خراسان/ به درست نويسي اين واژه ها دقت کنيد:
بنياد – بنيان
اغلب فرهنگ ها معناي «بنياد» و «بنيان» را يکسان نوشته اند اما اين دو کلمه مترادف نيستند.
«بنياد» واژه فارسي به معناي «پايه بنا، پي بنا» است.
ما چو داديم دل و ديده به توفان بلا
گو بيا سيل غم و خانه ز بنياد ببرحافظ
اما «بنيان» کلمه عربي به معناي «خود بنا» و عموماً به معناي «خانه» است.
سراي آخرت آباد کن به حسن عمل
که اعتماد بقا را نشايد اين بنيانسعدي
با اين همه معناي دو لفظ در ترکيبات به يکديگر نزديک است.مثلا «بنيادگذار» به معناي «موسس» و «بنيان گذار» به معناي «برپاکننده» است.
بي درنگ - بلادرنگ
واژه «درنگ» واژه اي پارسي است و آوردن «بلا»ي عربي قبل از آن خلاف فصاحت است . به جاي آن بهتر است «بي درنگ» گفته شود.
اَلَم-عَلَم
اين دو کلمه را نبايد با هم اشتباه کرد. اَلَم، به فتح اول و دوم (که غالباً آن را به غلط به کسر اول تلفظ ميکنند)، بهمعناي «درد و رنج» يا «دردمندي و رنجوري» است:
هر يک از ما مسيح عالمي است
هر اَلَم را در کف ما مرهمي است (مولوي، مثنوي)
اما عَلَم ، به فتح اول و دوم، به چند معني است که از آنها سه معني رايجتر است: يکي به معناي «خاص» که در ترکيب «اسم عَلَم» (در جمع: «اسامي اعلام») مرادف «اسم خاص» به کار ميرود؛ و ديگر بهمعناي «درفش و بيرق» يا «نيزه و ميله که بر سر دست بالا برند»:
خداي را مددي، اي رفيق ره، تا من
به کوي ميکده ديگر عَلَم برافرازم (حافظ)
و سوم بهمعناي «سرشناس، نامي، زبانزد» است:
به يمنِ دولتِ منصور شاهي
عَلَم شد حافظ اندر نظم اشعار (حافظ)
بازار