نگاهی جامعه‌شناسانه و سیاسی به یک جنگ
ايرنا
بروزرسانی
ایرنا/جنگ اوکراین که مانند هر درگیری دیگری تبعاتی فراتر از دو کشور روسیه و اوکراین داشت بارها از منظرهای مختلف سیاسی، استراتژیک و ژئوپلیتیک مورد بررسی قرار گرفته اما نگاهی جامعه‌شناسانه از منظر سیاسی هم به آن، ضرورت و ویژگی‌های خود را دارد.
به گزارش روز دوشنبه ایرنا، نقش جامعه‌شناسی سیاسی به عنوان علمی روشنگر برای درک و دریافت واقعیت‌های اجتماعی در بستر سیاسی انکارناشدنی است؛ آن هم برای بررسی جنگی که به دو کشور روسیه و اوکراین محدود نمی‌شود و پیامدهای آن گریبانگیر جامعه بین المللی است.
با همین نگاه زهرا باقری، کتابی را به عنوان «جامعه‌شناسی جنگ اوکراین و روسیه» به رشته تحریر درآورده است. وی در پیشگفتار کتاب آورده است: امروزه بیش از هر زمان دیگری مطالعه مسائل نظامی نه تنها در میان ارتش بلکه در بین محققان غیرنظامی (دانشمندان) نیز مطرح است با وجود این واقعیت که جنگ به عنوان یک پدیده اجتماعی به قدمت خود جامعه بشری است، نیاز به درک کامل آن به تازگی برای جامعه اوکراین و روسیه مطرح شده است.
نویسنده در پیشگفتار با مطرح کردن این سوالات که «آیا باید گسترش ناتو به شرق روسیه با محور پوتین یا افراد دارای شخصیت خودکامه را مقصر دانست؟ آیا این جنگ حول محور انگیزه‌های قدرت بزرگی مانند روسیه و نقش سیاست داخلی در دامن زدن به این درگیری می‌چرخد؟» به نقطه اشتراک رئالیست‌ها و و لیبرال‌ها در این باره میرسد که واقعیت مساله این است: درگیری تقریباً اجتناب ناپذیر به دلیل یک قدرت بزرگ و یک کشور با انگیزه های نامعلوم سیاسی و اجتماعی.
باقری معتقد است: گسترش ناتو در این زمینه می‌تواند به عنوان دلیل اصلی شناخته شود این تصویر از جنگ در اوکراین برخی از جنبه‌های مهم بحران را نادیده می‌گیرد ولی پدیده‌های اجتماعی دو کشور روسیه و اوکراین در این بین نقش مهمی را بازی می‌نمایند. جامعه‌شناسی اجتماعی فرآیندی می‌تواند با ارائه پاسخی متمایز به این سؤال که چگونه به اینجا رسیدیم، جدایی تدریجی و فزاینده عاطفی و سیاسی روسیه از غرب و جنگ روسیه و اوکراین را روشن کند.
این اثر در شش فصل کلی و چهار بخش اصلی «جامعه‌شناسی سیاسی اوکراین و روسیه»، «جامعه‌شناسی سیاسی جنگ»، «نیازهای جامعه‌شناختی سیاسی جنگ اوکراین و روسیه» و «جامعه‌شناسی سیاسی اوکراین پس از آغاز جنگ» منتشر شده است.
در فصل پنجم این اثر با عنوان «نتیجه‌گیری» می‌خوانیم:
شرایط جنگ هرگز برای بحث‌ها و تحلیل‌های ظریف مساعد نیست. جنگ محیط بسیج ایدئولوژیک است. جنگ در اوکراین این نکته را به خوبی نشان می‌دهد. نسل جدیدی از مردم اوکراین با دیدگاه‌های جدید مدرن و پسامتریالیستی (به قول خودشان) ظهور کرده اند که مدل اجتماعی ارائه شده توسط روسیه را که می‌توانست استانداردهای سازمان‌های اجتماعی غربی را با چشمان خود ببیند و برآورده کند، رد می‌کنند.
ادغام سریع بخش‌های جدید جامعه اوکراین در قلمروی اینترنت، مشارکت مردمی با رسانه‌های جدید، ویژگی انبوه آموزش عالی و رشد عمومی سطح آموزشی جمعیت (علیرغم شکایات جدی در آدرس سیستم آموزش عالی) به شکل‌گیری فعال‌تر فرهنگ سیاسی جدید، جامعه مدنی بالغتر و در نهایت تجدید بنیادی نخبگان سیاسی و اصلاح کل نظام منجر شده است. هر تحلیلی که با اسکریپت‌های جنگی تثبیت شده مطابقت نداشته باشد، فوراً به عنوان حمایت از یک یا آن طرف تلقی می‌شود حتی یک انتقاد متواضعانه از روایت رسمی می‌تواند موجب سرزنش شدید و اتهام تبانی با دشمن شود. با این حال، واقعیت‌های جنگ همیشه پیچیده تر و آشفته تر هستند... صفحه ۱۳۷.
این اثر در سال ۱۴۰۳ در ۱۷۱ صفحه توسط انتشارات آوینا قلم منتشر شده است.
