احتمال سرطانزا بودن واکسنهای ژنتیکی
سيناپرس/ يک پژوهشگر بيوتکنولوژي به نقد روش ساخت واکسن فايزر و سرعت استفاده از آن پرداخته و معتقد است اين واکسنها قبل از استفاده بايد بين دو تا سه سال مورد بررسي دقيق قرار بگيرند.
دکتر حسن رسولي عضو هيأت علمي پژوهشکده ترميم زخم و بافت جهاد دانشگاهي تحليلي در خصوص واکسنهاي مبتني بر RNA نوشت.
وي با برشمردن نسلهاي مختلف واکسن در جهان به نوع ساخت واکسن نسل چهارم که به واکسنهاي ژنتيکي شهرت دارند گفت: واکسنهاي ژنتيکي که واکسن فايزر هم از اين نسل است، با اين منطق ساخته ميشود که پروتئينهاي سطحي ويروس وارد سازههايي به نام وکتور يا پلاسميد شود. از اين وکتور در آزمايشگاه مولکولي به نام mRNA ساخته ميشود که واسطه ساخت پروتئين هاست.مولکولهاي mRNA به درون سلول رفته و آنجا دستور ساخت پروتئينهاي سطحي ويروس را صادر ميکنند.
رسولي گفت: سيستم ايمني ميداند که پروتئين خارجي وارد بدن شده و سلولهاي پلاسماي خاصي که توانايي خنثيسازي اين پروتئين را داشته باشند را پيدا کرده و در مقياس وسيع تکثير ميکند که در صورت ورود مجدد آنها به بدن به سرعت آنها را از بين ببرند. مشکل آنجاست که يک تغيير بسيار کوچک در سلول ميتواند بسياري از واکنشهاي درون سلول را از تعادل خارج کند و منجر به واکنشهاي جديد شود. در اکثر موارد سلولها ميتوانند اين تغييرات را مديريت کنند و سلول را به حالت اول برگردانند اما در بعضي موارد اين خارج شدن از تعادل واکنشي ميتواند سلول را به سمت خودکشي، سرطاني شدن يا تغيير ماهيت عملکرد پيش ببرد.
رسولي در ارتباط با اينکه دانشمندان اين احتمال را رد ميکنند پاسخ ميدهد که «آنها براي اثبات ادعاي خود تمامي سلولهاي تحت تأثير واکسن mRNA قرار گرفته تمامي افرادي که براي تستهاي کارآزمايي هاي باليني مورد آزمايش قرار گرفتهاند را بايد استخراج و توالييابي کنند تا مشخص شود که آيا قطعهاي از اين واکسن وارد ژنوم ميزبان شدهاست يا خير. چون امکان انجام اين آزمايش وجود ندارد، رد کردن اين فرضيه با اين قدرت و شدت کمي جاي سوال دارد و شنونده را مشکوک ميکند که آيا پشت پرده چنين ادعاي غير علمي منافعي نهفته است يا خير».
وي اضافه کرد: پيش از اين مباحثي درباره احتمال ناباروري و … درباره عوارض واکسنهاي نسل چهارم گفته شده بود اما مکانيسم احتمال ابتلاء به اين گونه عوارض طرح نشده است و من سعي کردم بدون سوگيري و بدون در نظر گرفتن مسائل سياسي بگويم واکسنهاي نسل چهارم ممکن است از طريق چه مکانيسمهايي داراي عوارضي مثل سرطان داشته باشند.
عضو هيأت علمي پژوهشکده ترميم زخم و بافت جهاد دانشگاهي ادامه داد: نسل چهارم واکسنها که به واکسنهاي ژنتيکي معروف هستند و واکسن پر حرف و حديث اين روزها يعني واکسن فايزر نيز از اين نسل است، در واقع با اين منطق ساخته ميشود که پروتئينهاي سطحي ويروس وارد سازههايي بنام وکتور يا پلاسميد ميشوند. سپس در آزمايشگاه از اين وکتورها مولکولي موسوم به mRNA ساخته ميشود که در واقع واسطه ساخت پروتئينها است. با تزريق اين مولکولها به بدن، پلي اتيلن گليکول که همراه اين مولکولها هستند به mRNA اجازه ورود به درون سلولهاي بدن را ميدهند.
وي عنوان کرد: در درون سلولها اين مولکولهاي mRNA با کمک دستگاههاي ساخت پروتئين که در درون همه سلولهاي زنده وجود دارند (بنام ريبوزومها و tRNAها) دستور ساخت پروتئينهاي سطحي ويروس را صادر مينمايند که بخشي از اين پروتئينهاي ساخته شده با کمک يکسري از پروتئينهاي ديگر که مسئول نمايش پروتئينها درون سلول به سيستم ايمني هستند تا پروتئينهاي خارجي را شناسايي نمايند، به سطح سلولها رسانده ميشوند.
رسولي افزود: اکنون سيستم ايمني ميداند که اين پروتئين خارجي وارد بدن شده و سلولهاي پلاسماي خاصي که توانايي خنثيسازي اين پروتئين را داشته باشند را يافته و در مقياس وسيع تکثير ميکند که در صورت ورود مجدد آنها به بدن بسرعت آنها را از بين ببرند. ظاهراً تا اينجا هيچ مشکلي وجود ندارد منتها سوال اساسي اينجاست که اينهمه جنجال ايجاد شده بر عليه واکسن فايزر در سطح دنيا و در بين متخصصان از کجا نشأت ميگيرد.
اين پژوهشگر بيوتکنولوژي گفت: يک تغيير بسيار کوچک در يک سلول ميتواند بسياري از واکنشهاي درون سلول را از تعادل خارج نموده و منجر به ايجاد واکنشهاي جديد شود. در اکثر موارد سلولها قادرند اين تغييرات را مديريت نموده و سلول را به حالت اول باز گردانند. اما در برخي از موارد اين خارج شدن از تعادل واکنشي ميتواند سلول را به سمت خودکشي، سرطاني شدن و يا تغيير ماهيت و عملکرد پيش براند.
وي ادامه داد: به همين دليل است که ميتوان با وارد کردن حتي يک ژن يک سلول پوستي را به سلول قلبي يا عصبي تبديل کرد! مکانيسمهاي تنظيمي درون سلولي بهگونهاي طراحي شده اند که در صورت بروز هرگونه تغيير ناخواسته و خارج از کنترل، سلول به سمت خودکشي برود تا مشکلي براي کل بدن به وجود نياورد. از آنجا که جهش همواره در همه سلولها رخ ميدهد در برخي از سلولها مکانيسمهاي تنظيم از کار افتاده و سلول خودکشي نميکند و راه را براي سرطاني شدن سلول هموار ميکند. بر طبق دانشي که تا کنون بشر از مکانيسمهاي سلولي بدست آورده تا اين لحظه ميتوان ۲ مسير مولکولي شناخته شده براي اين بي نظميهاي احتمالي متصور شد هرچند که ممکن است دلايل ديگري نيز براي صدمه به سلولهاي فرد گيرنده واکسن mRNA وجود داشته باشند که يکي از آنها بيان ميشود.
وي خاطر نشان کرد: واقعيت اين است که هنوز بسياري از واکنشهاي بدن و سلولهاي بدني به تزريق گسترده و با دوز بسيار بالاي مواد ژنتيکي را نميدانيم. به نظر ميرسد سو استفاده از ترس مردم و ناآگاهي دولتها ولو با اهداف خيرخواهانه نميتواند مجوزي براي به خطر انداختن جان ميليونها انسان بيگناه باشد و با منطق اصلي استفاده از اين روش درماني در تعارض آشکار ميباشد.
اين پژوهشگر بيوتکنولوژي تاکيد کرد: آزمايش واکسن mRNA بايد در مقياسي بسيار محدود انجام شود تا تمامي عوارض و جوانب احتمالي آن سنجيده و مشخص شود. بطور مثال اگر يکي از سلولهاي شخص دريافت کننده واکسن mRNA دچار سرطان شود حداقل ۲ تا ۳ سال زمان نياز خواهد بود تا خود را بطور کامل نشان دهد. بنابراين اعتماد به اين واکسن فقط با ۳ ماه مطالعه محدود افراد داوطلب دريافت کننده واکسن و مجوزهاي اضطراري که براي آن صادر شده قطعاً کاري بدور از منطق خواهد بود.