زبان فارسی بدون حضور این شاعر لطفی نداشت

تسنيم

بروزرسانی 1400/02/01 - 20:52

زبان فارسی بدون حضور این شاعر لطفی نداشت

تسنيم/داوري اردکاني معتقد است: ما نمي‌توانستيم و نمي‌توانيم بي‌سعدي باشيم. با سعدي عصر ديگري در تاريخ ما و در زمان ما آغاز شده است.

«اول ارديبهشت ماه جلالي» همزمان است با روز بزرگداشت شاعر شيرين‌سخن و پرآوازه ايراني، سعدي شيرازي. سعدي از ستارگان درخشان در سپهر ادب پارسي است. شيريني کلام و لطف سخن شيخ اجل آنچنان است که با گذشت چند قرن، از تأثير آن کاسته نشده است و تا زماني که زبان فارسي پا برجاست، نام بلند سعدي نيز بر تارک اين آسمان مي‌درخشد.

کلام سعدي هم براي خواص و هم براي عوام شيرين است. او آموزگار زبان فارسي است، از گذشته کودکان در مکتب با کلام او فارسي آموخته و از «گلستان» و «بوستان» او ورقي از دانش برده‌اند. اگر عمر ايام، پنج و شش روز بوده، سخن او حيات جاودانه دارد.

سخن سعدي زبان فارسي را وارد مرحله جديدي کرد. چنان که رضا داوري اردکاني، استاد دانشگاه و پژوهشگر، در «سعدي، مفتي ملت اصحاب نظر» در اين‌باره مي‌گويد: يک لحظه تصور کنيد که اگر امام الحرمين جويني نبود، چه مي‌شد؟ مي‌توانيم تصور کنيم که آثار و آرا شاگردان و اخلاف او و من جمله غزالي اندکي تفاوت پيدا مي‌کرد و به هر حال تاريخ علم و معرفت ما يکي از آموزاگاران بزرگ خود را نداشت. اما پيشنهاد نمي‌شود که نبودن سعدي را در نظر آوريد زيرا سعدي براي ما نمي‌توانست نباشد. يعني ما نمي‌توانستيم و نمي‌توانيم بي‌سعدي باشيم. ... در فرانسه اديبي نام خود را سعدي گذاشت و در آمريکا امرسون که شايد آمريکايي‌ترين فيلسوف آن ديار باشد، شيفته کلام سعدي بود، ... با سعدي عصر ديگري در تاريخ ما و در زمان ما آغاز شده است. فارس و ايران با سعدي عصر ديگري را آغاز کرده‌اند.

نفوذ کلام سعدي تنها در ميان ايرانيان نبوده است. فارسي‌زبانان در ديگر مناطق جهان نيز از کلام او بهره برده‌اند؛ چنان که در گذشته طالبان علوم ديني در مناطق مسلمان‌نشين چين نيز در کنار خواندن متون ديني، گلستان سعدي را نيز مي‌خوانده‌اند.

تاکنون آثار متعددي درباره سعدي، زندگي و زمانه او و همچنين آثارش منتشر شده است. از جمله تازه‌ترين کتاب‌هاي منتشر شده در اين زمينه، اثر بهاء‌الدين خرمشاهي است که در ايام پاياني سال گذشته توسط نشر ناهيد روانه کتابفروشي‌ها شد.

نام خرمشاهي در کنار ترجمه قرآن و قرآن‌پژوهي با نام دو شاعر يعني حافظ و سعدي نيز گره خورده است. او که در کارنامه ادبي خود، تصحيح کليات سعدي را نيز دارد، در کتاب جديد خود با نام «من سعدي آخرالزمانم» به برخي از ويژگي‌هاي شعري، خصوصيات اخلاقي و زندگي سعدي شيرين‌گفتار پرداخته است.

کتاب «من سعدي آخرالزمانم» که به کوشش عارف خرمشاهي تدوين و تنظيم شده است، در واقع بازآرايي و تنظيم چند مقاله از خرمشاهي است که پيش‌تر در مجلات منتشر شده است. در معرفي اين کتاب آمده است: سعدي در کنار حافظ از شيواترين سخنوران زبان پارسي است. خرمشاهي دوبار کليات سعدي را تصحيح کرده و نزديک به 20 مقاله سعدي‌پژوهي دارد. اين کتاب تدوين و بازآرايي 11 مقاله و گفتار درباره شعر و شخصيت شيخ اجل سعدي است.

نام کتاب نيز از اين بيت از سعدي گرفته شده است:

«هرکس به زمان خويش بودند
من سعدي آخرالزمانم»

اگر مي‌خواهيد به بهانه روز بزرگداشت سعدي، کتابي درباره زندگي او بخوانيد، به شما کتاب «احوال شيخ اجل سعدي»، اثر جواد بشري، را پيشنهاد مي‌کنيم. بشري که در سال 98 دو اثر درباره سعدي منتشر کرده، در اين کتاب تلاش کرده زندگي سعدي را علي‌رغم وجود کاستي‌هاي تاريخي شرح دهد. اين کتاب که توسط نشر تک برگ روانه کتابفروشي‌ها شده است، از نام و نسب و سال تولد سعدي آغاز کرده و در ادامه، به ماجراهاي زندگي او از جمله سفرهاي سعدي و بازگشتش به شيراز پرداخته است.

کتاب ديگري که از بشري درباره سعدي منتشر شده که خواندنش مي‌تواند در درک زمانه شاعر مفيد باشد، کتاب «زندگي سعدي شيرازي» است که در قالب مجموعه «دو سده سخنوري» توسط نشر خاموش به چاپ رسيده است.

تاکنون ابعاد گوناگوني از حيات سعدي در تحقيقات پرشماري بررسي شده است، اما پرسش‌هاي مربوط به جزئيات حيات او همچنان با درنگي معنادار پاسخ داده مي‌شود. در حقيقت اطلاعات مستخرج از متن آثار سعدي براي ترسيم تاريخ زندگاني او ارزش تاريخي واحدي ندارد و لازم است با بسياري از آنها با احتياط برخورد شود.

در اين کتاب سعي شده تا در يک مقدمه و هشت گفتار، دانسته‌هايي از حيات شاعر که وجه تاريخي قوي‌تري نسبت به ساير موارد دارد، استخراج و با نگارش اختصارگرا و پرارجاع، به پژوهشگران جدي آثار سعدي و ساير علاقمندان به او و شاهکارهايش، تقديم شود.