متروی تهران در ایستگاه بحران

صبح نو/متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

فائزه مومنی / کرونا ضعف‌های سیستم حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه مترو را به‌وضوح نمایان کرد. به اضافه اینکه همزمان کشور درگیر بحران‌های اقتصادی ناشی از پاندمی و تحریم‌ها شد و توسعه خطوط مترو و خرید واگن با سد بزرگی برخورد کرد. تهران با هفت خط مترو حداقل به دوهزار واگن جدید نیاز دارد. به اضافه اینکه اوضاع واگن‌های در حال استفاده نیز خوب نیست و هر چند روز یکبار خبرهایی مبنی بر توقف قطارها در یکی از ایستگاه‌ها به دلیل نقص فنی به گوش می‌رسد، این یعنی زنگ خطر استفاده از واگن‌های چندساله مترو به صدا درآمده است. جعفر تشکری‌هاشمی، رییس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران به «صبح‌نو» گفت که ۵۰۰واگن مترو نیازمند بازسازی فوری (اورهال) هستند و در بهترین حالت تا پایان سال، 67واگن تعمیر خواهند شد. محسن هاشمی‌‌رفسنجانی، رییس شورای پنجم شهر تهران نیز در واپسین روز‌های حضورش با اشاره به وضعیت نگران‌کننده حمل‌ونقل عمومی در تهران گفته بود که هر سه خط مترویی که در سال‌های اخیر افتتاح شده هنوز به اندازه نیاز واگن و تجهیزات آن تامین نشده است و این خطوط، تجهیزات سایر خطوط را استفاده می‌کنند و طبیعی است این مشکلات، موجب کمبود تجهیزات، افزایش استهلاک، عدم اورهال و تعمیرات اساسی به‌موقع در تجهیزات می‌شود. به گفته علی امام، مدیرعامل متروی تهران، برای اورهال کردن هر رام قطار، چیزی حدود ۲۰ تا ۳۰میلیارد تومان پول نیاز است. همزمان روند افتتاح ایستگاه‌ها نیز به‌شدت کند شده که مطابق با اظهارات امام، از خط۶، ۱۹ایستگاه و از خط۷ نیز ۶ایستگاه باقیمانده است که با رقمی حدود ۱۲هزار میلیارد تومان تکمیل می‌شود. ساخت هر کیلومتر مترو به همراه ناوگان آن چیزی حدود یک‌هزار و 300میلیارد تومان هزینه می‌برد.

---

بازار

---

شهروندان تهرانی در یکی، دو هفته گذشته چندین بار شاهد توقف قطارهای مترو روی ریل‌ها بوده‌اند که البته تصاویر و فیلم‌هایی نیز از خرابی قطارها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. این مساله به‌وضوح نشان می‌دهد که باید فکری عاجل برای نوسازی قطارها کرد. این در حالی است که خبری از خروجی قرارداد‌های شهرداری برای تامین واگن نیز به گوش نمی‌رسد و مدیران شهری فعلا بر تعمیر واگن‌ها تاکید دارند؛ به‌طوری‌که علیرضا زاکانی، شهردار تهران چندی پیش اعلام کرد که در کوتاه‌مدت حدود ۶۰۰واگن مترو نیاز به اورهال دارد که اگر این کار انجام نشود این واگن‌ها از رده خارج خواهند شد و از سوی دیگر، ۱۴۶واگن از رده خارج‌شده که باید بازسازی شوند. به گزارش «صبح‌نو»؛ قرارداد تامین ۱۰۵واگن مترو با شرکت واگن‌سازی تهران که اواخر سال گذشته منعقد شد نیز هنوز به سرانجامی نرسیده و قرارداد تامین ۶۳۰واگن از طریق فاینانس با چین هم با حذف تامین اعتبار ۱۵درصدی از محل صندوق توسعه ملی به بن‌بست رسیده است. در سال۹۶ اعلام شد که کنسرسیوم شرکت CRC چین و واگن‌سازی‌های تهران سازندگان نهایی برای ۶۳۰واگن مترو تهران شده است. همان زمان اعلام شد در قرارداد ۶۳۰دستگاه واگن مترو، ۵۶دستگاه آن به‌صورت کامل وارد می‌شود و ۷۰واگن در ایران مونتاژ خواهد شد. همچنین در بخش داخلی‌سازی نیز به سه بخش تقسیم شده که در بخش اول ۸۴واگن ساخته و در پایان آن ۳۱درصد داخلی‌سازی می‌شود و در بخش دوم نیز ۲۱۰واگن ساخته که در پایان ساخت این بخش به ۳۹درصد داخلی‌سازی خواهد رسید و در بخش سوم نیز مجددا ۲۱۰واگن ساخته می‌شود که ۵۶درصد داخلی‌سازی را در پی خواهد داشت اما در نهایت تمام وعده‌ها به نتیجه نرسید.
 
قرارداد ساخت ۱۰۵واگن مترو؛ معطل پیش‌پرداخت
علی امام، مدیرعامل متروی درباره آخرین وضعیت دو قرارداد تامین ۱۰۵ و ۶۳۰واگن مترو  گفته که این قرارداد اواخر سال گذشته امضا شد، آن موقع هنوز قطار ملی به نتیجه مطمئنی نرسیده بود بعد از اینکه قطار ملی رونمایی شد یک الحاقیه به قرارداد اضافه کردیم که دوماه پیش مبادله شد. طی این الحاقیه قیمت واگن از حدود یک‌میلیون یورو به ۸۹۸هزار یورو کاهش پیدا کرد. همچنین قرارداد بر مبنای تجربه قطار ملی و داخلی‌سازی ۸۵درصد بسته شد. به اضافه اینکه تعداد آن از ۱۰۵ به ۱۱۳واگن افزایش پیدا کرد. به گفته مدیرعامل متروی تهران، قطار‌های مترو شامل ۱۵رام و هفت واگن هستند، این در حالی است که سه خط ۳، ۴ و ۷ به‌شکلی طراحی شده‌اند که قطار با هشت واگن وارد آن‌ها شوند و نداشتن قطار هشت واگن استفاده نکردن از این ظرفیت بود، پس در قرارداد جدید ساخت یک قطار با هشت واگن نیز اضافه شد. او در پاسخ به این پرسش که این قرارداد در چه مرحله‌ای است، تاکید کرده که باید به شرکت واگن‌سازی پیش‌پرداخت بدهیم تا کارش را شروع کند.

 هنوز بانک رفاه ۲۱۹میلیارد تومان از پول اوراق مشارکت سال۹۸ را پرداخت نکرده است و درصورتی‌که این پول آزاد شود به‌عنوان پیش‌پرداخت به شرکت واگن‌سازی مترو پرداخت خواهیم کرد.
مدیرعامل متروی تهران همچنین درباره سرانجام قرارداد تامین ۶۳۰واگن مترو از طریق فاینانس با چین، گفته: جایگاه ما در این موضوع پیگیری است، زیرا قرارداد در وزارت کشور بسته شده است. بااین‌حال چندی پیش جلسه‌ای در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد که در نهایت به نتیجه‌ای نرسید. چون فاینانس با چین است، قاعدتا از سمت دولت باید ۱۵درصد اعتبار تامین شود و مابقی ازسوی چین. بنا بود این ۱۵درصد اعتبار از محل صندوق توسعه ملی پرداخت شود اما در بودجه۱۴۰۰ حذف شد و هیچ جایگزینی برای آن در نظر گرفته نشد. بنا شد جلسه‌ای در سطح بالاتر یعنی معاون اول رییس‌جمهوری و معاونان مربوطه برگزار شود تا درنهایت به راه‌حلی برسیم.
 
سهم ۷/۵درصدی شهرداری در پیش‌پرداخت قرارداد با چین
 درعین‌حال مجتبی شفیعی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران در گفت‌وگویی اعلام کرده که ۷/۵درصد از سهم ۱۵درصدی ایران در قرارداد تامین ۶۳۰ واگن ازسوی شهرداری پرداخت خواهد شد. حدود چهارسال از مصوبه این قرارداد گذشته و وزارت کشور این موضوع را جلو برده است. درحال‌حاضر بحث پرداخت ۱۵درصد پیش‌پرداخت است که حداقل ۷/۵درصد را باید دولت تقبل کند. او چندی پیش گفت: جلسه‌ای در حوزه معاون اول ریاست‌جمهوری برگزار و بنا شد برای تامین سهم ۷/۵درصد دولت برنامه‌ریزی کنند. شفیعی یادآور شد: البته ما درخواست تامین تمام ۱۵درصد سهم ایران را دادیم؛ زیرا طی سال‌های اخیر شهرداری رأسا در حوزه توسعه حمل‌ونقل عمومی مسوولیت داشته و دولت سهم خود را پرداخت نکرده است. درنتیجه در این مورد باید سهم بیشتری داشته باشند اما فعلا قرار شد ۷/۵درصد را دولت تقبل کرده و شهرداری مشارکت کند.
 
تعمیرات پیشگیرانه برای جلوگیری از حوادث احتمالی
 اما حذف تمام ردیف‌های حمل‌ونقلی از بودجه 1401 دولت، حکایت از آن دارد که گویا بنا نیست حمل‌ونقل عمومی کمکی از سوی دولت دریافت کند؛ موضوعی که چندتن از اعضای شورای شهر تهران ازجمله مهدی چمران، رییس شورا نسبت‌به آن واکنش نشان داده و تاکید کرده که با گفتار درمانی نمی‌شود کاری کرد. آن هم در شرایطی که تشکری‌هاشمی در گفت‌وگو با «صبح‌نو» تاکید می‌کند که برخی از واگن‌ها به سن فرسودگی جدی رسیده‌اند. رییس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر تهران می‌گوید: هر سیستم مکانیکی، الکترونیکی و تجهیزات صنعتی در اثر کار کردن مستهلک می‌شود و مترو هم از این قاعده مستثنا نیست. بخش زیادی از واگن‌های مترو نیازمند اورهال و تعمیرات هستند. این فقط شامل واگن‌ها نمی‌شود و تجهیزات ثابت هم مثل تجهیزات برق که در ایستگاه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد و تجهیزات مکانیکی مثل سوزن‌ها و غیره نیز نیاز به تعمیرات و نوسازی و جایگزینی دارند.
تشکری‌هاشمی با اشاره به نقص‌هایی که در روزهای اخیر در شبکه متروی تهران روی داده‌اند، می‌گوید: حوادثی که پیش آمد نشان می‌دهد که به‌دلیل استهلاک برخی از این تجهیزات نوسازی و تعمیرات فوری آن‌ها باید انجام شود. در اولین طرحی که در شورای شهر تهران تصویب کردیم مصوب شد تا پایان سال67 دستگاه واگن را اورهال کنند که این متناسب با بودجه‌ای بود که در اختیارشان گذاشته بودند و اگر این بودجه بیشتر بود یا می‌توانستیم افزایش درآمدی در شهرداری داشته باشیم حتما این عدد افزایش پیدا می‌کرد اما همان‌طور که دیدید در لایحه‌ای که شهرداری آورده به دلیل اینکه درآمدها متناسب با پیش‌بینی تحقق بودجه نبود «البته به نظر می‌رسد پیش‌بینی شورای قبل درمورد بودجه سال1400 غیرواقعی بود» بر همین اساس، شهرداری لایحه کاهش داده؛ بنابراین نمی‌توانیم بیشتر از این مقدار انتظار داشته باشیم و بتوانیم در این مدت پیش رو تا پایان سال تعداد زیادی واگن را بازسازی کنیم اما حتما برای سال1401 این منابع بهتر دیده خواهد شد و حتی اگر شهرداری منابع کمی هم داشته باشد باز هم اولویت‌ها را به ایمنی و آمدوشد مردم می‌دهیم.
 تشکری همچنین تاکید می‌کند: بخش زیادی از حادثه‌ها براساس تعمیرات پیشگیرانه قابل کنترل است، وقتی تعدادی از واگن‌ها به سن فرسودگی رسیدند و نیاز به بازسازی دارند طبیعی است که اگر تعمیرات پیشگیرانه بشود اتفاقی نخواهد افتاد ولی اگر این تعمیرات صورت نگیرد احتمال خرابی امر قابل پیش‌بینی است اما نمی‌توانیم بگوییم صددرصد اتفاق می‌افتد. قطعه‌ای که سنش زیاد است و بر اثر کار آسیب‌هایی به آن وارد شده می‌تواند منجر به خرابی شود و لذا تاکید ما بر این است که قبل از 1401 بتوانیم منابع خوبی را برای این کار گذاشته و تعمیرات پیشگیرانه انجام شود.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar