عدالت شعری و تبعیض تاریخی علیه شاعران سیاه‌پوست

ايرنا/ کديش موريس نويسنده، منتقد و شاعر سياه‌پوست در روزنامه گاردين مي‌نويسد: شاعران سياه‌پوست انگلستان که اغلب کار خود را با شعر اجرا (Performance Poetry) آغاز کرده‌اند، هميشه به حاشيه رانده شدند. براي مدتي طولاني در اين باره اتفاق نظر وجود داشت که شعر خوب شعري است که چاپ شده و شعر بد شعري است که اجرا مي‌شود. به گفته کوام داوز (Kwame Dawes) شاعر اهل غنا، يک سراينده سياه‌پوست شعر اجرا در انگلستان که تصميم به چاپ شعر مي‌گيرد، با چالش بزرگي روبه‌روست. حدس اوليه ناشران اين است که اين اثر به درد چاپ نمي‌خورد. آن دسته از اين شعرا که در نهايت موفق به عقد قرارداد با ناشر مي‌شوند نيز در مقايسه با همتايان سفيدپوست خود دستمزد پايين‌تري دريافت مي‌کنند. همين اواخر بيش از ۱۰۰ نويسنده سياه‌پوست انجمن نويسندگان سياه‌پوست را تشکيل داده و با انتشار نامه‌اي خطاب به پنج موسسه انتشاراتي بزرگ در انگليس؛ يعني پنگوئن، رندوم هاوس، سايمون اند شوستر، هچت، هارپرکالينز و مک ميلان، خواستار شفاف‌سازي درباره ارسال يا پذيرش آثار نويسندگان سياه‌پوست شدند. انجمن نويسندگان سياه‌پوست در نامه خود همچنين خواستار سرمايه‌گذاري روي جوايز جديد در حوزه شناسايي و تبليغ استعدادهاي سياه‌پوستان شد. شعر نوشتن همواره براي اقدامي سياسي بوده است لينتون کوئسي جانسون (Linton Kwesi Johnson) شاعر ۶۸ ساله جامائيکايي که در سال ۱۹۶۳ به لندن مهاجرت کرد، به عنوان تنها شاعر سياه‌پوستي که اشعارش توسط کلاسيک‌هاي مدرن پنگوئن چاپ شده درباره اعتراضات اخير به نژادپرستي در جهان مي‌گويد: درباره آنچه توسط جوانان در حال رخ دادن است، در پوست خود نمي‌گنجم. من از يک نسل سرکش از فعالان مي‌آيم که مي‌خواستند کشور را عوض کنند و اينطور به نظر مي‌رسد که نسل جديد دوباره وارد ميدان شده‌ است. خيلي خوشحالم زنده‌ام تا شاهد اين اتفاقات باشم. مهم نيست اعتراضات کنوني از آمريکا الهام گرفته شده باشد. واکنش گسترده به اين اعتراضات در انگليس به اين دليل بود که نژادپرستي و فرهنگ مصونيت پليس در سيستم قضايي اين کشور رخنه کرده است. تا جايي که مي‌توان گفت نژادپرستي بخشي از دي. ان. اي فرهنگي انگلستان شده است. جانسون با اشاره به آن که هيچگاه جزئي از صنعت نشر انگلستان نبوده و هميشه به دليل رنگ پوستش به حاشيه رانده شده، مي‌گويد: چاپ شدن آثار جي برنارد (Jay Bernard) و ريموند انتروباس (Raymond Antrobus) و اهداي جايزه تي اس اليوت به راجر رابينسون (که همگي از شعراي سياه‌پوست در انگلستان هستند)، نشان مي‌دهد اوضاع در حال تغيير است. اميدوارم اينطور باشد. مي‌بينم يک شعر چطور زندگي فرد را تغيير مي‌دهد ريموند انتروباس (Raymond Antrobus) که در سال ۱۹۸۶ از مادري انگليسي و پدري جامائيکايي در لندن متولد شد، سال گذشته موفق شد با مجموعه شعر پشتکار (The perseverance) جايزه ادبي فوليو را به دست آورد، افتخاري که تا پيش از آن، در جامعه شاعران سياه‌پوست انگليس بي‌سابقه بود. اين شاعر جوان همچنين جايزه شعر تد هيوز را نيز در فهرست افتخارات خود دارد. انتروباس درباره چالش‌هاي فعاليت به عنوان يک شاعر سياه‌پوست در انگلستان مي‌گويد: از همان آغاز راه برايم روشن شد که هيچ ويراستار سياه‌پوستي در هيچکدام از نشرهاي بزرگ مختص شعر وجود ندارد که فهرست‌هاي کتاب‌هاي شعري را مد نظر داشته باشند. کتاب‌هاي من از سوي اين ناشران رد مي‌شدند. دائم به من مي‌گفتند کتاب‌هايم درباره هويت است. اما کتاب‌هاي سفيدپوستان را مي‌خواندم و به اين فکر مي‌کردم که چطور اين‌ها درباره هويت نيستند؟ به من مي‌گفتند کتاب‌هاي سفيدپوستان درباره طبيعت و فلسفه‌ است اما کتاب‌هاي منم در همين باره بود. افتخار مي‌کنم جزئي از انجمن نويسندگان سياه‌پوست هستم، انجمني که از نهادينه بودن اين نژادپرستي در زمينه‌هاي مختلف مي‌گويد. دوست دارم کتاب‌هاي قديمم را ورق بزنم و چيزهاي تازه کشف کنم گريس نيکولز (Grace Nichols) از ديگر شاعران برجسته سياه‌پوست ادبيات انگلستان است. وي در سال ۱۹۵۰ در کشور گويان واقع در شمال شرقي آمريکاي جنوبي متولد شد و از سال ۱۹۷۷ براي ادامه زندگي به انگلستان مهاجرت کرد. به عقيده اين شاعر ۷۰ ساله که تاکنون ۹ مجموعه شعر براي بزرگسالان و چند کتاب شعر براي نوجوانان منتشر کرده است، جاده چاپ کتاب براي اغلب شاعران جوان و بالاخص شاعران سياه‌پوست، جاده‌اي سخت و ناهموار است. نيکولز درباره اعتراضات جهاني به نژادپرستي تحت عنوان پويش جان سياه‌پوستان اهميت دارد، مي‌گويد: اين که چگونه جوانان سياه‌پوست در اين جنبش از حمايت دوستان سفيدپوستشان برخوردارند، دلگرم کننده است. درباره اين که تاريخ سياه‌پوستان بايد در مدارس تدريس شود، با ديويد اولسگا (David Olusoga) موافقم. بسياري از افراد متوجه نيستند چرا مردمان سياه‌پوست در انگلستان زندگي مي‌کنند و اين که انگليس تا چه اندازه از برده‌داري و استعمار نفع مالي برده است. بايد به مردم بايد در اين‌باره آموزش داد تا آشتي و التيام از زخم‌هاي قبلي حاصل شود. اين شاعر سياه‌پوست درباره رخنه نژادپرستي در ادبيات انگليسي از حوزه جوايز ادبي گرفته تا نابرابري در پيشرفت مي‌گويد: قدرت چاپ و اهداي جوايز هميشه در دستان گزينش‌گران انگليسي بوده است. وقتي نوبت به نقد کتاب‌هاي شاعران سياه‌پوست مي‌رسد، چندان عجيب نيست که منتقدان اين کتاب‌ها را در تضاد با اشعار ادبي، در دسته شعر اجرايي قرار دهند. اين نوع قطبي‌سازي تفرقه‌آميز است و اينطور القا مي‌کند کار شاعران سياه‌پوست ممکن است روي صحنه سرگرم کننده باشد؛ اما ارزش ادبي بايسته ندارد. هر نوع برچسبي در نهايت لايه‌هاي پيچيده خيال را تنزل مي‌دهد. براي آن دختربچه‌اي مي نويسم که حتي در زمين بازي با تهديد روبرو بود مليکا بوکر (Malika Booker) از ديگر چهره‌هاي برجسته در بين شاعران سياه‌پوست انگلستان است که در سال جاري ميلادي به فهرست نهايي نامزدهاي جايزه شعر فوروارد راه يافت. وي نيز درباره چالش‌هاي پيش روي شاعران سياه‌پوست در انگلستان مي‌گويد: وقتي کارم را شروع کردم صنعت شعر انگلستان در انحصار گروه خاصي بود. به همين علت من و راجر رابينسون بيست سال قبل آشپزخانه شعر مليکا (Malika’s Poetry Kitchen) را براي نويسندگان متعلق به گروه‌هاي سياه‌پوست و طبقه کارگري که فضاي لازم را در اختيار نداشتند، راه انداختيم. صنعت نشر (انگلستان) بايد در تمام سطوح نمايندگان سياه‌پوست بيشتري داشته باشد. بايد درباره اين که نويسندگان چگونه نقد مي‌شوند، داده و آمار ارائه شود. حتي در بين شاعران سياه‌پوست نيز تنوع صدا وجود دارد. از پذيرش اثر براي چاپ تا نقدهايي که در روزنامه‌ها چاپ مي‌شوند، بايد سوالات سختي پرسيده شود. موريس مي‌نويسد: اصلاح ادبيات انگلستان يکي از فوريت‌هاي هنري است. موفقيت راجر رابينسون به عنوان اولين شاعر سياه‌پوست که امسال موفق به دريافت جايزه تي اس اليوت شد، بايد همزمان مورد تشويق و پرسش قرار گيرد. اوايل ماه جاري جايزه اريک گرگوري که از طرف جامعه نويسندگان به مجموعه شعرهاي منتشر شده و نشده شاعران زير سي سال اهدا مي‌شود، به من رسيد. اگرچه در سابقه برندگان اين جايزه نام سياه‌پوستان بسياري به چشم نمي‌خورد، من اعتقاد دارم اين روزها از يک آينده بهتر نويد مي‌دهند. شعر زبان فوريت است. مقتضي زمان و دوران است و همزمان در ظرف زمان نمي‌گنجد. امروز که پويش «جان سياه‌پوستان اهميت دارد» براي سرنگون کردن ساختاهاي نژادپرستانه و امپرياليستي مصمم به نظر مي‌رسد، بيش از هر زمان ديگري براي تصور جهاني که مي‌خواهيم بسازيم، به کلمات و ايده‌هاي شاعران سياه‌پوست نياز داريم.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar