نوبل ادبیات امسال هم غافلگیرمان می‌کند؟

نوبل جنجالي

يکي از غيرمنتظره‌ترين برندگان نوبل ادبيات را بدون شک بايد باب ديلن ناميد. بدون شک ديلن هنرمند بسيار پرآوازه‌اي است البته نه در دنياي ادبيات. او را همه با شاهکارهايش در عرصه موسيقي مي‌شناختند و کمتر کسي گمان مي‌کرد که نامش به عنوان برنده نوبل ادبيات انتخاب شود.

انتخاب ديلن سر و صداي زيادي به پا کرد و مخالفان بسياري داشت که کارنامه نه چندان درخشان نوبل در ناديده گرفتن غول‌هاي ادبيات را يادآوري مي‌کردند. در نقطه مقابل انتخاب جنجالي نوبل هواداران بسياري هم داشت که ترانه‌هاي باب ديلن را شايسته دريافت اين جايزه توصيف مي‌کردند.

باب ديلن و جايزه‌اي قابل تامل 

سال ۲۰۱۸ پس از رسوايي‌هايي جنسي آکادمي سوئدي خبري از نوبل ادبيات نبود. سال بدون نوبل و تغييرات در ترکيب اعضاي آکادمي هم البته نتوانست از جنجالي که در انتظار بود پيشگيري کند. سال ۲۰۱۹ در يک سال ۲ نوبل اهدا شد که يکي به ميشائيل هانتکه رسيد. نويسنده‌اي که به دليل حمايت‌ از اسلوبودان ميلوشويچ و انکار نسل‌کشي سربرنيتسا منتقدان بسياري داشت.

پس از اين همه جنجال انتظار زيادي وجود دارد که آکادمي سوئدي امسال در انتخاب برنده نوبل ادبيات سمت بي‌حاشيه‌ترين و کم‌دردسرترين گزينه‌ها برود.

کدام مدعيان شانس بيشتري دارند؟

در پيش‌بيني‌هاي گوناگون جامايکا کينکيد نويسنده‌اي است که نامش بيش از هر کسي به عنوان برنده احتمالي نوبل تکرار مي‌شود. کينکيد اهل آنتيگوا، کشوري کوچک در درياي کارائيب است. او در آمريکا زندگي مي‌کند و خالق رمان‌هايي چون «زندگينامه مادرم» و «آقاي پاتر» است. از کارهاي مشهوري غيرداستاني او مي‌توان به کتاب «مکاني کوچک» اشاره کرد که روايتي از بزرگ شدن اين نويسنده در آنتيگوا است.

آن کارسون شاعر و مترجم کانادايي هم از چهره‌هايي است که احتمال نوبل گرفتنش را زياد مي‌دانند. او در کارنامه‌اش جوايز ادبي زيادي چون جايزه شعر گريفين و جايزه تي‌اس اليوت براي شعر دارد. «نورما جين نانواي تروا» و «مردان در اوقات فراغت» از آثار مشهور کارسون هستند.

پس از کينکيد و کارسون مي‌توان از ماريز کنده نويسنده فرانسوي اهل گوادالوپ ، قرار مي‌گيرد. او در کنار ليودميلا اوليتسکايا نويسنده اهل روسيه از شانس‌هاي دريافت نوبل ادبيات امسال هستند.

همانطور که آشکار است چهار نامي که شانس دريافت نوبل ادبيات شمرده مي‌شوند، همگي زن هستند.

نام‌هايي که تکرار مي‌شود

هر سال زمان نوبل ادبيات که مي‌رسد نام هاروکي موراکامي را مي‌شنويم. نويسنده سرشناس ژاپني که آثارش در سراسر جهان خوانندگان بسياري دارد. آثار او به بيش از ۵۰ زبان زنده دنيا از جمله فارسي ترجمه شده است. «کافکا در کرانه»، «جنگل نروژي» و «پس از تاريکي» چند نمونه از کارهاي پرطرفدار اين نويسنده‌ هستند.

نام او چندين سال است که در ميان مدعيان دريافت نوبل ادبيات شنيده مي‌شود اما تا کنون به جايزه دست پيدا نکرده است.

مارگارت اتوود از مشهورترين نويسندگان در قيد حيات جهان است. او تقريبا به غير از جايزه نوبل اغلب جوايز معتبر دنياي ادبيات را دريافت کرده است. اين نويسنده ۲ جايزه بوکر، جايزه فرانتس کافکا و جايزه آرتور سي.کلارک را دريافت کرده و جايزه گريفين را بنيان گذاشته است. اتوود بيشتر با رمان «سرگذشت نديمه» مشهور است که دستمايه ساخت سريالي پرطرفدار به همين نام قرار گرفت.

نگوگي وا تيونگو هم در چند سال اخير هميشه در فهرست مدعيان نوبل ادبيات بوده است. او نويسنده‌اي از قاره آفريقا و کشور کنيا است. او داستان کوتاه مشهوري با عنوان «انقلاب ايستاده: يا چرا انسان ايستاده راه مي‌رود» دارد که به بيش از ۹۰ زبان ترجمه شده است. اين نويسنده برنده جايزه لوتوس و خالق رمان‌هاي «رودخانه‌اي در ميان» و «دانه‌اي گندم» بارها از سوي حکومت کنيا تحت تعقيب قرار گرفته است.

انتخاب برنده با کيست؟

جواب سوال ساده است: آکادمي سوئدي.

آکادمي سوئد در اصل براي پاسداشت و حفاظت از زبان سوئدي در سال ۱۷۸۶ تاسيس شد اما اکنون بيش از همه براي انتخاب برنده جايزه نوبل ادبيات شناخته مي‌شود.

اين آکادمي ۱۸ عضو دارد که تا پايان عمر مگر در شرايطي خاص مثل جنجال رسوايي جنسي ژان کلود آرنو، در اين کرسي باقي مي‌مانند.