زمستان افغانستان آبستن فاجعه بشری

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
شهاب شهسواری/ 110 روز از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان میگذرد و نهادهای بینالمللی دورنمای بسیار تاریکی از زمستان پیشرو در افغانستان ارایه میدهند. بر اساس برآورد برنامه جهانی غذا، تا پایان سال جاری میلادی ممکن است 23 میلیون نفر از جمعیت افغانستان غذای کافی برای سیر کردن خودشان نداشته باشند. 3 میلیون کودک زیر 5 سال در آستانه سوءتغذیه مزمن هستند و میلیونها نفر از کارمندان بخش عمومی ماههاست که حقوق نگرفتهاند. افغانستان در شرایطی وارد فصل زمستان میشود که کشاورزان این کشور با یکی از سختترین قحطیها در چند دهه اخیر مواجه هستند. نشریه فارن افرز در گزارشی مینویسد که برخلاف سلطه طالبان بر حکومت افغانستان، فاجعه بشری در این کشور با واکنش چندانی از سوی رسانهها مواجه نشده است. به نوشته این نشریه امریکایی دلیل این موضوع این است که «هنوز شاهد عبور میلیونها پناهجو از مرزهای بینالمللی نیستیم، جنگ داخلی جریان ندارد و در ظاهر به نظر میرسد نسبتا در صلح باشد.» این نشریه مینویسد که حتی در دوران حکومت پیشین نیز وضعیت اقتصادی افغانستان چندان سر و سامانی نداشت و کمکهای خارجی مجموعا نزدیک به 40 درصد از کل تولید ناخالص داخلی و 75 درصد از هزینههای عمومی کشور را تامین میکردند. از زمان سلطه گروه شبهنظامی طالبان بر افغانستان، دولت امریکا میلیاردها دلار از داراییهای ارزی بانک مرکزی افغانستان را مسدود کرده است. بسیاری از کشورهای دیگر نیز برای جلوگیری از رسیدن منابع مالی بیشتر به این گروه شبهنظامی کمکهای ارزی خود را به افغانستان لغو کردهاند. با این حال دولتهایی مانند هلند و آلمان و بانک جهانی برنامههایی را تدارک دیدهاند تا برای برخی هزینههای خاص، مانند پرداخت حقوق کارکنان بخش بهداشت و درمان در افغانستان، استثنائاتی قائل شوند.
کمکهای بانک جهانی به افغانستان میرسد
سه ماه بعد از سلطه کامل طالبان بر افغانستان و توقف کامل کمکهای بینالمللی به این کشور، بانک جهانی تصمیم گرفته است دسترسی دو نهاد بشردوست بینالمللی به کمکهای این بانک به افغانستان را تسهیل کند. بر اساس گزارشها بانک جهانی تصمیم دارد280 میلیون دلار از خط کمکهای ویژه افغانستان را که از سوی اعانهدهندگان بینالمللی در اختیار صندوق بازسازی افغانستان قرار گرفته است در اختیار برنامه جهانی غذا و یونیسف قرار دهد تا کمکهای خود را به افغانستان افزایش دهند.
بانک جهانی تاکنون در راستای اجرای تحریمهای امریکا علیه افغانستان، برنامه کمکهای 600 میلیون دلاری که برای کمک به بخش بهداشت و درمان افغانستان در نظر گرفته شده بود، قطع کرد. اما بر اساس تازهترین تصمیم 31 عضو هیات امنای صندوق بازسازی افغانستان، بخشی از دارایی یک میلیارد و 500 میلیون دلاری این صندوق برای رسیدگی به شرایط وخیم بشری در افغانستان در اختیار یونیسف و برنامههای جهانی غذا قرار میگیرد. رویترز در گزارشی مینویسد: هر چند دولت امریکا در نامههایی به بانکها اعلام کرده است که تحریمهایش را بر کمکهای بشردوستانه تحمیل نمیکند، اما کارشناسان افغانستان نگران این موضوع هستند که تلاش برای ورود این منابع مالی به افغانستان سببساز تحریم نهادهای مذکور از سوی امریکا شود.
گرسنگی فاجعهبار در انتظار افغانستان
الکساندر متیو، مدیر منطقهای آسیا و اقیانوس آرام فدراسیون بینالمللی جمعیتهای هلالاحمر و صلیب سرخ، در گفتوگویی با خبرگزاری آسوشیتدپرس، به شدت نسبت به وضعیت معیشتی و اقتصادی در افغانستان اظهار نگرانی کرده است. این مقام بینالمللی معتقد است که مجموعهای از بلایای همزمان باعث شده که وضعیت مردم افغانستان به صورت مستمر بدتر شود. خشکسالی در کنار سقوط اقتصادی و آوارگی درون مرزها همگی در کنار هم باعث میشود تا مردم افغانستان به سمت گرسنگی فاجعهبار میل کند. متیو به آسوشیتدپرس گفته است: «این روزها گرم ماندن و غذا سر سفر آوردن از گذشته سختتر شده است. اگر کسی دچار بیماری شود، از هر زمان دیگری دسترسی به خدمات بهداشتی و درمانی برایش مشکلتر است.» این مقام فدراسیون جمعیتهای هلالاحمر و صلیب سرخ میگوید: «افرادی که آسیبپذیر هستند، آسیبپذیرتر میشوند. برای کسانی که وضعیت بحرانی است، شرایط مرگبار میشود.» بر اساس آمار سازمان ملل متحد در آبان ماه سال جاری، نزدیک به 24 میلیون نفر از جمعیت افغانستان، معادل 60 درصد جمعیت این کشور، با گرسنگی دست و پنجه نرم میکنند. سازمان ملل در گزارش خود از زندگی 8 میلیون و 700هزار شهروند افغانستان در شرایط «نزدیک به قحطی» خبر داده است. از سال گذشته، افغانستان با یکی از سختترین خشکسالیهای دهه گذشته مواجه شده که 80 درصد از خاک این کشور را در برگرفته است. در طول یکسال گذشته نزدیک به 700 هزار نفر از جمعیت افغانستان به دلیل خشکسالی یا جنگ آواره شدهاند که به جمعیت 3 میلیون و 500 هزار نفری آوارگان درون مرزی در افغانستان اضافه شدهاند.
الکساندر متیو با اشاره به مشکلات جاری افغانستان میگوید: «همزمانی کلیه این عوامل با یکدیگر در حال ایجاد یک بحران بشری عمده در افغانستان است که به صورت مستمر بدتر میشود.» فدراسیون بینالمللی جمعیتهای هلالاحمر و صلیب سرخ، تاکنون 3000 تن مواد خوراکی به افغانستان ارسال کرده است که میتواند خوراک لازم برای 210 هزار نفر در دوماه را تامین کند. این نهاد بینالمللی همچنین امکاناتی همچون پتو و ابزار گرم کردن برای افغانستان ارسال کرده است و هزینههای 140 مرکز بهداشتی در سراسر افغانستان را بر عهده دارد. رییس منطقهای فدراسیون در آسیا و اقیانوسیه میگوید: «بحران بانکی افغانستان باید حل و فصل شود و مهمتر از همه تحریمها باید برای اقدامات بشردوستانه استثنا قائل شوند و به شهروندان آسیبپذیر صدمه نزنند.»
اقتصاد افغانستان بدون زنان نجات پیدا نمیکند
روز گذشته، سخنگوی طالبان حکمی را با عنوان «فرمان خاص عالیقدر امیرالمومنین در مورد حقوق زنان» در شبکههای اجتماعی به اشتراک گذاشت. در حالی که انتشار این حکم از سوی رهبر طالبان در جامعه سنتی افغانستان یک گام به پیش برای رسیدگی به حقوق زنان، از جمله جلوگیری از ازدواج اجباری، حق ارث و مهریه محسوب میشود، اما رسانههای خارجی همچنان نسبت به فقدان دستورالعمل مشخص از سوی گروه شبه نظامی حاکم بر افغانستان در خصوص مسائل مرتبط با حق کار کردن، حق تحصیل و آزادیهای دیگر صادر نشده و تنها وعدههایی مبهم در مورد آزادی تحصیل زنان در مدارس داده شده است که هنوز در بسیاری از نقاط افغانستان اجرایی نشدهاند.
روزنامه افغانستان تایمز مینویسد: «زنان ۲۰ درصد از نیروی کار کشور را تشکیل میدهند و جلوگیری از کار آنها میتواند نیم میلیارد دلار از مصرف خانگی را به تنهایی کاهش دهد.» به گزارش ایسنا، عبدالله الدرداری، رییس برنامه توسعهای سازمان ملل (UNDP) در مصاحبهای گفت: من میخواهم خیلی واضح بگویم که بدون مشارکت زنان، اقتصاد افغانستان بهبودی کامل ندارد. همچنین نتایج اولیه ما نشان میدهد که سهم زنان تحصیلکرده در رشد و بهبود افغانستان بیشتر از مردان با سطح تحصیلات مشابه است. در این گزارش آمده است که محدود کردن زنان از زندگی اجتماعی از جمله اشتغال، بلاتکلیفی بیشتری را به افغانستان اضافه میکند؛ زیرا این کشور با توقف ناگهانی کمکهای بینالمللی که ۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی و ۸۰ درصد هزینههای بودجه را شامل میشود، دست و پنجه نرم میکند. تولید ناخالصی داخلی این کشور در طول یکسال ۲۰ درصد کاهش یافته است و احتمال دارد که این کاهش در سالهای بعد به ۳۰ درصد هم برسد.