شو جی مو؛ شاعر چینی علاقه‌مند به رمانتیسیم انگلیسی

بیست و سومین قسمت پرونده «ادبیات چین» به شو جی مو یکی از شاعران قرن بیستم اهل چین اختصاص دارد که در طول عمر کوتاه خود جایگاه برجسته‌ای در کانون ادبی به دست آورد، شعر چینی را بازتعریف کرد و ادبیات را به عصر مدرن سوق داد.

بیتا باقری، دانشجوی رشته زبان و ادبیات چینی دانشگاه تهران در مقاله‌ای که برای انتشار در اختیار مهر قرار گرفته، به معرفی این‌شاعر چینی پرداخته است.

مشروح متن این‌نوشتار را در ادامه می‌خوانیم؛

شو جی مو ۱۵ ژانویه ۱۸۹۷ در شهرستان‌های نینگ استان جه جیانگ متولد شد و درواقع اسم اصلی وی جانگ شو بود اما بعد از رفتن به آمریکا به جهت تحصیل، اسم خود را به شو جی مو تغییر داد. او در سال ۱۹۱۵ با جانگ یو یی ازدواج کرد که البته این یک ازدواج سنتی به خواسته پدر وی و برخلاف اعتقاد شو به عشق آزاد و ساده بود. آن دو دو فرزند پسر به دنیا آوردند. اما متأسفانه شو نتوانست جانگ را بپذیرد و آن‌ها را در چین رها کرد و برای تحصیل به آمریکا رفت‌. آنجا در دانشگاه کلارک ماساچوست، علوم سیاسی و اجتماعی خواند و بعد از آن به دانشگاه کلمبیای نیویورک انتقالی گرفت و در رشته اقتصاد و سیاست تحصیل کرد.

شو جی مو پس از زمانی زندگی در آمریکا اعتقاد داشت آنجا غیر قابل تحمل است، به همین دلیل در سال ۱۹۲۰ نیویورک را ترک کرد و به دانشگاه کمبریج لندن رفت‌. در لندن با لین هوی یین ملاقات کرد و دلباخته وی شد. به دنبال این عشق او دیگر طاقت نیاورد و در سال ۱۹۲۲ از جانگ یو یی طلاق گرفت. شو جی مو در آن زمان به شدت تحت تأثیر اشعار عاشقانه انگلیسی و فرانسوی قرار گرفته بود و تعدادی از آن اشعار را به چینی ترجمه کرد و همین‌طور با الهام از این عشق تازه پیداشده‌ شعرهای زیادی نوشت. اما لین هوی یین قبلاً از طرف پدرش با لیانگ سی چنگ که یک معمار بسیار معروف است، نامزد شده بود؛ در نتیجه رابطه آنها نتوانست بیشتر از دوستی پیش برود. با این وجود مدت‌ها عاشق لین هوی یین ماند.

زمانی که شاعر مشهور هندی، رابیندرانات تاگور، برای بازدید به چین رفت، شو جی مو یکی از مترجم‌های شفاهی وی بود و عکسی که شو جی مو، رابیندرانات تاگور و لین هوی یین همراه یکدیگر گرفتند بین مردم چین شناخته‌شده است.

شو جی مو در شهر کمبریج به آگاهی‌هایی نسبت به ادبیات، عشق و خود زندگی می‌رسد و تصمیم می‌گیرد که خودش را وقف شعر کند. به همین‌دلیل کمبریج برای او مکان ویژه‌ای به شمار می‌آمد و یکی از معروف‌ترین شعرهای او هم «ترک دوباره کمبریج» یا «خداحافظی دوباره از کمبریج» است که سال ۱۹۲۸ سروده است. این شعر بازتابی از دوران او در کمبریج و عشق او به شاعران سبک رمانتیک انگلیسی است، که هر دو الهام‌بخش او شدند تا دنیای ادبی شرق و غرب را به شیوه‌ای کاملاً بدیع ترکیب کند.

سال ۲۰۰۸، پشت کالج کینگ دانشگاه کمبریج، به یادبود شو جی مو سنگ یادبودی ساخته شد که بیت اول و آخر شعر ترک دوباره کمبریج روی آن حکاکی شده است. شعر او چنان در میان مردم چین تأثیر گذار بود که هنوز هم بسیاری از گردشگران از کمبریج دیدن می‌کنند، و این نه فقط به‌خاطر اعتبار و زیبایی دانشگاه کمبریج، بلکه برای دیدن سنگ یادبود شو جی مو است.

پس از برگشت شو به چین در سال ۱۹۲۲ و تأسیس انجمن هلال ماه در سال ۱۹۲۳، با لو شیائو من آخرین معشوقش آشنا شد که درواقع همسر یکی از دوستانش بود. اما لو شیائو من و همسرش هم ازدواج سنتی و از پیش تعیین شده‌ای داشتند و لو اصلاً از این ازدواج راضی نبود. این شباهت تجربیات باعث ایجاد یک پیوند بین لو و شو شد که البته با سرزنش اطرافیان آن‌ها همراه بود.

در نهایت لو شیائو من از شوهرش طلاق گرفت و سال بعدش هم با شو ازدواج کرد. ولی متأسفانه همه چیز بر طبق مرادشان پیش نرفت. در ۱۹ نوامبر ۱۹۳۱، شو آماده شد نان کینگ را ترک کند تا در سخنرانی لین هوی یین در دانشگاهی در پکن شرکت کند. اما به‌خاطر مه شدید هواپیمایش با کوه برخورد کرد و در سن ۳۴ سالگی چشم از جهان برگشود. مرگ او با شایعه‌هایی مبنی بر برنامه‌ریزی شده بودن آن همراه بود که بعد از مدت کوتاهی تکذیب شد.

از این‌شاعر چهار مجموعه منظوم، چندین جلد ترجمه از زبان‌های مختلف و کتابی در باب زندگینامه‌اش که نوه شو جی مو و جانگ یو یی، شو شن چنگ ملقب به تونی شو نوشته، به جا مانده است.