جایزه هدایت، نویسندگان را به ادبیات فارسی متعهد می‌کند

وي درباره وضعيت جوايز ادبي مستقل در ايران گفت: اصولاً وضع جوايز ادبي ايران خوب نيست، درحالي‌که در تمام دنيا جوايز ادبي مقام بسيار بالايي دارد. در ايران ما سه گونه جايزه داريم. يکي دولتي است که از نگاه من جايزه ادبي به شمار نمي‌آيد. نوع دوم جوايز نيمه‌دولتي هستند يعني ضمن اينکه ظاهراً جايزه مستقلي به شمار مي‌روند، چهارچوب‌ها و مقررات مشخصي را در انتخاب آثار رعايت مي‌کنند.

مدير بنياد صادق هدايت، اضافه کرد: نوع سوم جوايز مستقل هستند که تعداد آن‌ها بسيار کم است؛ حتي شايد کمتر از انگشتان يک دست. اين جوايز بسيار نادرند اما همين تعداد اندک، تأثيرگذارند.

اين پژوهشگر، تفاوت جايزه هدايت با ديگر جوايز ادبي را در تخصصي بودن آن دانست و اظهار داشت: جايزه صادق هدايت با ديگر جوايز تفاوت مهمي دارد، ما در اينجا تنها داستان کوتاه را بررسي مي‌کنيم اما ديگران به همه انواع ادبيات داستاني توجه دارند، کتاب، نمايشنامه، داستان، رمان و هر اثر ادبي ازاين‌دست در داوري آن‌ها بررسي مي‌شود. ولي ما چون صادق هدايت را پدر داستان کوتاه نويسي فارسي مي‌شناسيم، تنها داستان کوتاه بررسي مي‌کنيم و بايد اصول داستان کوتاه در آثاري که دريافت مي‌کنيم، رعايت شود.

وي افزود: از سوي ديگر ما مسائل مالي را از اين مسابقه کنار گذاشتيم، چون به عقيده من وقتي صحبت از مسائل مالي مي‌شود، احتمال دارد جايزه مسير حرفه‌اي و سالم خود را پيدا نکند و مشکلاتي پيش بيايد، به همين دليل ۱۹ سال است که ما به‌عنوان جايزه، تنها تنديس صادق هدايت و لوح افتخار را به نويسندگان برتر اهدا مي‌کنيم. 

دبير جايزه هدايت اظهار داشت: نويسنده‌اي که لوح جايزه صادق هدايت را دريافت مي‌کند، آن را مقابل ديدگانش قرار مي‌دهد و نسبت به ادبيات اين سرزمين متعهد مي‌شود. اين بسيار مهم است که ما جوانان را به راهي بکشانيم که نسبت به ادبيات و فرهنگ اين مملکت احساس مسئوليت کنند.

هدايت تشويق جوانان و ترويج ادبيات را يکي از دستاوردهاي مهم جايزه صادق هدايت دانست که آنان را از ابتذال رايج دور مي‌کند و اضافه کرد: تشويق جوانان مخصوصاً در شهرهاي دور افتاده ويژگي کار ماست، ما از شهر خنج که بسياري نمي‌دانند کجاست داستان دريافت کرده‌ايم. ما از اقصي نقاط مملکت از دورترين شهرها نيز داستان دريافت کرديم، اين يعني کار ما تشويق جوانان بوده است. اين مساله از مهم‌ترين کارهايي است که ما در اين مدت انجام داده‌ايم و اين اتفاق طبعا نتيجه خوبي است.

بزرگترين مشکل امروز ادبيات فارسي شيوه تدريس آن است

وي با برشمردن مشکلات ادبيات فارسي در موقعيت امروز آن گفت: بزرگ‌ترين مشکلي که من امروز در ادبيات فارسي مي‌بينم تدريس آن است که مثل سابق نيست. ليسانس اول من ادبيات و زبان انگليسي بود ولي ما فارسي را هم بايد مي‌خوانديم، در اين رشته و استاداني داشتيم که آوردن نام آن‌ها شما را متعجب خواهد کرد. محمد معين، سعيد نفيسي و پرويز ناتل خانلري، استادان ما در رشته زبان انگليسي بودند که به ما فارسي ياد مي‌دادند، حضور اين استادان به معني اين است که به آموزش زبان فارسي در دانشکده زبان‌هاي خارجي نيز چنين اهميت داده مي‌شد. امروز نمي‌دانم که چقدر اين آموزش اهميت دارد اما تدريس زبان فارسي، آن طور که بايد و شايد نيست.

هدايت اضافه کرد: نکته ديگر مسئله مميزي است، نويسنده وقتي قلم روي کاغذ مي‌گذارد، نمي‌داند چيزي که مي‌نويسد در مميزي قبول مي‌شود يا مردود. اين يک ضرر بسيار زياد به ادبيات فارسي است، البته که کلمات زشت و نابهنجار هميشه تحت سانسور بوده است اما اين مساله نبايد از حد بگذرد و شکل غيرمنطقي به‌خود بگيرد.

جايزه ادبي صادق هدايت از سال ۱۳۸۱، به ياد اين نويسنده، سالانه به داستان‌هاي کوتاه منتشرنشده زبان فارسي اعطا مي‌شود. اين جايزه را بنياد صادق هدايت، به مديريت جهانگير هدايت، برادرزاده او، برگزار مي‌کند؛ از جمله برگزيدگان جايزه ادبي صادق هدايت مي‌توان به اين داستان‌نويساني چون ناتاشا اميري، مصطفي مستور، اميرحسين خورشيدفر، رابعه اقدامي، بهاره ارشد رياحي و محسن کچويي اشاره کرد.

صادق هدايت متولد زادهٔ ۲۸ بهمن ۱۲۸۱ در تهران داستان‌نويس، مترجم و روشنفکر ايراني بود که او را به همراه محمدعلي جمال‌زاده، بزرگ علوي و صادق چوبک، يکي از پدران داستان‌نويسي نوين ايراني مي‌دانند.
پدرش هدايت قلي‌خان (اعتضاد الملک، فرزند نيرالملک وزير علوم، در دوره ناصرالدين شاه)، مادرش، زيور الملوک (دختر عموي هدايت‌قلي‌خان، دختر حسين‌قلي مخبرالدوله) و جدّ بزرگ او رضاقلي‌خان هدايت طبرستاني از رجال معروف عصر ناصري و صاحب کتاب‌هايي چون مجمع الفصحا و اجمل التواريخ بود.
هدايت از پيشگامان داستان‌نويسي نوين ايران بود. بسياري از پژوهشگران، رمان بوف کور او را مشهورترين و درخشان‌ترين اثر ادبيات داستاني معاصر ايران دانسته‌اند.
هرچند شهرت عام هدايت در نويسندگي است، امّا آثاري از نويسندگان بزرگ مانند ژان پل سارتر و فرانتس کافکا و آنتوان چخوف را نيز ترجمه کرده‌است. حجم آثار و مقالات نوشته شده دربارهٔ نوشته‌ها و زندگي صادق هدايت بيان‌گر تأثير ژرف او بر جريان روشنفکري ايران است.
هدايت در ۱۹ فروردين سال ۱۳۳۰ در پاريس به زندگي خود پايان داد و چند روز بعد در گورستان پرلاشز به خاک سپرده شد.