اولین رمان جنگی ایرانی کدام بود؟

خبرگزاري کتاب ايران/ کتاب «نوشتن در سايه جنگ» اثر محمد حنيف و محسن حنيف، 10 سال پيش براي بررسي وضعيت ادبيات داستاني جنگ و دفاع مقدس و بيان ثبت نظرات مختلف به منظور ارتقاي سطح ادبيات داستاني جنگ و دفاع مقدس انجام گرفت. پس از يک دهه اين کتاب براي دومين بار با ويراست جديد از سوي يک ناشر ديگر (شهرستان ادب) روانه بازار نشر شد. در ويراست دوم، پنج سوال به شش سوال اوليه تحقيق اضافه شد و براي رسيدن به پاسخ سوال‌هاي جديد، مطالبات تازه‌اي انجام گرفت. همچنين سه مصاحبه عميق ديگر نيز با حميدرضا شاه‌آبادي، حسن شهسواري و مايکل کدنم انجام شد. در نهايت سه فصل به کتاب افزوده شد و آنقدر کتاب دستخوش تغيير شده که مي‌توان گفت اثر تازه‌اي پديد آمده است. تعريف ادبيات داستاني جنگ، داستان جنگ يا داستان دفاع مقدس؟، پژوهش‌هاي پايه‌اي داستان جنگ و دفاع مقدس در ايران، آغاز داستان جنگ و دفاع مقدس، ‌تعريف داستان جنگ و دفاع مقدس، جنگ و ادبيات غير جنگ، داستان جنگ و دانشگاه، جايگاه ادبيات جنگ و دفاع مقدس در ادبيات معاصر، نويسندگان و داستان‌هاي برجسته جنگ در ايران و جهان، نقد ادبي و داستان‌هاي جنگ و دفاع مقدس، اقتباس از داستان جنگ و دفاع مقدس، الگوهاي داستان‌هاي دفاع مقدس، داستان جنگ و ديگر گونه‌هاي ادبي، داستان جنگ و استناد تاريخي، آسيب‌شناسي داستان‌هاي جنگ، سير تحول ادبيات داستاني جنگ و دفاع مقدس، زمينه‌هاي جهاني شدن داستان دفاع مقدس، داستان جنگ و دفاع مقدس کودک و نوجوان و جايگاه آن در ادبيات داستاني و سير تحول داستان بلند و رمان نوجوان با موضوع جنگ و دفاع مقدس در ايران، ازجمله مهم‌ترين سرفصل‌هاي کتاب حاضر است. «شمس و طغرا» اولين رمان جنگي ايراني درباره موضوع «آغاز داستان جنگ و دفاع مقدس» در صفحه 79 کتاب آمده است: «نکته اصلي درباره آغاز داستان جنگ و دفاع مقدس،‌ به حساب آوردن يا نياوردن قصه‌هاي حماسي، افسانه‌هاي رزمي و به‌طور کلي ادبيات عامه و کهن رزمي به‌عنوان داستان جنگ است، زيرا با درنظر گرفتن ادبيات حماسي و رزمي، سابقه اين‌‌گونه به اعصار دور مي‌رسد. بر اين اساس، شايد بتوان ساتيريکون پترونيوس را از نخستين داستان‌هاي مکتوبي دانست که در آن از جنگ ياد شده است. اين داستان که در قرن اول ميلادي و در روم نگاشته شده است، قصه جواني است که آزاد متولد مي‌شود، اسير مي‌شود و پس از فرار از دست دشمنانش دچار سقوط اخلاقي مي‌گردد. اما اگر حماسه‌ها و رزم‌نامه‌ها درنظر گرفته نشود، بايد از قرن هجدهم و با آغاز داستان‌نويسي نوين به سابقه جهاني داستان جنگ نگريست. در گونه ملي نيز اگر رمان‌هاي تاريخي را در زمره ادبيات داستاني جنگ محسوب کنيم، بايد از رمان تاريخي شمس و طغرا (1284 ش) به‌عنوان اولين رمان جنگي نام ببريم. داستان اين رمان بين سال‌هاي 667 تا 691 ق مي‌گذرد و با سبک واقع‌گرايانه، درگيري ميان ايرانيان و مغولان و مسلمانان و غيرمسلمانان را نشان مي‌دهد.» تاثيرات شگرف جنگ بر ادبيات داستاني «تاثير و تاثر جنگ و آثار ادبي» از ديگر سرفصل‌هاي کتاب است که در صفحه 373 درباره آن مي‌خوانيم: «دفاع مقدس بي‌شک در ادبيات داستاني معاصر و به‌ويژه بر زبان و نوع ارائه شخصيت‌هاي تازه و ناب داستاني تاثيري عميق گذاشته است. ابعاد اين تاثيرگذاري امروزه به روشني مشخص نيست، اما با گذشت زمان و خلق آثار متنوع‌تري با موضوع جنگ تحميلي، تاثيرات شگرف جنگ بر ادبيات داستاني ايران نيز روشن خواهد شد. مقايسه آثار داستاني بعد از جنگ غرب با آثار داستاني بعد از جنگ ايران، بيانگر شباهت‌ها و تفاوت‌ها در تاثيرگذاري جنگ است. ادبيات داستاني بعد از جنگ غرب سرشار از موتيف‌هاي عزلت‌گزيني، بدبيني به جامعه، نابودي نخبگان، دل کندن از خانه و کاشانه، تنفر از صنعت و پيشرفت‌هاي بشري و روي آوردن به فضاهاي تازه و طبيعت بکر است. برخي از موتيف‌ها را به‌صورت بومي آن در ادبيات داستاني بعد از جنگ ايران نيز مي‌توان مشاهد کرد و البته در پاره‌اي موارد،‌خواننده شاهد تفاوت‌هاي فاحشي خواهد بود.» دومين چاپ کتاب «نوشتن در سايه جنگ» با ويراست جديد در 608 صفحه با شمارگان يک‌هزار و 100 نسخه به بهاي 38 هزار تومان از سوي انتشارات شهرستان ادب راهي بازار نشر شده است ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد