سهراب؛ نقاش شعر معاصر!

‌يکم ارديبهشت سالروز درگذشت سهراب سپهري، نقاش و شاعر ايرانيست؛ هنرمندي که با وجود گذشت ۴ دهه از فعاليتش در زمينه نقاشي و اينکه وجه شاعري او پررنگ‌تر نمود داشته است، آثار او در معتبرترين نمايشگاه‌هاي نقاشي به نمايش در مي‌آيد و با قيمت‌هاي بالا به فروش مي‌رسد.

سبک نقاشي سهراب به نوعي وام‌دار طبع شاعرانگي و لطيفش او بوده و همين عامل موثري در توجه بسياري از هنرمندان به آثار سپهري و علاقمنداني است که براي داشتن تابلوهايش سر و دست مي‌شکنند.

جامعه ايراني بيشتر سهراب سپهري را با اشعارش مي‌شناسد، حال آنکه زماني اولين مجموعه شعرش منتشر شد که درجه يک علمي را از دانشکده هنرهاي زيبا دريافت و چند نمايشگاه نقاشي در تهران برپا کرده بود. هنري که تا پايان عمر سهراب، حتي زماني که شاعري معروف شده بود، همراهيش کرد و وجه غالب او به شمار مي‌رفت.

عضو هئيت علمي بخش زبان و ادبيات فارسي دانشگاه شيراز در گفت و گو با ايسنا، سهراب را جزو شاعران نسل اول شعر معاصر قلمداد و اضافه کرد: سهراب، شاعر، نويسنده و نقاش، به حتم از مهم‌ترين شاعران معاصر کشور بود که شعرهايش به زبان‌هاي بسياري از جمله انگليسي، فرانسوي، اسپانيايي و ايتاليايي ترجمه شده ‌است.

غلامرضا کافي خاطر نشان کرد: سپهري دوره‌ي ابتدايي و متوسطه را در زادگاهش، شهر کاشان گذراند و تحت تاثير پدرش که دستي در اين هنر داشت، به نقاشي علاقه‌مند شد و به گفته‌ي خودش اين پدرش بود که او را به نقاشي عادت داد.

او با بيان اينکه با شروع تحصيل در دانشکده هنرهاي زيباي تهران شعر هم وارد زندگي‌ سپهري شد، اضافه کرد: وي پس از فارغ‌التحصيلي از دانشگاه، به عنوان مدرس در هنرستان هنرهاي زيبا مشغول فعاليت شد.

اين استاد دانشگاه شيراز خاطر نشان کرد: سپهري با بورس تحصيلي در هنرستان هنرهاي زيباي پاريس به همراه حسين زنده‌رودي در رشته‌ي ليتوگرافي مشغول به تحصيل شد، اما با قطع شدن بورس‌اش براي ادامه‌ي تحصيل مجبور شد شيشه‌ي آپارتمان‌ها را پاک کند و از برج‌هاي چند طبقه آويزان شود.

کافي با اشاره به اينکه سفرهاي او به کشورهاي مختلف جهان و ديدن آثار نقاشان بزرگ غرب او را با تحولات عميق اين هنر آشنا مي‌کند، گفت: تابلوهاي سبک کوبيسم او در موزه هنرهاي معاصر که با موضوع چهره و طبيعت بيجان نقاشي شده‌اند، حاصل آشنايي او با نقاشي‌هاي پيکاسو و سبک کوبيسم هستند.

اين شاعر شيرازي با تاکيد براينکه سهراب، روحيه‌اي خاص داشته، در خصوص شخصيت اين هنرمند شاعر، گفت: شخصيت سهراب، پرورده‌ي هنر نقاشي‌ست که علاوه بر شعر در نقاشي هم صاحب سبک بود.

کافي ادامه داد:  آنچه که مايه درون گرايي سهراب بود، شکفتن افق هاي ناشکافته در شعر و نقاشي است، به همين دليل اشعار و آثار وي آرامشي از حيات دريافت کرده و با هستي پيوند خورده و اين مهم را صادقانه در اشعار خود انعکاس داده است.

عضو هيئت علمي دانشگاه شيراز با بيان اينکه آرامش و صداقت اشعار و آثار سپهري به مخاطب منعکس مي شود، ادامه داد: زبان ورزي، ترکيب سازي يا حتي جنبه ها و محورهاي معنايي، اشعار سپهري را از ديگر شاعران امروزي متمايز کرده است. 

کافي با اشاره به شخصيت چند وجهي سهراب سپهري افزود: طبيعتا يک شاعر نقاش دريافتي که از هستي و طبيعت دارد متمايز از يک شاعر ساده است، و يک نقاش شاعر اثري که خلق مي کند متفاوت از يک نقاش غير شاعر است.

وي خاطر نشان کرد: او به جبهه هاي وجودي خود غنايي اينگونه بخشيده يگانه شدن او با هستي از او يک شخصيت صادق در کلام و نوآور در بيان پديد آورده است.

کافي با اشاره به اينکه سپهري جهان خاص و ويژه خود را داشت، افزود: تنش ها، تپش ها، تبليغات و اجبار و جبرهاي زمان هيچ تاثيري در اشعار او نداشت‌.

اين استاد دانشگاه با بيان اينکه برتري سهراب نسبت به ديگر شاعران معاصر دلايل مختلفي دارد، گفت: سهراب سپهري يکي از نمايندگان برتر و شاخص شعر پس از نيما و شعر آزاد محسوب مي شود؛ تقريبا ۴ اسم پس از نيما مي‌توان برشمرد و نام سپهري، در کنار نام احمد شاملو، اخوان ثالث و فروغ فرخزاد آورده مي شود.

کافي خاطر نشان کرد: هنگامي که شاعران معاصر با سهراب غالبا انعکاس مسائل سياسي را در کارنامه  خود داشتند و شاعر سياسي بودند، سپهري به درون گرايي خود توجه داشت و از نظر او قطار سياست خالي بود، من قطاري ديدم که سياست مي‌بُرد و چه خالي مي‌رفت.

او ادامه داد: پيامد اين موضوع اين است که سپهري براي خود يک حوزه معرفتي تعريف کرده و از طرفي با شناسه هاي زباني خاصي همراه کرده بود ما از آنها به عنوان شناسه هاي سبک هندي در ادبيات از آنها ياد مي‌کنيم.

اين استاد دانشگاه گفت: آشنايي سهراب با آموزه هاي عرفاني، عرفان شرق و ديدگاه ذهن هم از نظر محتوا و هم از نظر زباني و ذهني بر کارش اثر گذاشته بود و اين موضوع در شعر او منعکس شده است.

او خاطر نشان کرد: اما توجه انگيزي به سهراب سپهري بعد از انقلاب اتفاق افتاده و سپهري يکي از کساني است که سهم بسزايي در مردمي کردن شعر ما دارد.

کافي با بيان اينکه  او  وقتي در اين جريان شروع به کار کرد با معارضه و مبارزه هاي زيادي رو به رو  شد، افزود: حتي اديبان و شاعران زمان وي در برابر اين جريان جبهه گرفتند و بسيار طول کشيد تا اين جريان بتواند خودش را ثابت کند و در توده نفوذ کند که اگر اين گونه نباشد جريان شعري قطعا پايدار نخواهد بود.

کافي با تاکيد براينکه بي‌ترديد سپهري  يکي از شخصيت هايي‌ست که در شکل گيري و پديد آمدن، شعر مردمي، کمک بسزايي کرده است، ادامه داد: سهراب يکي از برترين نمونه ها در اين زمينه به شمار مي‌رود، چراکه شاعران ديگر زبان خاص شعر خود را داشتند و خيلي به بحث درون گرايي و به عنوان يکي از حوزه هاي مورد علاقه اديبان و شعر دوستان و علاقمندان به ادبيات توجه نمي‌کردند.

استاد ادبيات دانشگاه شيراز گفت: سهراب سپهري يکي از کساني بود که به خاطر گشودن افق‌هاي تازه در شعر خود و انجام بازي هاي زيبا و دل انگيز به لحاظ زباني در شعرش، توانست به شعر آزاد و جريان شعر آزاد در جامعه کمک کرده و ظرفيت ديگري به آن اضافه و جامعه را با اينگونه آثار هنري آشنا کند.