
«ردپای عشق در شعر زنان جهان» مجموعهای از اشعار بانوان شاعر

شرق/«ردپاي عشق در شعر زنان جهان» عنوان مجموعهاي از اشعار شاعران زن «از هزارههاي قبل از ميلاد تا امروز» است که با گردآوري و ترجمه فريده حسنزاده در نشر زرين انديشمند منتشر شده است. از فريده حسنزاده پيشتر شعرهايي هم منتشر شده بود و اشعاري هم به زبان انگليسي از او به چاپ رسيده است. در اين مجموعه شعرهايي از حدود 40 شاعر زن گردآوري شده و ويژگي مشترک شعرهاي مجموعه نيز آنطورکه در عنوان کتاب هم ديده ميشود، عاشقانهبودن آنهاست. مترجم کتاب پيش از هر شعر شاعرش را به شکل مختصر معرفي کرده و به برخي از ويژگيهاي مهم شاعر اشاره کرده است.
سافو، آثروه ودا، اوتومو نو ساکانوئه، کاسا-نو-آيراتسوم، اونو نو کوماچي، آي يو سوان سياچ، ليدي سوآ نو نيشي، آيزومي شيکيبو، شکيشي نايشينو، آکا ماهادوي، کوان تائو شنگ، گاسپارا ستامپا، اليزابت اول، آن دادلي برادستريت، ليدي مري ورت لي مونتاگيو، هوسو هونگ، اليزابت برت برانينگ، آن برونتي، الا ويلر ويلکاکس، ويتوريا آکنور پامپيچ، سارا تيز ديل، ميسوانسن، نينا کاسين، اليزابت جنينگز، ليندا پاستن، کاملا داس، ادليا پرادو، مارگارت اتوود، شارون الدز، لوئيز اليزابت گلوک، کرول آن دافي، لريسا شميل، جين پوپک، سينتيا فولر، ميمي خلوتي، شومن هاردي شاعراني هستند که شعري از آنها در اين مجموعه آمده است. همينطور که ديده ميشود در اين مجموعه شعرهايي از شاعران زن با مليتهاي مختلف گردآوري شده و بسياري از آنها در اينجا چندان شناختهشده نيستند و ازاينرو معرفي کوتاهي که در کتاب درباره آنها نوشتهشده به درک بهتر شعرها کمک ميکند. کتاب با شعري از سافو آغاز ميشود؛ شاعري که مربوط به قرن ششم قبل از ميلاد است. در بخشي از معرفي او در کتاب آمده: «اين شاعره را قرون متمادي به جرم بيپروايي در عشق و دلدادگي ناديده گرفتند و پوشيده در غبار غرضورزيهاي مردسالاري به دست فراموشي سپردند؛ با دستنوشتههاي پاره، پراکنده، و مدفون در شنزاران، در شب ظلماني مقبرههاي مصري، او را، اين زن را، اين شاعر را محروم کردند از اشعارش، از حقيقت تاريخياش. و نويسندگان مدرن معاصر نيز با تبعيد او به انزواي افسانهها و اساطير، آخرين ارتباط او را با بودگان بريدند. پيرامون زندگي او چه در زمان حياتش و چه بعد از آن شايعات بسياري ساخته و پرداختهاند اما دوهزاروپانصد سال بعد از مرگش، ابيات اندکي که از 9 جلد کتاب اشعارش باقي ماندهاند، قدرت آفرينندگي او را برملا ميکنند و او را به عنوان نخستين شاعره مدرن جهان به ما ميشناسانند». مترجم کتاب در توضيحاتش به اين نکته هم اشاره کرده که اگرچه افلاطون، سافو را دهمين الهه هنر دانسته بود و بزرگترين شاعران رومي نيز از مريدان او بودند، اما با اين حال تنها در زمانه ماست که جايگاه و ارزش واقعي او روشن شده است. همانطور که گفته شد، در اين کتاب شعرهايي از شاعراني از کشورهاي مختلف از گذشته تا امروز انتخاب شده و آخرين شاعري که شعري از او در کتاب ديده ميشود. شومن هاردي، شاعر و نقاش معاصر کرديالاصلي است که متولد سليمانيه عراق است. چند شعر کوتاه از او در کتاب ترجمه شده که در يکي از آنها با عنوان «فرزندان من» ميخوانيم: «ميتوانم صداي فرزندانم را بشنوم/ که انگليسي را روان حرف ميزنند/ و کردي را دستوپاشکسته./ و هرگاه ملامتشان کنم/ در گوش يکديگر خواهند گفت: خب حق دارد، کرد است ديگر!/ اينچنين بيگانه خواهم ماند در خانه خودم؟».
«عاشقانههاي مردانه از هزارههاي قبل از ميلاد تا امروز»، مجموعه شعر ديگري است که اين نيز با انتخاب و ترجمه فريده حسنزاده در نشر زرين انديشمند منتشر شده است. در اين کتاب نيز شعرهايي گردآوريشده که عشق مضموني اصلي و تکرارشونده در آنها بوده است. اين کتاب مجموعهاي مفصل است که هم شعرهايي از شاعران مشهورتر در آن ديده ميشود و هم شعرهايي از چهرههاي کمتر شناختهشده. اين مجموعه با «غزل غزلهاي سليمان» آغاز ميشود. در اين کتاب نيز درباره هر اثر و شاعرش معرفي کوتاهي نوشته شده که به درک بهتر شعرها کمک ميکند. همانطورکه در کتاب هم اشاره شده، «غزل غزلها» در واقع بخشي شاعرانه از تورات استو بنا بر روايت کتاب مقدس عهد قديم، سرودههاي حضرت سليمان است که در قرن دهم پيش از ميلاد زندگي ميکرده است. يکي از چهرههاي کلاسيکي که در اين مجموعه شعرهايي از او ديده ميشود، جان ميلتن، شاعر قرن هفدهم انگلستان است. در بخشي از توضيحاتي که درباره او آمده، ميخوانيم: «حضور جان ميلتن در اين کتاب که به عاشقانههاي شاعران مرد اختصاص دارد، به خاطر عشق والا و اصيل او به آزادي عقيده و مرام انساني است. پيش از او بيشتر شاعران انگليسي به علت وابستگيشان به دربار در حد مديحهسرايان باقي ميماندند و استقلال فکري و ادبي آنها ميسر نميشد. جان ميلتن نخستين شاعر جمهوريخواه بريتانيا بود که دين و اخلاق حاکم را زير سؤال برد. وقتي قانون الغاي آزادي مطبوعات در سال 1643 به تصويب مجلس رسيد، او با نگارش مقالهاي مخالفت خود را به اطلاع لردها و مجلس عوام رساند و مستقيم آنها را خطاب قرار داد...». در بخشي از شعر «عاشقانه حوا براي آدم» از ميلتن که در اين مجموعه ترجمه شده ميخوانيم: «در همصحبتي با تو از ياد ميبرم زمان را،/ گردش فصول و همه زيباييهاي طبيعت را./ شيرين است نفس صبحگاهي، لحظه سپيدهدمان،/ نغمه دلکش پرندگان،/ باشکوه است برآمدن خورشيد/ و تابيدن نور بر گستره چشمنواز زمين،/ روشنشدن سبزه، درخت، ميوه، و گل/ با شبنم رخشان بر آن، هواي پاکيزه پس از باران، خاک خوشبوي بارآور، و غروب دلانگيز آفتاب...».