تاثیر تحریم روسیه بر اوراسیا

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست

الهام حیدری/ معاهده تشکیل اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹ مه ‌۲۰۱۴ توسط بلاروس، قزاقستان و روسیه امضا شد و با عضویت کشورهای ارمنستان و قرقیزستان در سال ۲۰۱۵، این معاهده از یکم ژانویه ۲۰۱۵ وارد مرحله اجرایی شد.  از تاریخ 25 فوریه 2022 و در پی شروع عملیات نظامی روسیه علیه اوکراین (24 فوریه 2022) اعمال تحریم‌های شدید اقتصادی علیه کشور روسیه آغاز شده است.  بلافاصله پس از حرکت تانک‌های مسکو به سمت اوکراین در ماه گذشته، غرب دسترسی مسکو به ذخایر خارجی خود را قطع کرد و استقراض توسط بانک مرکزی این کشور را ممنوع ساخت. محدودیت‌های فلج‌کننده‌ای را بر بخش‌های فناوری پیشرفته و دفاعی اعمال کرد و تعداد فزاینده‌ای از افراد نزدیک به شخص پوتین رییس‌جمهوری روسیه و کرملین را در فهرست سیاه قرار داد. همزمان با توقیف دارایی‌ها که کماکان در جریان است، شرکت‌های غربی با سرعت در حال خارج شدن از روسیه هستند. علاوه بر غرب سایر قدرت‌های اقتصادی آسیایی مانند کره‌جنوبی و ژاپن نیز تحریم‌ها علیه روسیه را به تصویب رسانده‌اند، حتی کشورهایی که می‌توانند تحت رهبری چین به روسیه وام بدهند ترس و ملاحظاتی در این باره دارند و به صورت تلویحی اذعان دارند که ممکن است از تحریم‌های غرب تبعیت کنند. در این شرایط، در غرب فراخوان‌هایی مبنی بر تحریم پیشگیرانه چهار عضو دیگر اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای بستن هر روزنه‌ای به روی فعالیت‌های اقتصادی منطقه‌ای روسیه مطرح شده است.  اتحادیه اوراسیا یک منطقه آزاد تجاری و اتحادیه گمرکی متشکل از پنج کشور سابق شوروی است: روسیه، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان و قرقیزستان. در این اتحادیه روسیه نقش مسلطی دارد و سایر اعضا به نحوی به روسیه وابسته می‌باشند. در اتحادیه‌های گمرکی کالاها و نیروی کار می‌توانند به ‌طور نسبی بدون موانع و آزادانه جابه‌جا شوند. از این نظر اتحادیه اوراسیا شبیه به بازار اتحادیه اروپا می‌باشد اما در اتحادیه اقتصادی اوراسیا هنوز میان اعضا برخی موانع گمرکی وجود دارد.  میزان تجارت اتحادیه اوراسیا با کشورهای جهان در حدود یک تریلیون دلار است که از این میزان در حدود 750 میلیارد دلار توسط روسیه صورت گرفته است.

بنا بر گزارش سازمان تجارت جهانی میزان تجارت کالا در جهان در سال 2021 اندکی بیش از 20 هزار میلیارد دلار (20 تریلیون دلار) بوده است. بنابراین کل اتحادیه اقتصادی اوراسیا در حدود یک‌بیستم و 5درصد از تجارت جهانی کالا را شامل می‌شود که عمدتا توسط روسیه انجام می‌گیرد. 
در سال 2020 از حدود 260 میلیارد دلار صادرات که میان اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و در چارچوب اتحادیه انجام گرفته است 135 میلیارد دلار از کل صادرات به اوراسیا به روسیه اختصاص داشته است. پس از آن ارمنستان با ۶۰، قزاقستان با ۳۸، قرقیزستان با ۱۸ و بلاروس با 5 میلیارد دلار قرار دارند.  می‌توان چنین پیش‌بینی کرد که تحریم‌ها علیه کشور روسیه بر اقتصاد کل کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا تاثیر بگذارد.  برای مثال با کاهش نرخ برابری روبل با سایر ارزهای معتبر (دلار و یورو) مشکلاتی در جهت مسیر صادرات کالا به روسیه ایجاد شده است. علاوه بر این، مشکلات بزرگ دیگری نیز درخصوص ترانزیت کالا و جریان تجارت، میان اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیش آمده است. روسیه اخیرا به منظور حفظ امنیت غذایی خود صادرات غلات به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) را به ‌طور موقت تا 31 آگوست 2022 ممنوع کرده است.  همچنین کمیته فرعی گمرک این کشور از تصمیم ممنوعیت موقت صادرات شکر سفید و نیشکر خام از فدراسیون روسیه حمایت کرد.
بنابراین با توجه به سهم اصلی و قابل توجه روسیه از حجم تجارت در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا و با توجه به مشکلاتی که برای ارزش روبل، ترانزیت کالا و جریان تجاری در منطقه پیش آمده است می‌توان کاهش چشمگیر حجم تجارت در چارچوب اتحادیه اقتصادی اوراسیا را پیش‌بینی کرد که این کاهش بر تجارت کشورمان با اتحادیه نیز تاثیرگذار خواهد بود. علاوه بر آن کاهش ارزش روبل در برابر دلار و یورو موجب افزایش واردات به جای صادرات به روسیه خواهد شد که تراز منفی تجارت کشورمان با روسیه را افزایش خواهد داد. 

تاثیر تحریم‌های روسیه بر تجارت اوراسیا با اتحادیه اروپا
اتحادیه اروپا یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری- اقتصادی اتحادیه اقتصادی اوراسیا به شمار می‌آید. به عبارت دیگر، اقتصادهای کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا و اتحادیه اروپا از لحاظ تاریخی مکمل یکدیگر هستند. صادرات فناوری‌های عالی از اتحادیه اروپا برای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و صدور ثابت منابع انرژی از کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا برای اتحادیه اروپا مهم است. از طرفی بازار بورس‌های اصلی چین از جمله شانگهای و شنژن که در واقع بزرگ‌ترین بورس‌های قاره هستند، از بحران سیاسی و نظامی اوکراین تاثیر منفی پذیرفته است. سهام بورس شانگهای با ۹۶ دهم درصد کاهش به سه هزار و ۴۵۷، ۱۵ واحد رسید و در عین حال بورس شنژن نیز با ۱، ۲۹ دهم درصد کاهش به ۱۳ هزار و ۲۹۷، ۱۱ واحد رسید.

 تاثیر جنگ اوکراین بر بازارهای مالی آسیایی 
حمله روسیه به اوکراین بازارهای آسیایی را نیز تحت تاثیر قرار داد و شاخص بورس سهام هنگ‌کنگ بیش از 3درصد سقوط کرد. ارزش روبل روسیه نزدیک به 6درصد کاهش یافت. بورس مسکو تمامی معاملات خود را به حالت تعلیق درآورد. بازارهای مالی روسیه در نتیجه بحران اوکراین به‌شدت سقوط کرده بودند. قیمت بیت‌کوین با اوج گرفتن تنش روسیه و اوکراین به ۳۶ هزار و ۳۷۲ دلار کاهش یافت. ارزش سهام بورس آسیا و اقیانوسیه از جمله بورس توکیو و شانگهای هم پس از دستور پوتین برای استقرار نظامیان روسیه در مناطق جدایی‌طلب شرق اوکراین به‌شدت سقوط کرد.

---

بازار

---

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar