مراسم معرفی برگزیدگان مرحله اول جایزه «شعر شاملو»

منتخبان حوزه‌ «مدايح بي‌صله»:

 مجموعه‌ شعر «از هر از گاه»، مظاهر شهامت،  نشر سيب سرخ.

«جنون دارد اين دوچرخه»، ايرج ضيايي، نشر سيب سرخ.

منتخبان حوزه‌ «هواي تازه»:

 «تر از باد»، پري‌ناز سعيدي، نشر شاني.

«ريشه‌هاي سنگ»، کسرا تبريزي، انتشارات مهر و دل.

هيأت داوران مرحله‌ نخست ششمين دوره‌ جايزه‌ شعر شاملو اسامي کتاب‌هاي راه‌يافته به مرحله‌ دوم را به شرح زير اعلام مي‌کنند:

۱.«اينجا نيروي جاذبه کمتر است»، رزا جمالي، انتشارات مهر و دل.

۲. «تعطيلات»، صادق کريمي، نشر هشت.

۳.«تنها برف مي‌تواند»، رؤيا روزبهاني، انتشارات فصل پنجم.

۴.«چرخ زدن با دلتنگي»، محمدباقر کلاهي اهري، انتشارات آرادمان.

۵. «چرخ کاترين»، زهرا زمان، نشر مايا.

۶.«خالکوبي پروانه بر اژدها»، بهزاد خواجات، انتشارات فصل پنجم.

۷.«خواب موريانه‌ها»، يونس گرامي، نشر سيب سرخ.

۸. «خونيکا»، زهرا حيدري، نشر هشت.

۹. «شعر بلند شرايط»، فرشاد سنبل‌دل، نشر افراز.

۱۰. «فتحه»، متين عابدي، کتاب فانوس.

۱۱.«فرياد مويرگ‌هاي کف دست»، فرشيد فرهمندنيا، انتشارات آسني.

۱۲.«کپور در آب‌هاي سياه»، سيروس نوذري، نشر سيب سرخ.

هوشنگ چالنگي از داوران مرحله اول جايزه در ويدئويي درباره تجربه‌اش از داوري در اين دوره جايزه گفت: مجموعا حدود ۱۶۹ کتاب براي بررسي به من  داده شده بود که در طول بيش از ۶۰ تا ۷۰ روز آن‌ها  را بررسي کردم. براي بالا بردن دقت کار  و اين‌که حقي  از کسي ضايع نشود، اکثر کتاب‌ها را چند  بار خواندم؛ از اين رو انتخابي  که داشته‌ام، انتخابي  عادلانه و دقيق بوده است. 

اين شاعر افزود: خوشبختانه نتيجه به شکلي بود که ديگر  داوران و همکاران عزيز  هم به تعدادي  از همان کتاب‌هايي  که من امتياز داده بودم،  امتياز بالاتر داده بودند. از ميان  انتخاب‌هاي من، سه يا چهار اثر با ديگر داوران مشترک بود. جالب است  در دوره‌اي ديگر هم که من داور بودم، باز به همين ترتيب انتخاب‌هايم  با يکي از داوران جوان  مشترک بود و خوشحال شدم که معيارهاي ما قديمي‌ترها با شعرشناسان جوان هم‌خواني دارد.

چالنگي درباره کيفيت کارهاي رسيده نيز گفت: در ميان مردم، هم مخاطبان شعر بسيارند و هم شاعران. افراد زيادي در اين زمينه مطالعه کرده‌اند. و به اين علت، خواه‌ناخواه تعداد آثاري که از غنا  و سطح بالايي  برخوردارند قابل توجه است. فکر مي‌کنم شماري از مخاطبان شعر تعدادي  از کارهايي را که به آن‌ها امتياز  بيشتري دادم مي‌پسندند؛ چرا که اين آثار به لحاظ هستي‌نگري، غناي کار و انساني بودن قابل توجه بودند.

او همچنين درباره معيارهاي داوري بيان کرد: ما حدود هشت، نه سطح بين خودمان  مطرح  کرده‌ بوديم، از جمله پرداختن به مسائل  انساني،  مسائل اجتماعي و تاريخي که به نظر من همه اين‌ها  در کار غنايي  مي‌تواند انعکاس پيدا کند. البته  شاعرانگي شعر براي من اهميت ويژه‌اي دارد، شعر جهان هم اين‌گونه است. اگر شعري اجتماعي باشد ولي جنبه‌هاي شاعرانه آن ضعيف باشد، بي‌فايده است. چيزي که شاعر سطح بالا حتماً  به سراغش مي‌رود.  براي بعضي شعر انعکاس وضعيت اجتماعي  است، حتي اگر به لحاظ شعري اثر ضعيفي باشد.  من معتقدم که شعر بايد هستي‌نگري  کلي بشري داشته باشد و اين شامل متر و معيارهاي اجتماعي هم مي‌شود؛ به همين دليل است  که شعر  شاملو در ذهن‌ها و يادها مي‌ماند چرا که گويي کل رنج  بشري را شامل مي‌شود  و يا موضوعش  مي‌تواند در طول تاريخ تکرار شود. شعر خواه  ناخواه  به سمت جامعه‌نگري مي‌رود اما اين زمينه  شعر است و يک شاعر آگاه مي‌داند که بايد از اين بستر به شکلي استفاده کند که جنبه غنا و شاعرانگي آن هم حفظ شود.

علي ثباتي ديگر داور اين جايزه نيز در صحبت‌هايي گفت: مشکلاتي در داوري وجود داشت. تعداد مجموعه‌ها زياد و زمان ما کم بود. يا بايد اجبارا با سرعت کل مجموعه را مي‌خوانديم يا شعرهايي را به صورت رندوم انتخاب مي‌کرديم که هردو مشکلاتي دارند. يک‌سري معيار هم نهاد جايزه مشخص کرده بود که بايد مد نظر قرار مي‌گرفت که آن‌ها هم به نوبه خود کار را سخت مي‌کردند. حساسيت ديگر اسم خود احمد شاملوست به عنوان کسي که اعتبار جايزه به اوست. صحبت از کسي است که يک‌تنه زبان و ادبيات فارسي را به اندازه يک نسل جلو برد. 

اين شاعر افزود: ما در دوره‌اي هستيم که شاعران تا اندازه‌اي از معيارهاي شعر احمد شاملو دور هستند، من‌جمله حساسيت تاريخي، برخورداري از آگاهي قبلي و شعري که درباره وضعيت تاريخي و اجتماعي خود پرسشگر باشد. متاسفانه اين را خيلي کمتر مي‌بينيم. ما عمدتا سه گرايش عمده شعري داشتيم. يکي شعر ناب که محور تخيل‌محور بودن دارد، شعر تجربي که شامل کارهاي زبان‌مدار است، و شعر مبتني بر گفتار که شعرهاي مضمون‌پرداز است. 

ثباتي درباره معيارهاي داوري خود نيز بيان کرد: خيلي سعي کردم اسير نام‌ها نشوم. ضمن لحاظ کردن اعتبار اسمي افراد، سعي کرديم نام افراد تاثيري در داوري نداشته باشد. براي من شاملو آگاهي تاريخي است. نه اين‌که صرفا از يک‌سري اصطلاحات استفاده کنيم، بلکه شعري که تجلي پديدارشناسانه يک دوران مشخص که با ادوار ديگر فرق دارد باشد و اين شناسنامه اصلي شعر شاملوست و سعي کردم اين را هم در داوري هم لحاظ کنم. 

او در پايان از يک اتفاق در جريان شعر اظهار خوشحالي کرد و گفت: براي خود من گرايش به منظومه‌آفريني با درونمايه‌هاي ثابت در ميان شاعران جوان‌تر مهم بود و اين نشان مي‌دهد شعر ما از امتناع کاملي که از هرگونه پيچيدگي و ظرافت انديشه که در شعر ساده‌نويسي مي‌ديديم و از طرف ديگر تن‌زدن از وضعيت تاريخي و اجتماعي و سياسي در حال گذر است و به کمک منظومه‌سازي شعر ما به سمت پويا شدن مي‌رود. اين‌که فرم انتقادي داشته باشد و خود را ملزم به فاصله‌گذاري و تفاوت‌گذاري با معنا مي‌داند و اين شعر ما اين فرصت را دارد که روي آگاهي تاريخي ما اثر بگذارد و اميدوارم اين ادامه پيدا کند.

در ادامه ويدئو احمد پوري ديگر داور اين جايزه پخش شد که صحبت‌هاي خود را اين‌گونه آغاز کرد: امسال ششمين سال برگزاري جايزه شعر شاملوست. در اين شش سال دست‌اندرکاران جايزه نشيب و فرازهاي زيادي داشتند. انتقاداتي شد که به نظر  ما بسيار  طبيعي است. از بعضي آموختيم و  سعي کرديم به کار ببريم. برخي از نظرها هم  از سر هيجان و بي‌صبري و يک مقدار از سر بي‌مهري بود. ولي ما تا به امروز از مجموعه کار  خو راضي هستيم. 

اين نويسنده و مترجم شعر افزود: امسال نزديک به ۱۷۰ اثر به جايزه رسيد. کتاب‌هاي شعري که در سال ۱۳۹۸ به چاپ رسيده بودند،  در يک مرحله نسبتاً طولاني توسط سه داور بررسي و نزديک به ۱۶ کتاب انتخاب شدند. درباره معيارهاي انتخاب  داوران  در بيانيه به نکات لازم اشاره شده است.

او در ادامه بيان کرد: خوشبختانه امسال به نظر مي‌رسيد  شعرها جهش قابل توجهي نسبت به سالهاي پيش داشتند  و اين، کار داوران را سخت کرده بود. اگر دست ما براي انتخاب‌ بيشتر بازتر بود، امکانش بود چون همان‌طور  که گفتم آثار به شکل قابل توجهي از نظر کيفي رشد کرده بودند. درباره بعضي از کتاب‌ها مجبور شديم  در ميانه  داوري کنارشان بگذاريم، حدود پنج شش عنوان کتاب‌هايي که شاعرهاي‌شان تمايل به شرکت در رقابت ادبي نداشتند و ناشران بدون هماهنگي با ايشان اثر را براي دبيرخانه فرستاده بودند، بعضي از آثار هم با اصول ما تعارض داشتند، يعني به علت تاريخ انتشار و يا قالب شعري کلاسيک‌شان واجد شرايط شرکت در رقابت اين دوره نبودند.

پوري افزود: يکي از ويژگي‌هايي که  داوري  اين  دوره را با داوري‌هاي قبلي متفاوت مي‌کرد اين بود  که ما در جلسه داوران با همفکري دبير جايزه دو بخش و زمينه تازه براي جايزه در نظر گرفتيم، بخش «مدايح بي‌صله» که ويژه شاعراني‌ است که فکر مي‌کنيم شعرشان قدر لازم را نديده است و ديگري بخش «هواي تازه» ويژه شاعران جواني که به رغم تجربه حضور کمتر در اين حوزه، کار درخشاني انجام داده‌اند و اميدواريم در سال‌هاي آينده بيشتر بدرخشند. روند داوري در مجموع کاري زمان‌بر و دشوار بود که شرايط کرونايي هم کار را مشکل‌تر مي‌کرد چرا که امکان برگزاري جلسات متعدد را نداشتيم، با اين حال در نهايت امر کار را به فرجام رسانديم. اين آثار به مرحله دوم مي‌روند و داوران مرحله بعدي برگزيده نهايي را انتخاب خواهند کرد.