الفبا‌هایی که در خطر فراموشی قرار دارند

در دنياي امروز بيش از هر زمان ديکري به ارتباط‌هاي جهاني نياز است و همين باعث شده ارتباط‌ها در ۱۵ الي ۲۰ قالب نوشتاري بيان شود. از اين رو ديگر خطوط به مرور به فراموشي سپرده مي‌شوند. در اينجا با چند مور از اين خطوط و الفبا‌ها آشنا مي‌شود.

چروکي (CHEROKEE)

چروکي زباني بود که در اوايل قرن نوزدهم کم و بيش در آمريکا مورد استفاده قرار مي‌گرفتند. در سال ۱۸۰۹، فردي از اقوام چروکي به نام سکويا بر روي سيستم نوشتاري ۸۶ حرفي کار مي‌کرد که به نام سيلابري شناخته مي‌شود و اين حروف نشان دهنده هجا‌ها بودند. در آن زمان مردم به سيستم نوشتاري اعتماد نداشتند و سکويا براي افسونگري به دادگاه برده شده، اما به مرور روساي قبيله متوجه شدند که اين الفبا مي‌توانند زبان و فرهنگشان را ماندگار کند و از او خواستند که اين ساختار نوشتاري را به آن‌ها بي آموزد. امروزه کمتر افرادي را مي‌توان پيدا کرد که اين خط را آموزش دهند.

اينوکتيتوت (INUKTITUT)

در بين اينوئيت‌هاي کانادا (اسکيمو ها) ۹ ساختار نوشتاري متفاوت استفاده مي‌شود که بيشتر آن‌ها بر اساس الفباي لاتين شکل گرفته اند، اما موردي که در تصوير بالا مي‌بينيد. براي اولين بار در قرن ۱۹ به وسيله مبلغان مذهبي اروپايي معرفي شد. اکنون بسياري از نامه‌هاي رسمي اينوئيت‌ها و جلسه هايشان به زبان انگليسي است. اينوکتيتوت زبان رسمي نوناووت و نواحي شمال غرب کانادا است.

گلاگوليتي (GLAGOLITIC)

اين زبان که گفته مي‌شود قديمي‌ترين الفباي اسلاوي شناخته شده است، به وسيله مبلغان مذهبي در سال ۸۶۰ بعد از ميلاد ايجاد با هدف ترجمه کتاب مقدس و ديگر متون ديني به زبان اسلاوي و آسان‌تر شدن ترويج مسيحيت ابداع شدند. نام اين الفبا از روي يک کلمه در زبان اسلاوکليسايي (Glagolati) به معناي صحبت کردن برداشته شده است. بسياري ديگر از از نماد‌هاي اين الفبا از نوشته‌هاي يوناني، ارمني، و زبان گرجي گرفته شده.

ماندومب (MANDOMBE)

خطوط آفريقايي به دلايل مختلفي غيرمعمولي هستند. براي مثال گفته مي‌شود الفباي ماندومب در اواخر دهه ۷۰ به ديويد وابلاديو که از اعضاي کليسا در جمهوري دموکراتيک کونگو بوده، در خواب و رويا و مواجه‌هاي روحي به وي الهام شده است. روزي او به يک ديوار نگاه مي‌کند و متوجه مي‌شود که ملات بين آجر‌ها دو عدد را تشکيل داده اند. ۵ و ۲. او با خود مي‌گويد که اين‌ها سرنخ‌هاي الهي هستند و بايد بر اساس آن‌ها يک سري از نشانه و سمبل‌ها را بسازد.

زبان مندائي (MANDAIC)

اين زبان باستاني به مدت‌ها قبل باز مي‌گردد و هنوز هم در بين مندائيان در عراق و ايران براي نگارش متون مذهبي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. به گفته چارلز هابرل، دانشيار زبان و ادبيات خاورميانه در دانشگاه راتگرز در سال ۲۰۰۶، زبان مندايي مانند ديگر زبان‌هايي که در خاورميانه مردن پيدا مي‌شود نيست و در طي قرن‌ها دچار تغيير‌هاي اندکي شده است.

تبتي (TIBETAN)

---

بازار

---

بعضي از زبان‌ها و الفبا‌ها در سراسر جهان به دلايل سياسي در معرض خطر قرار گرفته اند و تبتي شايد يکي از بهترين نمونه‌هاي آن باشد. دولت چين در سال‌هاي اخير اقداماتي را در زمينه زبان و نوشتار به منظور تبليغ و افزايش استفاده کنندگان از زبان چيني ماندارين انجام داده است. البته اين سياست از سوي اقليت‌ها مورد اعتراض قرار گرفته. براي مثال در تبت مدارس درس‌هايي به زبان ماندارين داده مي‌شود و زبان تبتي شايد در کلاس‌هاي ديگري آموزش داده شود.

زبان مغولي (MONGOLIAN)

به عقيده برخي، ظاهر خطوط سنتي مغولي شباهت زيادي به عربي در حال عمودي دارد. به نظر مي‌رسد که اين نوع خط از طرف اقوام ترکي يا اويغور‌ها به مغولستان رسيده است. از زمان حکومت چنگير خان، رهبران مغول تصميم گرفتند که در زمان حکومتشان رويداد‌هاي تاريخي را با اين خط به ثبت برسانند. از دهه ۱۹۴۰ ميلادي که اين کشور از دولت‌هاي اقماري شوروي بود الفباي سيريليک را مورد استفاده قرار دارد.

منبع: Mentalfloss