نابغه‌ای که زیر سایه حافظ و سعدی ماند

تسنيم/ کتاب «زندگي خواجوي کرماني» را مي‌توان اثري مختصر و در عين حال کامل براي شناخت نخل‌بند شاعران دانست. اين اثر از مجموعه «دو سده سخنوري» زير نظر کاووس حسن‌لي به چاپ رسيده است. نشر خاموش به منظور معرفي يکي از برهه‌هاي مهم و تأثيرگذار در ادب فارسي و فرهنگ ايراني، اقدام به انتشار مجموعه‌اي چند جلدي با عنوان «دو سده سخنوري» کرده است. اين مجموعه در نظر دارد تا زمينه و زمانه سخنوري سعدي، خواجوي کرماني و حافظ شيراز را از وجوه مختلف بررسي کند. هفتمين جلد از مجموعه «دو سده سخنوري» که زير نظر کاووس حسن‌لي، استاد دانشگاه شيراز، تهيه و تنظيم شده، به زندگي، آرا و آثار خواجوي کرمان مي‌پردازد. محمدصادق بصيري و نازنين غفاري در اين اثر تلاش کرده‌اند تا تمامي وجوه شخصيت و شعري او را مورد بررسي قرار دهند؛ از زادروز و زادگاه گرفته تا تأثير او بر شاعران پس از خود. از اين جهت کتاب «زندگي خواجوي کرماني» را مي‌توان اثري مختصر و در عين حال کامل براي شناخت نخل‌بند شاعران دانست. کتاب در 6 فصل تلاش دارد تا به صورت کامل به معرفي خواجو بپردازد. در فصل نخست کتاب به زندگي‌نامه و شرح احوال خواجو پرداخته شده است. در اين فصل درباره نام و نشان، القاب، تخلص، خاندان، زادروز و زادگاه، کودکي و جواني، سفرهاي داخل و خارج او مطالبي به نگارش درآمده است. نويسندگان در فصل دوم کتاب، به سال‌شمار رخدادهاي زندگي خواجو از سال 719 تا 753 قمري پرداخته‌اند. فصل سوم کتاب اختصاص به عصر زندگي خواجو و معاصران وي اختصاص دارد. برخي از شخصيت‌هايي که نام آنها در آثار خواجو آمده، عبارتند از: حاکمان محلي کرمان در عهد ايلخانان، ايلخانان مغول؛، ايلکانيان (آل جلاير)، آل مظفر، آل اينجو، ملوک هرمز و .... . فصل چهارم کتاب اختصاص به معرفي آثار خواجو دارد. آثار خواجو هم در نظم و هم در نثر است. آثار منظوم او عبارتند از: ديوان اشعار، خمسه، هماي و همايون، گل و نوروز، روضة‌الانوار، کمال‌نامه، گوهرنامه، مفاتيح القلوب و مصابيح الغيوب و سام‌نامه. آثار منثور او نيز عبارتند از: رسالۀ شمع و شمشير، رساله نمد و بوريا، رساله شمس و صحاب و رسالۀ سراجيه. دربارۀ عقايد، دانش‌ها و فنون، افکار و انديشه‌ها و سيرت خواجو در فصل پنجم مطالبي بيان شده است. در آثار خواجو حکايت‌هايي روايت شده که نويسندگان اين حکايت‌ها را در فصل ششم گردآوري کرده‌اند. در بخش‌هايي از اين اثر مي‌خوانيم: خواجوي کرماني از شاعران برجسته اما مغفول ادب فارسي است. وي به لحاظ زماني ميان دو شاعر بلندآوازه ادب پارسي، يعني سعدي و حافظ قرار گرفته است. اين موقعيت ويژه، از سويي براي او خجسته بوده است؛ به اين دليل که اين سه شاعر؛ سعدي، خواجو و حافظ، حلقه‌هاي به هم پيوسته‌اي را تشکيل داده‌اند و هريک در تکميل و تعريف ديگري مؤثر بوده‌اند. از سوي ديگر، خواجو در ميان دو شاعري زاده شده است که يکي در غزل عاشقانه پارسي‌گوي سبقت را از همگنان خود ربوده و ديگري در غزل تلفيقي عاشقانه و عارفانه، رتبه نخست را از آن خود کرده است. پيداست که اين دو شاعر طراز اول ادب پارسي، چنان نظر پژوهشگران و ادب‌دوستان را به خود جلب کرده‌اند که در حق خواجوي بينواي کرمان، اگر نگوييم بي‌مهري، بسيار کم‌مهري شده است و آن‌طور که بايد به زندگي، اشعار و آثارش پرداخته نشده است و آثار منثور وي هنوز پس از قرن‌ها، به صورت نسخه خطي باقي مانده است. حق آن نيست که در ميان پژوهش‌ها و تأليف‌هاي فراوان ادبي، هنوز اثري که در خور اين فرزند خوش‌ذوق و نجيب کرمان باشد و به زندگي و آثار و افکار وي بپردازد، سراغ نداشته باشيم. به هر روي اين سخن در حق او سزاست که «بي‌ترديد در ميان همه شاعران خطه کرمان، خواجوي کرماني را چه از لحاظ مقدار ابيات و چه از نظر کيفيت، تنوع و اثرگذاري اشعار، برترين گوينده کرماني از آغاز تاکنون بايد دانست». شهرت عالم‌گير دو شاعر برجسته شيرازي چنان توجه تذکره‌نويسان پس از آنها را به خود مشغول کرده است که از کنار نام خواجو به اشاره‌اي گذشته‌اند؛ به همين دليل براي دست‌يابي به رويدادهاي زندگي او و پادشاهان، امرا و شخصيت‌هايي که با آنها در ارتباط بوده است، راهي جز تفرج در بوستان اشعار و نوشته‌هايش نداريم. ... نشر خاموش کتاب حاضر را در يک هزار و 500 نسخه و در 300 صفحه در دسترس علاقه‌مندان به ادبيات فارسي و فرهنگ ايراني قرار داده است. #باهم_شکستش_مي‌دهيم ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد