پرونده‌هایی که همچنان باز است

هم میهن/متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

بررسی قوانین انضباطی در دانشگاه‌ها در پی اعتراضات

شادی مکی| دانشگاه‌ها در دوران پیش و پس از انقلاب، همواره یکی از کانون‌های فعالیت سیاسی برای نقد و تحلیل عملکرد ساختار سیاسی حاکم بوده است و دانشگاهیان و به‌ویژه دانشجویان به‌عنوان آینده‌سازان کشور در زمان شکل‌گیری اعتراضات صدایشان را بلندتر از سایر اقشار می‌کنند. بیراه نیست اگر بگوییم علت امنیتی شدن ساحت دانشگاه‌ها و برخوردهای جناحی با دانشگاهیان به‌ویژه در دولت رئیسی نیز همین رویکرد دانشگاهیان است. این روزها به کرات درباره برخورد بی‌ضابطه با اساتید منتقد و معترض دانشگاه‌ها گفته‌ایم و به‌خوبی می‌دانیم که این برخورد‌ها باعث شده بسیاری از اساتید متخصص یا مقیم‌ زندان‌ها شوند یا در بهترین حالت، با اخراج و عدم تمدید قرارداد به بهانه‌های مختلف مواجه شوند. اما این رویکرد تنها درباره اساتید رخ نداده است و دانشجویان نیز همچنان در دایره رفتارهای امنیتی قرار دارند؛ درحالی‌که صدایی به جز کانال‌های ارتباطی خود در فضای مجازی ندارند. قابل تأمل آنکه اگرچه به دلیل محدود بودن فضای دانشگاهی دانشجویان بیش از سایر گروه‌ها در زمان اعتراضات قابل شناسایی،‌ احضار و بازداشت هستند اما براساس آئین‌نامه جدید انضباطی دانشگاه‌ها که در دولت رئیسی و سال گذشته به تصویب رسید، دانشجویان از حق دسترسی به وکیل برای دفاع از خود در برابر حراست و کمیته‌ انضباطی دانشگاه‌ها محروم شده‌اند.

احضار پیش از شروع سال تحصیلی جدید
علیرضا برادران‌مظفری، یکی از دانشجویان کارشناسی دانشگاه امیرکبیر است که در اعتراضات سال گذشته دستگیر شده و تقریباً با گذشت 84 روز از زندان آزاد می‌شود. با این حال پیش از اتمام سال تحصیلی گذشته برخی نهادهای خارج از دانشگاه با خانواده او تماس می‌گیرند. او دراین‌باره به هم‌میهن می‌گوید:«بعد از اتمام اعتراضات و در سال 1402 از طرف نهادهای امنیتی با من تماس گرفته شد که دلیل آن نیز فراخوان لباس مشکی داخل دانشگاه امیرکبیر برای اعدام‌شدگان ماجرای اصفهان بود. در آن زمان پلیس فتا با خانواده من تماس گرفت و علاوه بر توهین و تحقیر،‌ تهدید کردند که من را بازداشت می‌کنند. تماس بعدی در مردادماه بود که باز هم از طرف همین ارگان بود؛ این‌بار خانواده من پاسخ ندادند. به خانواده‌ام گفته بودم که اگر قرار باشد اتفاقی بیفتد باید در سامانه ثنا اعلام شود. این درحالی بود که من درباره فراخوان لباس مشکی هیچ مداخله‌ و فعالیتی در فضای مجازی نداشتم. اما پلیس فتا به خانواده‌‌ام گفته بود که این فراخوان از طرف من بوده است که این موضوع باعث ترس خانواده‌ام شد. از دومین تماس تاکنون هیچ احضاریه‌ای در سامانه ثنا ثبت نشد و هیچ تماس و پیامی نیز در این رابطه نداشته‌ام.» این دانشجو با بیان اینکه من آبان سال گذشته بازداشت و چهارم بهمن‌ماه آزاد شدم ادامه می‌دهد:«در اسفندماه کمیته انضباطی دانشگاه علیه بنده پرونده‌ای تشکیل داد و جهت تفهیم اتهام با من تماس گرفتند. این درحالی بود که تا پیش از بازداشت در طول اعتراضات هیچ پرونده‌ای در کمیته انضباطی دانشگاه نداشتم. حکمی که در نهایت برایم صادر شد «دو ترم تعلیق، یک ترم معلق و یک ترم اجرایی» بود. پرونده من در حال حاضر هنوز در مرحله تجدیدنظر توسط کمیته انضباطی است و تعیین‌تکلیف نشده است.» او با تاکید براینکه از مردادماه در دانشگاه امیرکبیر و سایر دانشگاه‌های تهران و حتی برخی دانشگاه‌های شهرستان شاهد موج احضارهای دانشجویان بودیم، می‌گوید:«براساس تعاملاتی که دانشجویان در این خصوص دارند، آمار تقریبی احضارهایی که ما از آنها مطلع هستیم در بازه زمانی مرداد تا شهریورماه در دانشگاه ما بیش از 50 نفر است که احضار شده‌اند. البته ما از همه موارد مطلع نیستیم زیرا راه‌های ارتباطی ما مسدود و محدود شده است. برخی از دانشجویان تماس‌ داشته‌اند اما احضار نشده‌اند اما اکثراً یعنی بیش از 40 نفر از این موارد احضار هم شده‌اند. برخی از دانشجویانی که احضار شده بودند در دفاتر حاضر نشده‌‌اند اما برخی ناچار شده‌اند که به دفاتر نهاد احضارکننده مراجعه کنند.» او درباره واکنش دانشگاه نسبت به احضارهای خارج از دانشگاه بیان می‌کند: «دانشگاه نه‌تنها کاری در راستای ممانعت از این احضارها انجام نداد بلکه در مواردی برای حضور دانشجویان به دفاتر پیگیری به آن‌ها از طرق مختلف فشار می‌آورد. هنوز ممنوع‌الورودی یا تعلیقی جدید حداقل در داخل دانشگاه خودمان اعلام نشده است اما در سایر دانشگاه‌‌ها شنیده‌ایم که موج جدیدی از تعلیق‌ها شروع شده است.» برادران مظفری درباره نقش دانشگاه در احضارهای جدید عنوان می‌کنند:«قطعاً چنین نقشی وجود دارد. ما از احضار دانشجویانی مطلع هستیم که پرونده انضباطی نداشته‌اند بنابراین نمی‌توان گفت نهادهای امنیتی به صورت رندم شماره‌ای را گرفته‌اند و این شماره یکی از دانشجویان بوده است. قطعاً لیستی از دانشجویان توسط حراست، کمیته انضباطی یا بسیج دانشگاه در اختیار آنها قرار داده شده است. اما اینکه دقیقاً کدام‌یک از این نهادها بوده‌اند ما اطلاعی نداریم. ما نیز گفت‌وگویی رسمی با مسئولان دانشگاه در رابطه با رفع فضای امنیتی دانشگاه نداشته‌ایم فکر نمی‌کنم فعالین دانشجویی‌ با این موضوع مخالف باشند که مسئولان دانشگاه‌ها خودشان سهمی در امنیتی شدن فضای دانشگاه‌ها دارند.» این دانشجو با تاکید براینکه در میان احضارها با کسانی تماس گرفته شده که اصولا هیچ‌گونه فعالیت سیاسی ندارند و حتی حضور کمرنگی در اعتراضات داشته‌اند، می‌افزاید:«متاسفانه برخی نهادها چنان جامعه هدف خود را گسترش داده‌اند که حتی با این دانشجویان تماس گرفته‌اند. تحلیل ما از احضارهای اخیر آن‌هم در زمان آرامش دانشگاه‌ها و با توجه به اصرار آنها بر مخفی ماندن این تماس‌ها و احضارها ایجاد ارعاب در جمع دانشجویان و ممانعت از گسترش مطالبه‌گری دانشجویان و جامعه است.»

احضار 12 دانشجوی علم و صنعت در تابستان
همچنین در کنار اطلاعات جسته و گریخته از دانشگاه‌ها، آفرین نجفی، دبیر انجمن رویش دانشگاه علم و صنعت که مدتی پیش توسط کمیته انضباطی دانشگاه احضار شده است، دراین‌باره به هم‌میهن می‌گوید:«17 خرداد توسط کمیته انضباطی دانشگاه به اتهام فعالیت در فضای مجازی و به‌صورت ویژه توئیتر، احضار و تفهیم اتهام شدم. با توجه به اینکه من دبیر انجمن رویش هستم به من گفته شد که دلیل این اتهام یکی از کانال‌های مرتبط با انجمن است. در دفاعیاتم این موضوع را مطرح کردم که حتی اگر توسط انجمن تخلفی هم رخ داده باشد، مسئولیت رسیدگی با کمیته انضباطی دانشگاه نیست بلکه با هیئت نظارت بر دانشگاه است. اما بار دیگر توسط کمیته انضباطی احضار شدم و به من گفته شد که در شبکه توئیتر،‌ توئیتی زده‌ام که در آن به دانشگاه توهین شده است این درحالی است که وقتی پرونده‌ام را مطالعه کردم متوجه شدم منظورشان بازتوئیت یک مطلب در توئیتر است. وقتی به این موضوع اشاره کردم کمیته انضباطی عنوان کرد که بازتوئیت به معنای تایید این توهین است. هفته گذشته کمیته بدوی رسیدگی به پرونده‌ام برگزار شد و دفاعیاتم را ارائه دادم. درحال حاضر نیز منتظر صدور حکم هستم.» او ادامه می‌دهد:«اتهاماتی که به من نسبت داده شده بود دعوت به اختلال در نظم دانشگاه و تشویش اذهان عمومی جهت اقدام به تجمع و تحصن بود. در این مدت از وکیل مشورت گرفتم اما در حین رسیدگی در دانشگاه نمی‌توانیم وکیل داشته باشیم.» دبیر انجمن رویش تاکید می‌کند:«طی یکی دو هفته گذشته مطلع شدم که چهار نفر از دانشجویان به دلیل فعالیت در فضای مجازی توسط کمیته انضباطی احضار شده‌اند. اما از تعطیلات عید تا پایان تعطیلات 21 نفر به کمیته‌ انضباطی احضار شده‌‌اند و حکم گرفته‌اند. این احضارها در شرایطی صورت گرفت که هیچ تجمع و تحصنی برگزار نشده بود. با این حال علاوه بر تداوم احضارها برای خوابگاه دختران گیت تشخیص چهره گذاشتند و فضاهای دانشگاه را حصارکشی کردند. همچنین به تعداد دوربین‌های دانشگاه اضافه شده است. از طرف دیگر حراست دانشگاه اقدام به گشت‌زنی در داخل دانشگاه می‌کند. تعدادی خانم را هم برای کنترل حجاب دانشجویان دختر به کار گرفته‌اند. از طرف دیگر 5 تا 6 ماه است که دو انجمن اسلامی دانشگاه یعنی انجمن رویش و آرمان از طرف هیئت نظارت دانشگاه و با شکایت حراست تعلیق شده‌اند و اتهام هر دو نیز افترا‌، نشر اکاذیب و توهین بود که علت این اتهام نیز بیانیه‌هایی بود که این انجمن‌ها صادر کرده بودند.» نجفی اضافه می‌کند:«دانشجویان فعال دانشگاه به‌صورت مستقل نامه‌ای تدوین کردند و دختران دانشجو درخواست کردند که سختگیری داخل خوابگاه‌ها کمتر شود. این نامه مورد حمایت انجمن‌ها نیز بود اما معاونت دانشجویی با بهانه‌های مختلف و موارد مصداقی گفتند که این درخواست مطروحه در این نامه پیگیری نمی‌شود. از طرف دیگر نسبت به گشت موتوری حراست دانشجویان مرتباً به مسئولان دانشگاه اعتراض می‌کردند که به این اعتراضات نیز ترتیب اثری داده نشد. از طرف انجمن رویش بیانیه‌ای در خصوص سختگیری‌ها صادر شد که همین بیانیه منجر به اتهام افترا و نشر اکاذیب نسبت به انجمن و تعلیق آن شد.» او درباره شرایط دانشجویان سایر دانشگاه‌ها می‌گوید: «از دوستانم در دانشگاه صنعتی شریف شنیده‌ام که کنترل شدیدی روی فعالیت فضای مجازی دانشجویان اعمال می‌شود و اگر دانشجویان دختر تصاویر بی‌حجاب در فضای مجازی داشته باشند آنها را احضار کرده و حکم کمیته انضباطی علیه آنها صادر می‌شود. در طول ترم گذشته دانشگاه الزهرا نیز اقدام به احضار دانشجویان کردند. اتهاماتی جدید مربوط به همجنس‌گرایی نیز به برخی دانشجویان زده شد که طرح این ادعا در دانشگاه عجیب بود.» نجفی همچنین تاکید می‌کند:«مطلع شده‌ام که در طول تابستان 12 نفر از دانشجویان دانشگاه ما به نهاد خارج از دانشگاه احضار شده‌‌اند که این احضارها جنبه پیشگیرانه داشته است و از این دانشجوها خواسته شده که اگر در طول ترم آینده اتفاقی رخ داد در اتفاقات مشارکت نکنند. اما این آمار حداقلی و تعداد از این بیشتر است. همچنین با خانواده تعدادی از دانشجویانی که به تماس‌های گرفته شده پاسخ نداده‌اند تماس گرفته شد و تهدیدهایی علیه آنها صورت گرفت. اما دانشگاه به این احضارها و برخوردها هیچ واکنشی نشان نداده است.»

این فرایند فشار و تهدید و تحدید چه توسط حراست و کمیته انضباطی دانشگاه‌ها ایجاد شود، چه توسط نهادهای امنیتی خارج از دانشگاه، نتیجه هر دو یکی است؛ محروم کردن دانشجویان یا حداقل فشار بر آنها برای ادامه تحصیل و حضور در کلاس‌های درس. توجه به این نکته مهم است که منطبق با اصل 27 قانون اساسی اعتراض بدون سلاح حق هر شهروندی از جمله دانشجویان است و از طرف دیگر دانشجویان تنها در صورت ارتکاب جرم قابلیت احضار و تعقیب را توسط مراجع قانونی دارند و نه صرفاً به دلیل اعتراض. نگاه به آینده تلاش برای بهبود را به همراه دارد و اعتراض جوانان هم معمولا در همین راستاست به هرروی فشار بر دانشجویان از سال گذشته بیشتر شده و این فشارها بستن بال و پر آینده‌سازان این کشور است. دانشجویان در زمان اعتراضات گسترده 1401 در فضای خانه خود یعنی دانشگاه که باید برای‌شان مکانی امن باشد، دست به اعتراض زدند. اگرچه با گذشت 6 ماه التهابات اعتراضی فروکش کرد اما ظاهراً حراست دانشگاه‌ها و حتی برخی نهادها قصد تداوم آرامش را ندارند. کما اینکه از اواخر سال تحصیلی گذشته یعنی از حدود خردادماه سال جاری تاکنون موج احضارها و تهدیدهای دانشجویان توسط حراست و کمیته انضباطی دانشجویان و نهادهای امنیتی خارج از دانشگاه بار دیگر شکل گرفته است.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar