شاعر اصفهانی که منتقد جدی شعر بود

خبرگزاری کتاب ایران/محمد حقوقی، شاعر و منتقد اصفهانی اگر زنده بود، امروز 94 ساله می‌شد.
 
 محمد حقوقی، شاعر و منتقد ادبی نامدار ایرانیی ۶۴ سال پیش در چنین روزی (۱۳ اردیبهشت سال ۱۳۱۶) در اصفهان متولد شد. وی که فعالیت  ادبی خود را از سال ۱۳۴۰ آغاز کرد، یکی از شناخته‌شده‌ترین شاعران و منتقدان معاصر ایران به شمار می‌رود.

این شاعر و منتقد ادبی از اوایل دهه‌ چهل خورشیدی، به همراه شماری از روشنفکران، مترجمان، نویسندگان و شاعران اصفهان، از جمله هوشنگ گلشیری، ابوالحسن نجفی، جلیل دوست‌خواه، محمد کلباسی، احمد گلشیری، فریدون مختاریان، امیرحسین افراسیابی، اورنگ خضرایی، روشن رامی، مجید نفیسی، رضا فرخفال، احمد میرعلایی، ضیاء موحد، هرمز شهدادی، محمدرضا شیروانی، یونس تراکمه، منصور کوشان و ابوالحسن نجفی، نقشی مهمی در انتشار مجله «جُنگ اصفهان» داشت.

کتاب «شعر نو از آغاز تا امروز» یکی از مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین آثار محمد حقوقی، تا سال‌ها به‌عنوان تنها آنتولوژی معتبر شعر نو شناخته می‌شد. این کتاب نخستین بار در دهه چهل خورشیدی منتشر شد، اما بعدها با تجدید نظر در دو مجلد مفصل انتشار یافت و شعر دهه‌های ۵۰ و ۶۰ را نیز دربرمی‌گرفت.

سه مقاله ماندگار به نامهای «کی مرده، کی بجاست؟»، «از سرچشمه تا مصب» و «از نشان دادن تا شعر» در دهه چهل از او به چاپ رسیدند که نقشی ماندگار در ادبیات ایران ایفا کردند.

او در نخستین مقاله مفصل خود با نام «کی مرده کی بجاست» در سومین شماره «جُنگ اصفهان» نوشته بود که از تمام شاعرانی که تا آن دهه به عنوان شاعر نوپرداز شهرت یافته‌اند و همه خود را از «نیما یوشیج» متأثر می‌دانند، تنها هفت نفر را می‌توان موفق خواند و شعرشان را ماندگار دانست: «احمد شاملو، مهدی اخوان ثالث، منوچهر آتشی، فروغ فرخزاد، م. آزاد، یدالله رؤیایی و سهراب سپهری.» این مقاله زمینه‌ای برای کارهای ادبی مستقل و جداگانه حقوقی چه در حوزه ترجمه و چه در حوزه تالیف و پژوهش ادبیات‌شناسی و شعر ایجاد کرد. این مقاله بعدها دستمایه حقوقی برای نگارش کتاب مشهورش به نام «شعر نو از آغاز تا امروز» شد.

محمد حقوقی از سال ۱۳۴۸ تا ۱۳۸۰ نزدیک ۳۰ جلد کتاب شعر و نقد شعر منتشر کرد: «زوایا و مدارات»، «فصل‌های زمستانی»، «شرقی‌ها»، «گریزهای ناگزیر»، «با شب، با زخم، با گرگ»، «خروس هزار بال»، «شب ناشب»، «دالان‌های بلند عصر»، «از بامداد نقره و خاکستر»، «سبدها»، «از دل تا دلتا»، «گیلاس‌ها و گنجشک‌ها»، «اندوه‌یادها» از جمله مجموعه شعرهای محمد حقوقی است.

از حقوقی پنج جلد کتاب نیز با عنوان «شعر زمان ما» به ترتیب درباره شعرهای «احمد شاملو»، «مهدی اخوان ثالث»، «سهراب سپهری»، «فروغ فرخزاد» و «نیما یوشیج» به چاپ رسیده است.

محمد حقوقی دوشنبه ۸ تیرماه ۱۳۸۸ در زادگاه خود اصفهان درگذشت.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar