اصرار و انکار برجامی

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

شهاب شهسواری/ سه روز بعد از پایان دور نخست مذاکرات وین در دولت سیزدهم، همچنان طرف ایرانی و سه عضو اروپایی برجام، روایت متفاوتی از خواسته‌های ایران در این مذاکرات ارایه می‌دهند. در‌حالی‌که در طول روزهای گذشته مقام‌های دیپلماتیک اروپایی به عناوین مختلف، علنی یا به عنوان منبع آگاه از عدم تطابق خواسته‌های ایران با برجام و مطالبات حداکثری ایران در متون پیش‌نویس توافق گفته‌اند، روز دوشنبه وزیر امورخارجه و سخنگوی وزارت امورخارجه، صراحتا این موضوع را تکذیب و تاکید کردند که تمامی خواسته‌های مطرح‌شده توسط تیم ایرانی در وین، مطابق برجام است. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امورخارجه در پاسخ به «اعتماد» در مورد محتوای متن پیش‌نویس توافق ارایه‌شده توسط ایران تاکید کرد: «تمامی آنچه در این متون نوشته ‌شده است، در چارچوب برجام و مبتنی بر برجام است ... آنچه در وین می‌خواهیم کاملا در چارچوب برجام است.» حسین امیرعبداللهیان هم در نشست خبری مشترک با فیصل مقداد، وزیر خارجه سوریه در تهران گفت: «مطالبات ما کاملا منطبق بر برجام است و ذر‌ه‌ای در این دور از مذاکرات ما مطالبه فرابرجامی نداشته‌ایم.» به‌رغم این اظهارنظرهای صریح، مقام‌های اروپایی همچنان به اصرار بر «غیرقابل قبول» بودن خواسته‌های ایران در متون ارایه‌شده تاکید می‌کنند. یک سخنگوی وزارت خارجه آلمان روز گذشته گفت: «ما پیشنهادها را با دقت و به‌طور کامل بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که ایران تقریبا تمام مصالحه‌هایی را که قبلا در ماه‌ها مذاکره سخت به دست آمده بود، نقض کرده است. این پیشنهادها پایه‌ای برای پایان موفقیت‌آمیز گفت‌وگوها نیست.» سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان افزود: «انتظار داریم که هیات ایرانی پس از رایزنی در تهران با پیشنهادات واقع‌بینانه به وین بازگردد.» ادامه بگومگوهای دیپلماتیک میان تهران و پایتخت‌های اروپایی در آستانه دور دوم مذاکرات وین در دولت سیزدهم که قرار است آخر هفته جاری از سر گرفته‌ شود، این سوال را در میان بسیاری از کارشناسان پدید آورده است که احتمال موفقیت مذاکرات تا چه اندازه است و چگونه می‌توان از بن‌بست احتمالی در مذاکرات وین حذر کرد. ولی نصر، استاد ایرانی‌تبار دانشگاه جان هاپکینز امریکا و مشاور پیشین وزارت خارجه این کشور معتقد است که امریکا باید با «لطایف‌الحیلی» امکان اطمینان دادن به ایران را برای پایدار و دوام‌دار ماندن اجرای تعهدات برجامی ایجاد کند. سوزان دیماجیو، پژوهشگر موقوفه کارنگی برای صلح بین‌الملل هم معتقد است که امریکایی‌ها باید برای احیای برجام از برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای خود نیز گذشت کنند.

خواسته اصلی ایران رفع تحریم‌هاست
ولی نصر، استاد دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌الملل دانشگاه جانز هاپکینز و مشاور پیشین وزارت امور خارجه امریکا در گفت‌وگو با فرید زکریا، در شبکه سی‌ان‌ان گفت: «ساده بگوییم خواست ایرانیان این است که تحریم‌ها برداشته ‌شود و شرایط به سال 2017 بازگردد و طرف‌های اروپایی و امریکایی به اجرای کامل تعهدات‌شان در برجام بازگردند.» این پژوهشگر بین‌الملل تاکید کرد: «طرف ایرانی تردید دارد که امریکا واقعا عزم و اراده جدی برای برداشتن تحریم‌ها داشته ‌باشد و احتمال می‌دهد که حتی اگر تحریم‌ها برداشته‌ شوند، به سرعت، برای مثال با تغییر رییس‌جمهور دوباره اعمال خواهند شد.» علاوه بر برداشتن تحریم‌ها، طرف ایرانی برخی تضمین‌ها می‌خواهد که این توافق پایدار باشد و بتواند در دولت‌های امریکا دوام بیاورد.»

---

بازار

---

امریکا راه خلاقانه‌ای برای تضمین  پیدا کند
وی ادامه داد: «دولت بایدن می‌گوید که هیچ رییس‌جمهوری در امریکا نمی‌تواند چنین تضمینی دهد که جانشینش تحریم‌ها را دوباره اعمال نکند.» ولی نصر تاکید کرد: «به نظر من نکته مهم و ریزه‌کاری اصلی این است که امریکایی‌ها یک راه نوآورانه و خلاقانه پیدا کنند که به ایرانی‌ها اطمینان دهند که در یک بازه زمانی دو ساله، توافق دوباره از بین نخواهد رفت و طرف ایرانی فقط برای یک توافق دوساله با امریکا مذاکره نمی‌کند.» این استاد دانشگاه تاکید کرد: «به نظرم هر دو طرف علاقه‌مند هستند که به گفت‌وگوها ادامه دهند، هیچ طرفی خواستار شکست مذاکرات نیست. [شکست مذاکرات] به معنای یک فاجعه برای منطقه و بحرانی عمده برای هر دو کشور است. ایران نیازمند کاهش تحریم‌ها است.» نصر ادامه داد: «احساس طرف ایرانی این است که اهرم‌های امریکا در حال رسیدن به قله خودش است و دیگر فشار خیلی بیشتری از سوی امریکا قابل اعمال نیست. در برابر ایرانی‌ها سعی می‌کنند با پیشبرد عمده برنامه هسته‌ای خود، فشار را بر ایالات متحده بیشتر کنند.» 

اگر گفت‌وگوها شکست بخورد
ولی نصر در گفت‌وگو با برنامه جی‌پی‌اس شبکه خبری سی‌ان‌ان تاکید کرد: «اگر توافق دچار فروپاشی شود، ایران با امریکا و همسایگان عربش وارد یک رویارویی برای کنترل عراق، لبنان، سوریه و یمن می‌شود و مقدار ناچیز ثباتی که همین حالا در منطقه می‌بینیم در معرض خطر فروپاشی قرار می‌گیرد. اگر امریکا واقعا می‌خواهد که از منطقه خارج شود، خواهان کاهش تنش‌ها است و نمی‌خواهد که درگیری وسیع در منطقه رخ دهد. باید با ایران وارد یک توافق شود.» وی در پاسخ به این سوال که آیا منصفانه است که بگوییم خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران، نتایج فاجعه‌آمیزی به‌جا گذاشته است، تاکید کرد: «کاملا صحیح است، شاید این یکی از بزرگ‌ترین اشتباه‌های استراتژیکی باشد که ایالات متحده امریکا تاکنون مرتکب شده است. تمام فرض‌هایی که دولت ترامپ، دولت نتانیاهو در اسراییل و دولت‌های عربی خلیج‌فارس داشتند، به شکل فاجعه‌آمیزی اشتباه از آب در آمد.  منطقه بسیار شکننده‌تر است و به نظر می‌رسد که غرب در حال از دست دادن گزینه‌هایش برای جلوگیری از پیشرفت برنامه هسته‌ای ایران است و آنچه در وین رخ می‌دهد یکی از آخرین بخت‌ها برای کنترل شرایط است.» سوزان دیماجیو، پژوهشگر ارشد موقوفه کارنگی برای صلح بین‌المللی می‌گوید: «تیم جدید مذاکره‌کننده ایرانی معتقد است که گذر زمان به نفع آنهاست و از این زمان می‌توانند برای توسعه برنامه هسته‌ای استفاده کنند و آن را به عنوان اهرم فشار در مذاکرات به‌کار گیرند.» این تحلیل دقیقا در برابر اظهارنظر صریح سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است که روز گذشته در پاسخ به «اعتماد» گفت: «در مذاکرات وین نه عجله داریم نه اجازه می‌دهیم با وقت ما بازی شود.» دیماجیو می‌گوید: «اگر این گفت‌وگوها با شکست مواجه شود، خیلی سخت است که برخی از طرف‌های دیگر را به ویژه پکن، به موافقت با اعمال مجدد تحریم‌ها یا اجرای آنها وادار کرد.» این کارشناس در گفت‌وگو با واشنگتن‌پست می‌گوید که به نظر او باید دولت امریکا امکان عقب‌نشینی از برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای را برای احیای توافق مدنظر قرار دهد.
 

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar