاهد بالا رفتن موجها بودهايم و براي همين است که عليرغم کاهش اخير در منطقهمان در هفتههاي گذشته، هنوز تا پايان يافتن اين پاندمي راه بسيار درازي باقي مانده است.» المنظري ميگويد که پنج کشور از ميان 22 کشور منطقه شامل «مصر، قلمروي فلسطين اشغالي، سومالي، سوريه و يمن» شاهد رشد قابل توجه آمار ابتلا و مرگومير بر اثر کرونا بودهاند. به گفته او يکي از موارد نگراني، محدوديت در ارسال واکسن به کشورهاي کمدرآمد بوده است که سبب شده 9 کشور فاصله بسياري با ميانگين هدف سازمان جهاني بهداشت براي واکسيناسيون داشته باشند. اما پيشبيني ايدهآل سازمان جهاني بهداشت براي واکسيناسيون چيست؟ آنگونه که المنظري در نشست روز گذشته توضيح داد که تخمينها براساس پوشش 10درصدي جمعيت تا سپتامبر 2021 (ماه جاري) بوده است. در اين ميان گردش گونههاي نگرانکننده کوويد مانند دلتا سبب پيچيدگي بيشتر شده است .در عين حال به گفته سازمان جهاني بهداشت، عليرغم اينکه گونه دلتا در حال حاضر گونه غالب کرونا در منطقه است، کشورهاي با ميانگين واکسيناسيون عمومي بالا و رعايت دستورات بهداشتي اجتماعي توانستهاند آمار بسيار کمتري از ابتلا و مرگ و مير بر اثر ابتلا به اين واريانت داشته باشند. يکي ديگر از نقاط مهم در تخمينهاي سازمان جهاني بهداشت، پايان سال 2021 است. همه تلاشها به گفته المنظري بر اين است که پوشش واکسيناسيون تا پايان سال ميلادي به 40درصد برسد. او اعلام کرد که براساس گمانهزنيهاي فعلي رسيدن به واکسيناسيون 70درصدي تا نيمههاي سال آينده ميلادي امکانپذير خواهد بود: «در عين حال ميدانيم که هدفگذاريهاي سال 2021 در تمام کشورها عملي نخواهد شد اما بايد هر چه در توان داريم انجام دهيم تا هر چه ميتوانيم به اين اهداف نزديکتر شويم.» به گفته او تاکنون از 89 ميليون دوز واکسن توزيع شده ميان کشورها، به لطف سازوکار کوواکس، 54 ميليون دوز به کشورهاي منطقه تعلق گرفته است. اما در همين منطقه شامل 22 کشور شکاف واکسيناسيون تا اندازهاي است که به گفته المنظري در برخي کشورها پوشش واکسيناسيون کمتر از يک درصد و در برخي کشورها به بالاي 75 درصد رسيده است.
پاسخ مدير منطقهاي سازمان جهاني بهداشت به «اعتماد»
احمد المنظري؛ مدير منطقهاي سازمان جهاني بهداشت همچنين در پاسخ به سوال خبرنگار «اعتماد» در مورد واکسنها گفت: «سازمان جهاني بهداشت روند کاملا مشخصي را براي تاييد هرگونه مستنداتي که در مورد اعتبار واکسنها به ما ارايه ميشود دنبال ميکند که نتيجه سالها تنظيم مقررات اين پروسهها است. از آغاز سال جاري ما مستندات متعددي درخصوص برخي واکسنهاي توليدشده دريافت کردهايم. همانگونه که به خوبي ميدانيد ما مجموعهاي از واکسنهايي را داريم که به صورت جهاني مورد تاييد قرار گرفتهاند، سازمان جهاني بهداشت بدون شک به صورت بداهه به واکسني تاييديه نميدهد، اين تاييديهها در مورد واکسنهاي قابل اطمينان و امني صادر ميشوند؛ تاييديه براساس دادههاي واقعي ميداني و کارآزماييهاي باليني متعدد در مراحل مختلف.» مدير منطقه مديترانه شرقي سازمان بهداشت جهاني درخصوص موردتاييد نبودن «برخي واکسنهاي موردتاييد اين سازمان» توسط «برخي کشورها» هم گفت: «با احترام به تاييديهاي که برخي کشورها براي برخي واکسنها صادر کردهاند، پيشنهاد ما اين است که تمام واکسنهاي تاييد شده که براساس استانداردهاي سازمان جهاني بهداشت بوده است، مجوز بگيرند. اما گاهي برخي کشورها تمامي واکسنهاي مجوز گرفته از سازمان جهاني بهداشت را تاييد نميکنند و البته اين بسته به اراده کشورها است و ما در پي اين نيستيم که در مسووليت چنين تصميمهايي دخالت کنيم هر چند مايليم که آنها به مجوزهاي سازمان جهاني بهداشت احترام بگذارند.»
در ايران چه ميگذرد؟
سيدجعفر حسين، نماينده سازمان جهاني بهداشت در ايران پس از اعلام آمار رسمي از موارد ابتلا و مرگومير بر اثر کرونا، اعلام کرد که در روزهاي گذشته، روندي آرام و کاهشي در آمار ابتلا و مرگ و مير در ايران مشاهده شده است. او با اشاره به تسريع روند واکسيناسيون در کشور گفت: «جمهوري اسلامي ايران روز گذشته (سهشنبه) از رکورد يک ميليون گذشت و توانست 1.2 ميليون نفر را در سراسر کشور واکسينه کند.» بنا بر آماري که حسين ارايه داد تا روز 13 سپتامبر (22 شهريور) بالغ بر 20درصد از جمعيت بالاي 18 سال ايران واکسينه شدهاند: «اگر روند فعلي ارسال از طريق کوواکس و ساير منابع حفظ شود، جمهوري اسلامي ايران قادر خواهد بود تا پايان سال به عدد هدف سازمان جهاني بهداشت دست پيدا کند و در واقع جمعيت بيشتري را هم تحت پوشش (واکسيناسيون) قرار دهد.» او همچنين خبر داد که با همکاري سازمان جهاني بهداشت و دفتر پناهندگان سازمان ملل، مذاکراتي در جريان است تا ايران بتواند 1.6 ميليون دوز واکسن رايگان (علاوه بر دوزهاي متعلق به ايران) دريافت کند که به صورت خاص صرف واکسيناسيون پناهندگان افغان خواهد شد. «آيا واکسنهاي داخلي در برابر کرونا ايمني ايجاد ميکنند؟» اين سوالي بود که در جريان نشست خبري از حسين پرسيده شد. او با اشاره به اينکه واکسنهاي مورد تاييد جهاني از جمله سينوفارم و آسترازنکا دراختيار ايران قرار دارند و از آنها استفاده ميشود به دو نمونه از واکسنهاي توليد داخل اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر در مورد واکسنهاي داخلي دو مورد يعني برکت و پاستووک استفاده شدهاند. اينها هنوز بايد براي کسب مجوز از سازمان بهداشت جهاني ثبت شوند اما سازمان غذا و داروي ايران آنها را تاييد کرده و براي همين داخل کشور مورد استفاده قرار گرفتهاند. ما تيمهاي مشاوران را اعزام کردهايم که در حال مذاکره با وزارت بهداشت هستند و روز گذشته (سهشنبه) از موسسه پاستور بازديد داشتند تا دادههاي موجود، نتايج کارآزماييهاي باليني و نتايج، عوارض و دادههاي اعتبارسنجي را بررسي کنند تا بعد در ليست مجوز اضطراري سازمان بهداشت جهاني ثبت شوند. اين پروسه هم اکنون در حال انجام است.» در اين نشست نماينده سازمان جهاني بهداشت در ايران در مورد دليل نرخ بالاي مرگ و مير بيماري در ايران گفت: «اگر به دادههاي موجها نگاه کنيد ميبينيد که پس از اعياد و مناسبتها اتفاق افتادهاند: دومين موج پس از عيد فطر، سومين موج بعد از عيد قربان، چهارمين بعد از انتخابات و پنجمين موج بعد از عاشورا اتفاق افتاد. اين يعني در اين مناسبتها گروههاي بزرگي از مردم را داشتهايم که به دلايل مذهبي و اجتماعي يا همه با هم از خانه بيرون آمده يا درون خانهها تجمع کرده بودند.» او در مورد ستاد ملي کرونا در ايران که مستقيما زيرنظر رييسجمهور اداره ميشود و جلسات روزانه دارد توضيحاتي به حاضران داد و اينکه وزراي بسياري براي کنترل وضعيت در حال کار هستند: «من از بيمارستانهاي بسياري در ايران بازديد کردم و به شما اطمينان ميدهم اگر سيستم درماني ايران واکنشي تا اين اندازه قوي نشان نميداد تعداد کشتهشدگان در اين کشور بسيار بالاتر از اين ميبود. ما بالاي صد نفر از کادر درمان در ايران را از دست داديم که نشاندهنده تعهد بالاي کارکنان بخش سلامت به کار بوده است.»
واکسن و تحريم
يکي از سوالاتي که در نشست خبري ديروز از سوي خبرنگاران ايراني مطرح شد مربوط به واکسن و ارتباط آن با تحريمها بود. «برنامه سازمان جهاني بهداشت براي واکسيناسيون در کشورهايي مانند ايران که درگير تحريم اقتصادي هستند، چيست؟» ريچارد برنن، مدير منطقهاي فوريتهاي سازمان جهاني بهداشت به اين سوال پاسخ داد: «سازمان جهاني بهداشت از طريق سازوکار کوواکس عمل ميکند تا از دسترسي تمام کشورها به واکسن اطمينان حاصل کند. تحريمها نبايد براي دسترسي به واکسن از طريق کوواکس محدوديتي ايجاد کنند. تا امروز هم بنا بر اطلاعي که داريم اين موضوع (تحريم) در هيچ کشوري (براي دسترسي به واکسن) مسالهساز نبوده است. در مورد ايران موضوعي که داريم بررسي ميکنيم دسترسياش به واکسنهاي بيشتر است تا بتواند جمعيت بيشتري از پناهندگاني که با سخاوت ميزبانيشان را برعهده دارد را هم واکسينه کند. تا جايي که ميدانم در مورد ايران يا هيچ کشور ديگري محدوديتي براي دسترسي به واکسن از طريق کوواکس يا سازوکارهاي ديگر مورد حمايت سازمان بهداشت جهاني نبوده است.»