تهران از همکاری با آژانس پل بسازد

اعتماد/سارا معصومی- 48 ساعت پس از پایان هفتمین دور رایزنی‌ها در پایتخت اتریش به منظور بازگشت تمام اعضای اولیه توافق هسته‌ای به اجرای تعهدات‌شان، دو طرف همچنان یکدیگر را متهم به توقف روند جاری در وین می‌کنند. آنچه در این دور از رایزنی‌ها در وین اتفاق افتاد در چند جمله قابل خلاصه است: ایران در جلسات کارگروه رفع تحریم و هسته‌ای، پیشنهادهای خود را ارایه کرده اما طبق روایت دیپلمات‌های اروپایی متن این پیشنهادها با آنچه که در شش دور نخست رایزنی‌های وین حاصل شده بود متفاوت بوده و در برخی موارد هم فراتر از برجام بوده است. علی باقری، رییس هیات مذاکره‌کننده ایران در گفت‌وگوهایی که در چند ساعت اخیر داشته تایید کرده که از نظر طرف مقابل خواسته‌های ایران متفاوت بوده اما همزمان تاکید دارد که متن‌های ایران در هر دو حوزه مطابق با متن برجام و قطعنامه 2231 بوده است. 

با این وجود منابع دیپلماتیک ایران با انتقاد از بازی رسانه‌ای طرف اروپایی  -آن‌هم در حالی که بیش از سه سال از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها در سایه انفعال اروپایی‌ها می‌گذرد- شکل گرفتن هر گونه بن بست در مذاکرات وین را رد کرده و می‌گویند که در روند جاری گفت‌وگوها این اختلاف‌ها طبیعی است. یک منبع دیپلماتیک در این باره می‌گوید: «یک طرف مذاکرات پیشنهاداتی روی میز قرار داده که طرف مقابل با بخشی از آن موافق نیست. طرف مقابل نیز می‌تواند پیشنهادات و پاسخ‌های خود را ارایه دهد تا فرآیند مذاکره جدی شکل بگیرد. باید توجه داشت که اگر اختلاف نظری وجود نداشت، اساسا دلیلی برای مذاکره و گفت‌وگو نبود.» در حالی که متن پیشنهادهای ارایه شده از سوی ایران در اتاق مذاکرات مانده و دیپلمات‌های اروپایی بدون اشاره به جزییات مفاد این پیشنهادها را نشان‌دهنده عدم جدیت تهران در مذاکرات می‌دانند، شنیده‌های «اعتماد» از منابع دیپلماتیک گویای این است که سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) در جلسات روز پنجشنبه و جمعه در وین ایراد حقوقی بر مواضع و پیشنهادهای ایران وارد ندانسته و عمده نارضایتی آنها از متون ایران بر دو محور استوار بود: 1) برای بازنگری در متون پیشین فرصتی وجود ندارد؛ 2) طرف امریکایی حاضر به اعطای امتیازات مدنظر ایران در چارچوب مطرح برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ نخواهد بود.به گزارش «اعتماد»، در آغاز نخستین دور از مذاکرات وین در دولت سیزدهم گفته شد که هیات ایرانی موافقت خود را با پیشبرد رایزنی‌ها بر بستر شش دور مذاکره سابق اعلام کرده اما تاکید داشته که باید نقطه نظرات دولت جدید هم در برخی مسائل لحاظ شود. استنباط اولیه از خبر این بود که هیات مذاکره‌کننده جدید ایران ملاحظه‌هایی درباره بخش‌هایی از تفاهم صورت گرفته میان ایران و 1+4 داشته و به دنبال آن است که درباره برخی پرانتزهای به اصطلاح بسته شده مجددا گفت‌وگو کند. برهمین اساس هیات مذاکره‌کننده ایران پس از نشست اختتامیه کمیسیون مشترک برجام در روز جمعه در پاسخ به فضاسازی دیپلمات‌های اروپایی با تکرار این موضوع که متون به دست آمده در شش دور پیشین مذاکرات صرفا پیش‌نویس بوده و قابل بازنگری است به اروپایی‌ها یادآوری کرد که هیات‌های مذاکره‌کننده آنها نیز در ادوار پیشین در پاره‌ای از موارد در متن پیش‌نویس‌ها تجدید نظر کرده و مواضع تازه‌ای اتخاذ کردند. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی که ریاست هیات مذاکره‌کننده روس را در وین برعهده دارد و هنگام جلسه اختتامیه کمیسیون مشترک برجام در محل مذاکرات حضور نداشت روز گذشته درباره اختلاف به وجود آمده میان ایران و سه کشور اروپای درباره متن پیش‌نویس‌های ارایه شده از طرف تهران گفت: «تا جایی که من متوجه شدم، شرکای غربی ما این تصور شدید را داشتند که طرف ایرانی پیشنهاد تغییر اساسی، ایجاد اصلاحات اساسی در پیش‌نویس سند هسته‌ای را که در شش دور قبلی مورد توافق قرار گرفته بود، داشت. به نظر آنها [شرکای غربی] این رویکرد بیش از حد رادیکال رسید، به همین دلیل چنین واکنش تندی نشان دادند. در مذاکرات هسته‌ای در وین یک قاعده وجود دارد که به شرح زیر است «تا زمانی که درباره همه‌چیز توافق نشود، درباره هیچ چیزی توافق نشده است.» به این معنا که اصلاحات، تغییر موضع همیشه امکان‌پذیر است. اما مطلوب است که این اصلاحات سنجیده شده باشد و به مانعی بر سر راه پیشرفت تبدیل نشود. بنابراین ما وضعیت را تشدید نمی‌کنیم.» به گزارش «اعتماد»، مقام‌های روس پیش از ازسرگیری این دور مذاکرات هم تاکید داشتند که ترجیح آنها ادامه روند مذاکرات از دور هفتم است و نه باز کردن دوباره مباحثی که در نتیجه مذاکرات پیشین در پرانتز بسته قرار گرفتند. از مجموع مطالب منتشر شده در این باره در 48 ساعت اخیر می‌توان نتیجه‌گیری کرد که هنوز اصلی‌ترین اختلاف میان ایران و 1+4 و البته ایالات متحده به عنوان طرف مذاکراتی غیرمستقیم تهران، دامنه تحریم‌هایی است که ایران آنها را مغایر با برجام یا موثر بر انتفاع اقتصادی خود از این توافق می‌داند. دولت جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده در حالی تا چندماه دیگر یک‌ساله می‌شود که در ماه‌های گذشته علی‌رغم انتقاد مقام‌های متفاوت کابینه بایدن از خروج ایالات متحده از برجام و شکست سیاست فشار حداکثری، عملا اجرای این سیاست را ادامه داده‌اند.

ایران اصرار دولت بایدن بر حفظ سیاست فشارحداکثری را نشانگر عدم اراده جدی دولت واشنگتن برای بازگشت به تعهداتش می‌داند. این در حالی است که همزمان با ازسرگیری مذاکرات در وین، پیگیری طرح‌های ضدایرانی در کنگره امریکا و اظهارنظرهای منفی از سوی سناتورهای جمهوری‌خواه امریکایی ادامه دارد. پیام رسیده به تهران از منابع امریکایی غیردولتی حاکی از آن است که دولت بعدی در سال 2024 می‌تواند دقیقا همان سناریوی خروج از توافق و بازگشت تحریم‌های امریکا را تکرار کند. یک منبع دیپلماتیک در این باره می‌گوید: «آنچه که طرف مقابل باید بداند این است که امروز در سال 2015 نیستیم و تجربه خروج امریکا از توافق هسته‌ای و همچنین تهدید هر روزه جمهوری‌خواهان و حتی برخی دموکرات‌ها برای خروج از توافق در سال 2024، پیش روی ما است. آن تجربه و این چشم‌انداز، اتخاذ مواضع قاطع و دریافت تضمین‌های روشن از امریکا را به یک ضرورت و نه یک انتخاب، بدل کرده است.»در همین راستا، مجموعه توییت‌هایی که جرارد آرود، سفیر سابق فرانسه در ایالات متحده درباره آینده برجام منتشر کرده مورد توجه و تحلیل بسیار قرار گرفته است. آرود نوشت: «از یک‌سو، دولت امریکا به دلیل مخالفت حزب‌جمهوری‌خواه، مخالفت بسیاری با ایران و گوش‌به‌زنگی اسراییل دست‌بسته است. امریکا نمی‌تواند امتیازات زیادی اعطا کند. از طرف دیگر ایران تمایلی به اعطای امتیاز در ازای رفع جزیی یا موقت تحریم‌ها ندارد.ایران ممکن است این را درنظر بگیرد که به مرور و با کمک چین  و روسیه و دیگران فشار حداکثری را تضعیف خواهد کرد و درنهایت، قابلیت هسته‌ای بهترین تضمین برایش در آینده خواهد بود.من از ابتدا درباره احتمال بازگشت به برجام بعد از سه سال فشار حداکثری خوش‌بین نبودم. تنها تصمیم فوری امریکا در ماه ژانویه می‌توانست این دیوار بی‌اعتمادی را از بین ببرد. الان خیلی دیر است.»روزنامه امریکایی نیویورک‌تایمز روز گذشته در گزارش مفصلی از این دور از مذاکرات وین با اشاره به پیش‌نویس‌های ارایه شده از سوی ایران و تفاوت آنها با متن‌ تفاهم صورت گرفته در شش دور گذشته نوشت: اگر مذاکره‌کنندگان 1+4 و ایالات متحده، متن جدید ارایه شده از سوی ایران را مبنا برای ادامه کار قرار دهند، برای ادامه گفت‌وگوها مسیر طولانی باید درنظر گرفت و همزمان ایران هم به روند غنی‌سازی ادامه می‌دهد. ایرانی‌ها معتقدند که زمان به نفع آنها و پرشدن دست‌شان در مذاکرات است و این در حالی است که امریکایی‌ها مخالف این تحلیل هستند. این رسانه امریکایی در ادامه با اشاره به سخنان روز جمعه آنتونی بلینکن ادعا کرده که صبر امریکایی‌ها در حال لبریز شدن است و همزمان فشارهای اسراییل هم بر دولت جو بایدن افزایش یافته است. نویسنده این مطلب در بخش دیگری با اشاره به توسعه برنامه هسته‌ای ایران استدلال می‌کند که اگر مذاکرات به زودی به نتیجه نرسد ایالات متحده و اروپا با گزینه ایران هسته‌ای روبه‌رو خواهند شد که شاید اراده ساخت بمب را نداشته باشد اما هم مواد لازم و هم تکنولوژی مدنظر را دراختیار دارد.

---

بازار

---

راه‌حل پیش روی ایران 
به گزارش« اعتماد»، هیات‌های مذاکره‌کننده ایران و 1+4 و ایالات متحده در حالی برای مشورت به پایتخت‌ها بازگشتند که به گفته انریکه مورا، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا این رایزنی‌ها آخر هفته جاری در وین ازسر گرفته خواهد شد. هرچند که پایان این دور از رایزنی‌ها به سوژه بسیاری از اخبار و تحلیل‌ها تبدیل شده اما دست ایران همچنان پر است. ذات بازگشت به وین برای ادامه مذاکرات به معنای بالا نگه داشتن پرچم دیپلماسی توسط ایران است و زمانی که برخی کارشناسان و تحلیلگران در اواسط شهریور و اوایل مهرماه از دولت جدید ایران می‌خواستند مذاکرات را ازسر بگیرد نیز با نیل به نیت طرف مقابل برای فضاسازی علیه ایران و مقصر دانستن تهران بود. اکنون حضور ایران پای میز مذاکره و ارایه طرح و پیش‌نویس ولو طرف مقابل در ابتدای امر آن را زیاده‌خواهی بداند اتهام عدم تمایل ایران برای توافق را زیر سوال برده است. ایران در ادامه این شطرنج باید از تله مذاکره برای مذاکره دوری کرده و در مشورت با چین و روسیه به عنوان دو کشوری که اصول مدنظر ایران مانند لزوم لغو تحریم‌های تاثیرگذار بر برجام یا ارایه تضمین از سوی امریکا و سایرین را حداقل در ملاعام تایید می‌کنند پیشنهادهای خود را تنظیم و آماده ارایه کند. از سوی دیگر ایران نمی‌تواند همزمان در دو جبهه تداوم اختلاف با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مذاکرات سیاسی در وین بجنگد. این به معنای لزوم کوتاه آمدن از مواضع بر حق و تامین‌کننده منافع ملی ایران در هیچ‌کدام از این دو موضوع نیست بلکه تدبیر بیشتر براساس تحلیل درست از شرایط را می‌طلبد. در شرایطی که سیاست ایران پافشاری بر مواضع در مذاکرات سیاسی در وین است طولانی‌تر شدن این روند امر پوشیده و عجیبی نیست اما آنچه که می‌تواند ایران را در این مسیر تحت فشار بیشتر قرار بدهد تداوم اختلاف‌ها در دو حوزه پادمانی و برجامی با آژانس است. ایران می‌تواند در این مقطع بدون کاستن از اهرم‌های هسته‌ای دراختیار با چندگام حساب شده از سطح تنش با آژانس کاسته و از این مفر زمان میان‌مدت موردنیاز برای مذاکره در وین را برای خود فراهم کند. در حال حاضر علی‌رغم گزارش‌های مکرر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره توسعه برنامه هسته‌ای ایران، درایت ایران در حفظ نظارت آژانس بر فعالیت‌های هسته‌ای بازی‌های اسراییل برای متهم کردن تهران به پیگیری برنامه نظامی هسته‌ای را بی‌اثر کرده است. در حال حاضر نیز یکی از اصلی‌ترین اختلاف‌های ایران با آژانس که بازی‌های سیاسی آن با پرونده ایران برهیچ کس پوشیده نیست بحث نظارت است. در شرایطی که ایران بتواند در این زمین، سیاست شفاف‌سازی درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز خود را حفظ کند شانس خرید زمان بیشتر برای پیگیری مذاکرات سیاسی در وین در فضایی آرام‌تر و بدون ضرورت زمانی افزایش خواهد یافت. 


 

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar