(علی ای همای رحمت) را اولین بار که سرود؟

جام جم/ شايد مشهورترين شعري که براي اميرالمومنين علي (ع) سروده‌شده و احتمالا همه ايراني‌ها آن را حفظ باشند، غزل (علي اي هماي رحمت) از شهريار باشد. اما جالب است بدانيد که شهريار اين شعر را از شاعري ديگر الهام گرفته است.
شهريار در اين غزل معروف خود، به استقبال شعري از «مفتون همداني» رفته‌ است و مقايسه اين دو سروده نشان مي‌دهد که شعر مفتون همداني «طفلي نارس» بود که قريحه کم‌نظير شهريار و قدرت ادبي بي‌نظير او، آن را به «جواني برومند و بارور» تبديل کرده است. جواد محقق، شاعر و پژوهشگر چند سال پيش ادعا کرده بود که شعر شهريار عينا در ديوان شاعر ديگري وجود دارد که بايد گفت اين شاعر همان مفتون همداني است اما اين ادعا صحيح نيست. ميان اين شعر و سروده مرحوم شهريار، تفاوت‌هاي بنياديني وجود دارد و هرگونه شائبه سرقت و انتحال از ساحت شهريار شعر ايران مبراست. اگرچه براساس قرائن شعري، مرحوم استاد شهريار به استقبال اين شعر رفته است، ولي اين «اقتباس ادبي» در برابر استقبال بي‌نظير دل‌هاي شيعيان و ايرانيان از سروده شهريار، ارزشي براي مطرح شدن ندارد.برخي اصطلاحات و عبارات موجود در سروده مفتون همداني از باب استقبال ادبي، در شعر مرحوم استاد شهريار نيز تکرار شده است. براي مثال ابيات زير را ببينيد:مفتون: علي اي هماي وحدت تو چه مظهري خدا را / که خدا نمود زينت به تو تخت انّما را
شهريار: علي اي هماي رحمت تو چه آيتي خدا را / که به ماسوا فکندي همه سايه هما را
مفتون: علي اي که داد احمد به کفت لواي حمدش /که علم کند يدا... به دو عالم آن لوا را
شهريار: به‌جز از علي که آرد پسري ابوالعجايب / که علم کند به عالم شهداي کربلا را
مورخان، مفتون همداني را انساني آزاده، عرفان مشرب و پاکدل معرفي کرده‌اند. عشق به ساحت امام علي(ع) از اشعار او متجلي است؛ ولي مطالعه آثارش نشان مي‌دهد که سروده‌هاي او داراي ضعف تأليف بسيار است؛ چنان‌چه مرحوم ابراهيم صفايي، از مورخان ادبي و نزديکان مفتون، سروده‌هاي او را «داراي اصطلاحات بسيار نامأنوس» معرفي کرده است؛ بنابراين مقايسه شعر او با اشعار شهريار به عنوان يکي از سرآمدان غزل فارسي، امري نادرست و اشتباه است. به راستي که غزل «هماي رحمت» آيينه‌دار تاريخ تشيّع در ايران است و نبايد با طرح مجادلات غيرضروري، دامن سلطان غزل ايران را به اين قبيل مناقشات ناخوش آلوده کرد.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar

---

بازار

---