
چند کتاب عاشورایی که این روزها داغ داغ از چاپخانه بیرون آمدهاند

جام جم/ اهالي کتاب، چند موعد پرکار در طول سال دارند؛ علاوه بر روزهاي منتهي به برگزاري نمايشگاه کتاب تهران، که البته امسال به خاطر جلوگيري از شيوع ويروس کرونا لغو شد، روزهاي منتهي به دهه اول ماه محرم و طول ماه محرم و صفر را نيز بايد به عنوان روزهاي پرکاري مولفان، مترجمان، ناشران، چاپخانهها و کتابفروشها به حساب آورد. محرم امسال نيز با افزايش انتشار کتابهايي در موضوعات مرتبط با قيام امامحسين (ع) روبهرو بودهايم. هم کتابهاي شعر عاشورايي که برخيشان مشخصا براي استفاده مداحان و ذاکرين جمعآوري شدهاند، هم کتابهاي داستاني و هم کتابهايي غيرداستاني و در تحليل پيامهاي عاشورا اين روزها روانه بازار کتاب شدهاست. در اين ميان، به چند کتاب، نگاهي انداختهايم.
تقديم به هشام
رمان «پس از بيست سال»
نويسنده: سلمان کديور
ناشر: شهرستان ادب
رمان «پس از بيست سال» درباره سليم بن هشام است که فرزند يکي از ياران علي (ع) در يمن بوده و ابتدا در گروه ياران معاويه قرار داشته اما با گذشت سالها، خود را به سپاه امام حسين (ع) ميرساند. کتاب، ازقضا يکي از 11 کتابي است که محرم امسال در طرح «سفير حسين» در مساجد و هيأتها معرفي و ترويج خواهدشد. به راستي چرا حسين را کشتند؟ اينرمان تلاشي است براي يافتن پاسخ اين پرسش. رماني که از کربلا آغاز ميشود و با يک چرخش زماني به روزگار خلافت خليفه سوم و حکمراني معاويه در شام ميرود و دسيسههاي پسر هند را به خواننده نشان ميدهد.
نويسنده با اين داستان کوتاه ششصفحهاي به صيد مخاطب ميپردازد و سپس مخاطب را به 25-20 سال قبل برميگرداند و به روايت چگونگي بالندگي سليم در دل دشمن علي عليهالسلام و زمينههاي پيوستن او به مولايش و حوادث و جريانات مختلف زندگي او ميپردازد.
تقديم به اهالي هيات
مجموعه شعر «تيغ هفتاد و دو دم»
شاعر: مجتبي خرسندي
ناشر: عصر صادق
کتاب شعر عاشورايي در اين سالها کم منتشر نشدهاست. اما کتابي که ميخواهيم اينجا دربارهاش بنويسيم اين ويژگي را دارد که شعرهايش با رويکرد اجرا در هيأتها نوشتهشدهاست. کتاب مجموعهاي است از ۷۲شعر عاشورايي در ۱۲۰صفحه. اشعار در وزنها و قالبهاي مختلف اعم از غزل، چارپاره، مسمط، غزل - مثنوي، غزال و رباعي با درونمايه مناجات، مدح و مرثيه سروده شده تا پاسخگوي برخي نيازهاي مداحان در جلسات عزاداري سرور و سالار شهيدان باشد. اين مجموعه بر اساس مناسبتهاي مرسوم شبهاي محرم و صفر، در 14 بخش چينش شده و سعي بر اين بوده که براي هرشب اشعار يک جلسه کامل در دسترس قرار داده شود.
همچنين تنوع در محتوا و اوزان اشعار، امکان اجراي آنها به صورت نوحه را هم فراهم آوردهاست. تا حد امکان تلاش شده از مدايح و مراثي مستند به روايات و منطبق بر مقاتل معروف و معتبر استفاده شود تا نيازي به ارجاع دوباره در پاورقي نباشد.
تقديم به ناظر عاشورا
«صحنهگردان عاشورا»
نويسنده: محمدهادي مصلحي
ناشر: انتشارات شهيد کاظمي
هم زوايه ديد کتاب خاص است، هم موضوع مورد بررسي. محمدهادي مصلحي کتاب «صحنهگردان عاشورا» را با محوريت بررسي نقش خداوند متعال در واقعه عاشورا نوشته است. تاکنون درخصوص حادثه عاشورا و تحليل آن سخنان گوناگوني شنيدهايم؛ درباره روند شکلگيري اين حادثه پس از رحلت پيامبر اعظم (ص)، نقش معاويه و فعاليتهاي او، نقش يزيد. درباره ابن زياد و عمر سعد، مال حرام و دنياخواهي و آرزوي حکومت ري، قيام توابين و مختار و زهير و حبيب و حر بارها شنيدهايم. درباره، حضرت علياکبر (ع)، ادب و وفاي ابوالفضلالعباس(ع)، نقش بيبديل و صبوري حضرت زينب(س)، حتي درباره حضور لشکرياني از فرشتگان و جنيان که درخواست ياري حضرت را داشتند، بارها شنيدهايم؛ اما معمولا نقش يکوجود تأثيرگذار در حادثه عاشورا که اساسيترين نقش را ايفا ميکند، کمتر شنيدهايم؛ نقش خداوند متعال در حادثه عاشورا. کتاب «صحنهگردان عاشورا» تلاش خود را در راستاي نشاندادن اين نقش تأثيرگذار معطوف کردهاست.
تقديم به سعدي شيرازي
متن کامل «روضهالشهدا»
نويسنده: حسين واعظ کاشفي
مصحح: حسن ذوالفقاري
ناشر: علمي و فرهنگي
چقدر خوب که متن کامل کتاب «روضهالشهدا» با تصحيح حسن ذوالفقاري منتشر شدهاست؛ استادي که ادبيات فارسي و عربي را خوب ميداند. تمرکز اين کتاب بر واقعه کربلاست ولي ابوابي از آن به شرح مصائب ساير انبيا و امامان شيعه پرداختهاست. بسياري بر اين باورند که اين کتاب نخستين و جامعترين کتابي است که به زبان فارسي و با موضوع مقتل عاشورا نوشته شدهاست.
اين کتاب در اواخر عهد تيموريان تأليف شده و پس از انتشار به عنوان منشأ روايي تعزيه به شکلگيري فرهنگ عامه تشيع در ايران و ديگر مناطق شيعهنشين کمک شاياني کردهاست. شاعران، نويسندگان، و داستانسرايان متعددي از روضهالشهدا براي خلق آثار ادبي و هنري الهام گرفتهاند. امروزه برداشت عامه مردم از واقعه کربلا همچنان متأثر از اين کتاب است. عمده شهرت روضهالشهدا به دليل عبارتپردازيهاي زيباي آن است که به شيوه گلستان سعدي، با نثري مسجع و جذاب و با بهرهگيري از عناصر داستاني نوشتهشدهاست. اين کتاب همچنين در مقدمهاي تفصيلي درباره کتاب و نسب مولف آن شرح دادهاست و از زبان مصحح کتاب درباره پيوند ميان اين اثر با تعزيه، روضه خواني و سنت مقتل نويسي قبل و بعد از اين کتاب و نيز کيفيت ترجمههاي موجود از اين کتاب صحبت کردهاست.