مزایای عضویت ایران در سازمان همکاریهای شانگهای

فرارو/متن پيش رو در فرارو منتشر شده و بازنشر آن در آخرين خبر به معناي تاييدش نيست
"خبرگزاري شينهوا" در گزارشي به اقدام اخير اعضا و رهبران سازمان همکاريهاي شانگهاي در پذيرش ايران به عنوان يک عضو اصلي اين سازمان اشاره کرده (ايران سالها خواستار عضويت در سازمان همکاريهاي شانگهاي بوده است) و به طور خاص اين رويداد را حامل امتيازات و مزاياي زيادي براي ايران در حوزههاي مختلف اقتصادي، سياسي و امنيتي ارزيابي کرده است.
خبرگزاري شينهوا در اين رابطه مينويسد: «بسياري از کارشناسان و تحليلگران بر اين باورند که خيزِ اخير ايران براي عضويت در سازمان همکاريهاي شانگهاي (که البته با موافقت اعضاي اين سازمان نيز مواجه شد)، حاکي از چرخش قابل توجهِ سياستهاي ايران به سمت توسعه روابط با شرق و همکاريهاي منطقهاي است که در نوع خود ميتواند مزاياي بيشماري را براي تهران به همراه داشته باشد.
ايران در جريان نشست اخيرا رهبران سازمان همکاريهاي شانگهاي در دوشنبه پايتخت تاجيکستان، به عنوان يکي از اعضاي اصلي و جديد اين سازمان معرفي شد. "حسين اميرعبداللهيان" وزير خارجه ايران اين مساله را گامي رو به جلو به سمت همگرايي و ادغام اقتصادي هر چه بيشتر کشورهاي منطقه عنوان کرد و گفت: "ايران عميقا از اين مساله که سند عضويت کامل اين کشور در سازمان همکاريهاي شانگهاي در جريان نشست اخير اين سازمان در دوشنبه پايتخت تاجيکستان و از سوي رهبران اين سازمان به امضا رسيده، خرسند است".
سازمان همکاريهاي شانگهاي در سال ۲۰۱۱ توسط چين، قزاقستان، قرقيزستان، روسيه، تاجيکستان، و ازبکستان بنيان گذاشته شد و در سال ۲۰۱۷ نيز شاهد عضويت هند و پاکستان به عنوان اعضاي جديد اين سازمان بود.
ايران و سياستي آسيامحور
حسين اميرعبداللهيان اخيرا در موضع گيري گفته است: "عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي، تاثير قابل توجهي بر همکاريهاي چندجانبه ايران در چهارچوبِ جهت گيريهاي سياست خارجي اين کشور نسبت به همسايگان و آسيا را به همراه خواهد داشت".
"ابراهيم رئيسي" رئيس جمهور ايران نيز از رهبران عضو سازمان همکاريهاي شانگهاي به دليل موافقت با عضويت ايران در سازمان مذکور تقدير کرده و بر اهميت "سياستِ همسايگي/Neighboring Policy" و همچنين تقويت حضور ايران در سازمانهاي منطقه اي، به مثابه اصولي مهمي در سياست خارجي دولت خود تاکيد کرده است.
بسياري از تحليلگران بر اين باورند که دولت رئيسي با کنشگري فعال خود جهت کسب کرسي عضويت در سازمان همکاريهاي شانگهاي، عملا اين نکته را مشخص کرده که سياست خارجي ايران را از منظري متنوع ميبيند و قرار نيست آن را صرفا محدود به روابط با غرب و يا مساله هستهاي تهران و "برجام" کند.
در اين رابطه "علي اصغر زرگر" تحليلگر مسائل بين المللي اخيرا در موضع گيري گفته که ايران با عضويت در سازمان همکاريهاي شانگهاي، گامي بلند در راستاي سياست خود جهت توسعه روابط با شرق برداشت. امري که به طور خاص در دولت ابراهيم رئيسي از موقعيتي برجسته و کانوني برخوردار است.
مزاياي اقتصاديِ عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي
ابراهيم رئيسي در جريان نطق روز جمعه خود در جلسه سازمان همکاريهاي شانگهاي اعلام کرد که "عضويت در سازمان مذکور فرصتهايي را براي ايران جهت اتصال به کريدور و مسيرهاي اقتصادي و تجاري منطقه اوراسيا فراهم خواهد کرد". وي تاکيد کرد که "ايران حلقه اتصال پروژههاي زيرساختي در منطقه اوراسيا است و اين کشور ميتواند جنوب و شمال اوراسيا را به يکديگر متصل کند".
ناظران و تحليلگران بر اين باورند که عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي ميتواند دسترسي قابل توجه تهران به بازار بزرگ و چند صد ميليوني کشورهاي عضو سازمان همکاريهاي شانگهاي را هموار کند. در اين چهارچوب، ايران ميتواند تا حدي به صادرات مواد نفتي و پتروشيمي خود به کشورهاي عضو سازمان شانگهاي نيز اميد داشته باشد و در عين حال برخي نيازهاي فناورانه، مالي و صنعتي خود را نيز از اين منطقه تامين کند.
جداي از اين ها، عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي، عملا جايگاه آن در ابتکار بزرگِ دولت چين موسوم به "يک کمربند، يک راه" را تسهيل کرده و موجب تقويت پيوندهاي ايران با دولتهاي آسياي مرکزي ميشود. مسائلي که در نوع خود حامل مزايا و منافع اقتصادي قابل توجهي براي ايران هستند.
امتيازات سياسي عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي
بدون ترديد عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي ميتواند در بعد منطقهاي و بين المللي پيامدهاي سياسي مثبتي براي تهران به دنبال داشته باشد. تهران عملا با تکيه با سازوکار ديپلماسي چندجانبه در قالب سازمان همکاريهاي شانگهاي ميتواند روابط منطقهاي خود را توسعه دهد و از سويي، در برابر فشارهاي گسترده سياسي از سوي دولتهاي غربي نيز روي حمايت کشورهاي عضو سازمان همکاريهاي شانگهاي حساب کند.
ايران با عضويت در سازمان همکاريهاي شانگهاي عملا انزواي تحميلي کشورهاي غربي عليه خود در حوزه ديپلماسي و مراودات سياسي را کم رنگ و تضعيف ميکند و در عين حال، بواسطه عضويت در اين سازمانِ معتبر بين المللي، پرستيژ و آبروي بين المللي خود را ارتقا ميدهد. اين مساله در نوع خود به زعم بسياري از ناظران و تحليلگران ميتواند به عنوان يکي از مهمترين دستاوردهاي عضويت ايران در سازمان همکاريهاي شانگهاي تلقي شود.
بسياري از تحليلگران بر اين باورند که تقويت روابط ايران با کشورهاي عضو سازمان همکاريهاي شانگهاي که در منطقه پيراموني ايران قرار دارند، عملا ميتواند کمک زيادي را به تهران جهت تحقق منافع ملي اش کند. رويکردي که در نوع خود ميتواند اثر تحريمهاي بين المللي بر ايران را کاهش و در عين حال موقعيت و جايگاه منطقهاي و بين المللي ايران را نيز تقويت کند».