کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌های عجیب در جهان

روزنامه شهروند/ در طول ديکتاتوري نظامي آرژانتين در دهه ٧٠ و ٨٠، ‏جوخه‌هاي مرگ براي ربودن شهروندان معمولاً از فورد فالکون استفاده مي‌کردند. به همين دليل لمسوف فورد ‏فالکون را به کتابخانه مسافرتي تبديل کرده است. «اگر در مناطق کويري زندگي کنيد و عاشق کتاب باشيد چه مي‌کنيد؟ وضع شما ‏بسيار ناخوشايند خواهد بود. اما براي داشدوندوگ جامبا اين‌طور نيست. او زندگي خود را وقف نوشتن، ترجمه و ‏انتشار کتاب‌هايي کرده است که در سراسر مغولستان با کتابخانه سيار خود براي کودکان مي‌برد. بر اساس گزارشي که نشريه کوارتز از کتاب‌فروشان و کتابخانه‌هاي خلاق تهيه کرده، جامبا هم جزو کساني است که بار کتابش روي شتر هميشه يکي از تصاوير جالب در اين حوزه بوده است. کتابخانه سيار مغولستان اگر در مناطق کويري زندگي کنيد و عاشق کتاب باشيد، چه مي‌کنيد؟ وضع شما ‏بسيار ناخوشايند خواهد بود. اما براي داشدوندوگ جامبا اين‌طور نيست. او زندگي خود را وقف نوشتن، ترجمه و ‏انتشار کتاب‌هايي کرده است که در سراسر مغولستان با کتابخانه سيار خود براي کودکان مي‌برد. جامبا ‏مي‌گويد: «گاهي با شتر به سفر ادامه مي‌دهيم، بعضي وقت‌ها در کالسکه‌اي با اسب يا گاو اما اکنون ديگر ‏سوار ون مي‌شويم.» در طول ٢٠‌سال گذشته، قبل از آن که ون بخشي از اين عمليات باشد، کتابخانه او ‏‏٥٠هزار مايل را در مغولستان طي کرده است. دستياران جامبا، همسر و پسرش هستند. آنها غالباً چند روز را ‏در محلي مي‌گذرانند تا به کودکان فرصت بيشتري براي خواندن کتاب‌هاي‌شان بدهند. جامبا مي‌گويد: «اينجا ‏با کتابخانه‌هاي ديگر کمي فرق دارد. ديوارهاي سالن مطالعه آن از کوه‌هايي پوشيده از جنگل ساخته شده، ‏سقفش آسمان آبي است، کف آن پوشيده از گل و چراغ مطالعه‌اش خورشيد است.» تاکنون بسياري از ‏کتاب‌هاي جامبا جايزه بهترين کتاب مغولستان را به دست آورده‌اند. برخي از داستان‌هاي او به صورت آواز ‏خوانده شده‌اند و فيلمي از آنها ساخته شده است. همچنين درسال ٢٠٠٦، کتابخانه سيار داشدوندوگ جامبا ‏برنده ايبي- آساهي، جايزه معتبر جهاني در زمينه ترويج کتابخواني شده است.‏‎ ليبريا يکي از زيباترين کتاب‌فروشي‌هاي جهان بر اساس سايت‌هاي گردشگري، کتاب‌فروشي است به نام «ليبريا» ‏در بارسلوناي اسپانيا. اين کتاب‌فروشي يکي از جاذبه‌هاي گردشگري در شهر بارسلوناي اسپانيا محسوب مي‌شود ‏که سالانه گردشگران بسياري براي تهيه کتاب‌هاي خود به زبان‌هاي اسپانيايي و پرتغالي به آنجا مراجعه ‏مي‌کنند. يکي از مشخصه‌هاي اين کتاب‌فروشي به گفته بسياري از گردشگران سفر در زمان است. ‏گردشگران مي‌گويند وقتي در اين مکان قرار مي‌گيريد، مي‌توانيد تاريخ را ورق بزنيد. در يکي از اتاق‌هاي اين ‏کتاب‌فروشي اسپانيايي، کتاب‌هايي درباره تاريخ ايران باستان، نقشه‌هاي قديمي و کتاب‌هايي با جلدهاي ‏چرمي به چشم مي‌خورد که از ديوار آويزان شده است. در قسمت ديگري از اين اتاق نيز کتاب‌هاي تاريخي اروپا ‏وجود دارد. اگر مي‌خواهيد تصاويري از نسخه‌هاي اوليه اکثر کتاب‌هاي مشهور مثل «دوزخ» نوشته دانته يا ‏کارهاي شکسپير را ببينيد، مي‌توانيد به اين کتاب‌فروشي مراجعه کنيد.‏ کتابخانه فرودگاه آمستردام‎ ‎ ‎اگر مدام در سفر هستيد، مي‌دانيد که اين روزها اکثر فرودگاه‌ها بيشتر به مراکز خريد شباهت دارند اما فرودگاه ‏اسخيپول آمستردام با افتتاح کتابخانه در يکي از شلوغ‌ترين سالن‌هاي انتظارش، هدف ديگري را دنبال مي‌کند. سالانه بيش از ٤٥‌ميليون مسافر بين‌المللي از اسخيپول عبور مي‌کنند. ديک وان تولِ کتابدار به توسعه‏دهندگان اسخيپول ايده‌اي ارايه داد مبني بر اين که «اگر قرار است «شهر فرودگاهي» باشد، بايد ‏کتابخانه داشته باشند.» راهرويي طولاني که دو سالن انتظار اصلي مسافران را به هم متصل مي‌کند و بلوار ‏هلند ناميده مي‌شود، به نظر عالي بود. ماريان بروور، از توسعه‌دهندگان اسخيپول مي‌گويد: «در بلوار هلند، همه ‏چيز روي احساس هلندي متمرکز شده است. اتاق نشيمني به سبک هلندي با غذا و نوشيدني هلندي وجود ‏دارد. حتي موسيقي و رنگ‌ها همه چيز مربوط به هلند است.» «ويترين فرهنگ هلندي» حدود ١٢٠٠ کتاب ‏در حال حاضر براي خواندن مسافران ارايه داده است. بيشتر اين کتاب‌ها را نويسندگان و شاعران هلندي ‏تأليف کرده‌اند که تاکنون به ٢٩ زبان مختلف ترجمه شده‌ است. همچنين کتاب‌هايي درباره تاريخ، طراحي، هنر ‏و معماري هلند وجود دارد. ديک ون تول مي‌گويد: «مي خواهيم ويتريني براي فرهنگ هلند باشيم. هدف اين ‏است منتظر نمانيم تا افراد به کتابخانه بيايند بلکه کتابخانه را کنار مردم ببريم. مهم‌ترين چيز همين است.» کتابخانه تانک! رائول لمسوف، هنرمند آرژانتيني فورد فالکونِ ١٩٧٩ را به «سلاح آموزش جمعي» تبديل کرد. او ماشين ‏را به سراسر کشور مي‌برد، به مدارس، زاغه‌ها و مناطق روستايي و کتاب‌هاي اهدا شده را به علاقه‌مندان مي‌‏رساند. اين ماشين مي‌تواند حداکثر ٢٥٠٠ جلد کتاب را در خود جاي دهد. لمسوف همچنين در ايالات متحده ‏و هلند ماشين‌هاي کتابي گوناگوني ساخته است. در طول ديکتاتوري نظامي آرژانتين در دهه ٧٠ و ٨٠، ‏جوخه‌هاي مرگ براي ربودن شهروندان معمولاً از فالکون استفاده مي‌کردند. به همين دليل لمسوف فورد ‏فالکون را به کتابخانه مسافرتي تبديل کرده است. در جشن روز جهاني کتاب در پنجم مارس، رائول لمسوف با ‏کتابخانه خود در سراسر آرژانتين به گشت و گذار مي‌پردازد و پروژه‌اي که در طي چندسال اخير برپا کرده ‏است را به نمايش مي‌گذارد. مي‌بينيد که فورد فالکون ١٩٧٩ به وسيله نقليه‌اي در سبک نظامي تبديل شده و ‏داراي اتاقک بالايي درحال چرخش است. اگرچه مخزن ممکن است لبريز از کتاب به نظر برسد، اما ‏عملکردي بسيار عالي دارد. تورهاي کتاب لمسوف به ‏علاقه‌مندان، کتاب‌هاي رايگان هديه مي‌دهد؛ از حدود ٩٠٠ جلد کتابي که در قفسه‌هاي داخلي اتومبيل، با ‏مجموعه متنوعي از شعر، رمان و شرح حال جاي گرفته است.‏‎ کتاب‌هاي مصور ‏ در ايواکي سيتيِ ژاپن، کتابخانه‌اي خصوصي بيش از هزار کتاب ‏مصور از سراسر جهان را معرفي کرده است. اين کتابخانه به‌عنوان يکي از «مدرن‌ترين کتابخانه‌هاي جهان» ‏شناخته مي‌شود. در اين کتابخانه خودِ کتاب‌ها دکوراسيون را تشکيل مي‌دهند. اين کتابخانه که ابتدا براي سه ‏پيش‌دبستاني در منطقه طراحي شده بود، اکنون بازديدکنندگان را از سراسر جهان به سوي خود جذب مي‌کند ‏تا از طراحي تادائو آندو، معمار ژاپني و مجموعه کتاب‌هاي بين‌المللي کودکان لذت ببرند. تنها سه نوع مصالح ‏در ساختمان استفاده شده است؛ بتون، شيشه و چوب. سادگي رنگ آن، مفهومي غربي از دکوراسيون کودکانه ‏را ارايه‌مي‌دهد. رنگ اين کتابخانه تنها توسط الگوهاي روشن کتاب‌ها تامين مي‌شود. راهروها عمدا تاريک نگه ‏داشته مي‌شوند. آندو مي‌گويد: «شما به خاطر تاريکي قادر خواهيد بود نور را ببينيد.» بازديدکنندگان فرياد مي‌‏زدند: «اين موزه، معماري نور است و بسيار گرم»، «ديوارها ممکن است از بلوک‌هاي بتوني ساخته شده ‏باشند، اما از داخل ساختمان احساس مي‌کنيد مواد اوليه آن هواست.» دانشجويان مي‌گويند: «در اينجا بن‌بستي وجود ندارد و از هر جا که نگاه مي‌کنيد، منظره‌اي از اقيانوس آرام روبه‌روي شماست.»‏ کاميون‌هاي پنگوئن سال گذشته قبل از نمايشگاه کتاب آمريکا موسوم به بوک اکسپو، انتشارات انگليسي پنگوئن که در سال‌هاي ‏اخير بيشتر فعاليتش در آمريکا بود، اقدام جالبي در فروش کتاب‌هاي خود کرد. البته نظير اين اقدامات از ‏سوي بعضي ناشران بزرگ جهان پيش از اين هم انجام شده است، اما اين نخستين بار بود که کاميون‌هاي ‏فروش کتاب پنگوئن در اطراف نمايشگاه کتاب آمريکا رونمايي مي‌شد و چنين ايده‌اي هنوز هم ادامه دارد. ‏پيش از شيوع کرونا اين کاميون‌ها در ابعاد مختلف اقدام به فروش کتاب در سطوح مختلف شهر مي‌کردند و ‏سهم زيادي در فروش کتاب‌هاي منتشرشده پنگوئن داشتند. بايد دقت داشت تا پيش از اين، انتشارات ‏پنگوئن هيچ پروژه‌اي براي فروش کتاب در سطح شهر نداشت. اما دست‌اندرکاران انتشارات پنگوئن ترتيبي ‏دادند که اين کاميون‌هاي فروش کتاب در نيويورک و در معروف‌ترين مکان‌هايي که کتاب‌دوستان از آن ‏بازديد مي‌کنند،‌ قرار گيرند؛ ازجمله اين مکان‌ها، خانه تاريخي مارک تواين، نويسنده مشهور آمريکايي و ‏مؤلف آثاري نظير «شاهزاده و گدا»، «هاکلبري ‌فين»، «تام ساير» و ... در هارتفورت است. مي‌گويند ايده اصلي ‏اين کاميون‌هاي کتاب را خود سوزان پترسون، رئيس انتشارات پنگوئن در آمريکا براي نخستين بار مطرح کرده ‏بود.‏»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar