ماجرای یک برده فراری

رضا سیدحسینی، مترجم اثر درباره این رمان به ایسنا گفت: این کتاب درواقع بازگویی از یک رمان کلاسیک آمریکایی یعنی «ماجراهای هاکلبری‌فین» است. تقریبا بسیاری مردم «ماجراهای هاکلبری‌فین» را خوانده‌اند و درباره آن می‌دانند؛ این رمان راجع‌به یک نوجوان آمریکایی و برهه‌ای از زندگی او است. او با برده‌ای فراری که در آن شهر زندگی می‌کرده، فرار می‌کنند و ماجراهایی را رقم می‌زنند. آن برده فراری جیم است و آقای پرسیوال اورت آمده با بازگویی این رمان، ماجرای‌هایی را که هاکلبری‌فین راوی‌اش بوده، از زبان جیم روایت می‌کند؛ در واقع راوی رمان «جیمز» آن برده فراری است و ماجراها از دید یک برده سیاه‌پوست فراری روایت می‌شود، همان اتفاقات از زاویه دید متفاوت به همراه اتفاقات جدید.

استحاله شخصیتی و هویتی در رمان «جیمز»

این مترجم ادامه داد: «هویت» درون مایه اصلی این رمان است. خب در آن دوره سیاهان هویت تحمیل شده داشتند و حتی اسمشان را هم ارباب سفیدپوستشان انتخاب می‌کرد. «جیم» اسمی بوده که ارباب این برده انتخاب کرده بود، او در رمان پیش می‌رود و یک هویت جدید برای خود می‌سازد و حتی اسم خود را به «جیمز» تغییر می‌دهد.

او خاطرنشان کرد: در این رمان شاهد یک پروسه استحاله شخصیتی و هویتی هستیم. در عین حال رمان ماجراهای هیجان‌انگیز و دستمایه‌های طنز دارد و به مسئله هویت سیاهان و تقابلشان را با دنیایی که اربابان سفید پوست به آن‌ها تحمیل کرده‌اند، می‌پردازد.

 رضا سیدحسینی درباره انتخاب این کتاب برای ترجمه، توضیح داد: زمانی که این رمان را دیدم آنچه در وهله اول توجه مرا جلب کرد، این بود که این کتاب بازگویی «ماجراهای هاکلبری‌فین» است؛ خب، ماجرای هاکلبری‌فین برای همه ما جذابیت داشت چه کسانی که کتاب را خوانده‌اند و چه کسانی که فیلمش را دیده‌اند. این کتاب برایمان نوعی نوستالژی باقی مانده است. کتاب را خواندم و از نحوه روایت داستان خوشم آمد. این کتاب بعدا نامزد بوکر شد. همچنین آمازون آن را بهترین کتاب سال ۲۰۲۴  انتخاب کرد. بعد هم نامزد نهایی کتاب ملی آمریکا شد و بعد جایزه نامزد ادبی کرکس شد و بعد هم برنده جایزه. آنچه مرا برای ترجمه کتاب سوق داد  جذابیت «اجراهای هاکلبری‌فین» و روایت اورت از این داستان بود. پرسیوال اورت هم پیشینه درخشانی دارد  و کتاب‌هایس برنده جایزه‌های مختلفی از جمله پولیتزر، بوکر شده و نویسنده خوش‌سابقه‌ای است. همه این‌ها دست به دست هم داد تا کتاب را ترجمه کنم البته کتاب نیز کتاب ارزشمندی است.

این مترجم درباره اینکه در عصری زندگی می‌کنیم که برده‌داری منسخوم و کمرنگ شده است اما با این وجود به‌نظر رمان جالبی باشد، گفت:با شما موافق نیستم. به‌نظرم موضوع بره‌داری کمرنگ نشده است. آخرین برخورد با سیاهان که تبدیل به یک جریان شد ماجرار جورج فلوید بود. این موضوع نشان داد همچنان با سیاهان برخورد می‌شود و نگاه تحقیرآمیز و از بالابه پایینی نسبت به آن‌ها وجود دارد و این موضوع به نحوی بود که سیاه‌پوستان در تجمعات خود می‌گفتند «جان سیاهان هم اهمیت دارد» و این شعارها نشان‌دهنده این است که دیدگاه‌های برده‌داری به شکل جدید در جامعه آمریکا حاکم است و نویسنده‌ سیاه‌پوست به شکل دیگری موضوع را مطرح کرده و می‌گوید این مسئله حل ناشده است. این‌طور نیست جامعه آمریکا دیدگاه‌های نژادپرستانه‌اش را کنار گذاشته باشد و نویسنده‌ها و هالیوود همچنان به این مسئله می‌پردازند و این موضوع هنوز هم مطرح است.

به گزارش ایسنا، در نوشته پشت جلد کتاب می‌خوانیم: وقتی جیم می‌شنود که قرار است او را به مردی در نیواورلئان بفروشند و بدین‌ترتیب برای همیشه از همسر و دخترش جدا خواهد شد، تصمیم می‌گیرد مدتی در جزیره جکسون پنهان شود تا بتواند راهی برای نجات خودش و خانواده‌اش پیدا کند. همزمان، هالکبری‌فین برای فرار از دست پدر بی‌رحمش که به تازگی به شهر بازگشته است، کشته شدن خودش را صحنه‌سازی کرده است. این دو یکدیگر را در جزیره می‌بینند و چنانکه همه علاقه‌مندان به ادبیات کلاسیک آمریکا می‌دانند، این سرآغاز سفر پرماجرا و پرمخاطره جیم و هاک‌ بر روی رودخانه خروشان می‌سی‌سی‌پی است. پرسیوال اورت در بازگویی رمان مشهور «ماجراهای هالکبری‌فین» آن را از زبان جیم روایت می‌کند و با اینکه بسیاری از ماجراهای این رمان کلاسیک در این رمان نیز بازگویی می‌شوند، جیم در روایت خود خواننده را با ماجراهای جدید همراه و او را با شخصیت‌ها تازه‌ای آشنا می‌کند.

در بخش نظریاتی درباره این کتاب آمده است:

* «ماجراهای هاکلبری‌فین» یک شاهکار ادبی است و این روایت تازه از این رمان نیز دقیقا می‌تواند چنین باشد. (نیویورک تایمز)

* اگر «جیمز» را یک بازگویی بنامیم، در حق آن ظلم کرده‌ایم. اورت در رمان خود شاهکار کلاسیک مارک تواین را زیر و رو کرده است و حاصل کارش دیگر یک کتاب کودک نیست، بلکه یک رمان تاریخی خونبار است که از همه آرایه‌هایش پاک شده است. این رمان نبوغ‌آمیز است.(آتلانتیک)

*وقتی «جیمز» را می‌خوانید، دست‌تان می‌آید که تنها اورت می‌توانست از زاویه دید شخصیت جیم به شما نشان بدهد که در شاهکار مارک تواین چه چیزهایی گفته نشده است. (لس‌آ»جلس تایمز)

*«جیمز» یک بازگویی سنجیده و تأمل برانگیز از «ماجراهای هالکبری‌فین» است که با نمایاندن تراژدی‌ پنهان این شاهکار کلاسیک درک خواننده را از آن وسعت می‌بخشد. (وال استریت ژورنال)

* پرسیوال اورت رمان‌نویس بزرگ عصر ماست و «جیمز» شاهکاری است که به ما کمک می‌کند به درکی جدید از یکی از آثار کلاسیک ادبیات آمریکا برسیم. این رمان به‌خودی خود نیز یک دستاور بزرگ محسوب می‌شود. اورت اگر جذاب‌ترین نویسنده عصر ما نباشد، قطعا یکی از جذاب‌ترین آن‌هاست. (شیکاگو تریبیون)

درباره نویسنده این رمان نیز عنوان شده است: «پرسیوال اورت» استاد برجسته زبان و ادبیات انگلیسی در دانشگاه کالیفرنیای جنوبی است. آثار این نویسنده برندۀ جوایز بسیار معتبری شده‎‌اند، و از جمله آن‎ها می‌‎توان به رمان «دکتر نه» (برنده جایزه قلم، جایزه جین آستین و جایزه جان اشتاین‏بک و نامزد نهایی دریافت جایزه حلقه منتقدان کتاب)، رمان «درخت‌ها» (نامزد نهایی جایزه بوکر و برنده جایزه پن/فاکنر) و رمان «تلفن» (نامزد نهایی دریافت جایزه پولیتزر) اشاره کرد. فیلم سینمایی داستان آمریکایی که در سال ۲۰۲۳ برنده اسکار بهترین فیلم‎نامه اقتباسی شد از روی رمان «پاک کردن» این نویسنده ساخته شده است.

گفتنی است رمان «جیمز» نیز در فهرست نامزدهای دریافت جایزه بوکر قرار دارد. همچنین شرکت فیلمسازی استیون اسپیلبرگ کار ساخت یک فیلم سینمایی از روی این رمان را شروع کرده است و احتمال دارد تایکا وای تی تی کارگردان معروف برندۀ جایزه اسکار آن را را کارگردانی کند.

«سیدرضا حسینی» مترجم این اثر هم متولد ۱۳۴۸ در رفسنجان، و دانش‌آموخته‌ ارشد روانشناسی از دانشگاه تهران و دانشگاه علامه طباطبایی است.

از این مترجم ترجمۀ رمان‌های «بازگشت»، «آنجا که جنگل و ستاره‌ها به هم می‌رسند»، «خاک آمریکا»، «آخرین چیزی که او به من گفت»، «روزی مثل امروز»، «ارتقا»، و «تنها غم عشق می‌تواند این‌طور زخم بزند» در نشر آموت منتشر شده است.

 «جیمز» نوشته پرسیوال اورت با ترجمه سیدرضا حسینی در ۳۴۰ صفحه باشمارگان ۵۵۰ نسخه و قیمت ۳۱۰ هزارتومان در نشر آموت منتشر شده است. این کتاب نامزد نهایی جایزۀ ملی کتاب سال ۲۰۲۴، بهترین کتاب سال ۲۰۲۴ به انتخاب سردبیران آمازون، نامزد نهایی دریافت جایزۀ بوکر و نامزد نهایی دریافت جایزه‌ی کرکس (Kirkus Prize) شده است.