به بهانه سالروز درگذشت «احمد گلچین معانی»/ چهل سال تلاش برای جمع‌آوری تذکره‌هاى فارسى
خبرگزاری کتاب ایران/احمد گلچین معانی؛ شاعر، نویسنده، پژوهشگر و استاد برجسته دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد شانزدهم اردیبهشت‌ماه 1379، پس از سال‌ها تلاش و کوشش در بخش‌های مختلف ادبیات در مشهد درگذشت.
احمد گلچین معانی 18 دی 1295 در تهران متولد شد. سال 1313 پس از اتمام تحصیلات مقدماتى، در اداره کل ثبت اسناد و املاک وارد خدمت شد، ولى دانش‌اندوزى را رها نکرد و از محضر میرزا محمدخان عنقا، میرزا محمدخان قزوینى، علامه دهخدا، عباس اقبال آشتیانى، شیخ محمدباقر الفت اصفهانى، سید محمد غمام همدانى، محمد فیاض همدانى، ملک‌الشعراى بهار، ادیب‌السلطنه سمیعى، شیخ مهدى الهى قمشه‌اى و شیخ محمدرضا توفیق یزدانى بهره برد.
وى پس از 26 سال خدمت در اداره‌کل ثبت، از اول اسفند 1338 به کتابخانه مجلس شوراى ملى انتقال و در پایان سال 1342 به تقاضاى خود بازنشسته شد. از سال 1330 تا 1338 بعد از ظهرها در کتابخانه ملى ملک اشتغال داشت. در مرداد 1343 به دعوت نایب‌التولیه وقت آستان قدس براى تنظیم و تدوین فهرست کتاب‌های خطى کتابخانه آستان قدس رضوى به مشهد مهاجرت و 12 سال در این کتابخانه خدمت کرد که نیمى از این مدت، سمت مشاور فرهنگى دو نایب التولیه را داشت و در سال 1356 به پیشنهاد شوراى دانشکده ادبیات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى و تأیید شوراهاى دیگر به تدریس دوره‌هاى فوق لیسانس و دکتراى زبان و ادبیات فارسى دعوت شد.
احمد گلچین معانی، عضو «انجمن ادبى حکیم» به سرپرستى وحید دستگردى بود. گلچین از سیزده‌سالگى شروع به سرودن شعر کرد. در پانزده‌سالگى رسما وارد دنیاى شعر شد و آثارش را در روزنامه‌هاى «نسیم شمال» و «توفیق» منتشر کرد. با امیرى فیروزکوهى و رهى معیرى معاشرت و مصاحبت داشت. پس از فوت وحید دستگردى در منزل محمدعلى ناصح به پیشنهاد گلچین معانى «انجمن ادبى ایران» را تأسیس و به ثبت رسانید. در سال 1325 به دعوت رئیس فرهنگستان، حسین سمیعى ادیب‌السلطنه، همراه با 120 تن از ادبا و دانشمندان «انجمن ادبى فرهنگستان» را تشکیل و تا زمان تعطیلى که مصادف با مرگ ادیب‌السلطنه بود، دبیر اول ریاست دبیرخانه را داشت.
وى طى مدت 40 سال، با تلاش و کوشش فراوان، توانست مجموعه‌اى از تذکره‌هاى فارسى مشتمل بر 350 جلد جمع‌آورى کند و بر تعداد زیادى از آن‌ها حواشى مفصلى نوشت. اما بر اثر نیاز، آن مجموعه بى‌نظیر را در مهرماه 1352 شمسی به قیمت 45 هزار تومان فروخت.
مجموعه اشعار گلچین معانی بالغ بر 10 هزار بیت است. دیوان گلچین شامل غزلیات، قصاید، ترکیبات، مقطعات، مثنویات، رباعیات، مراثی و تواریخ، اخوانیات، مطایبات، فکاهیات و متفرقات ازجمله آثار وی هستند. آثار گلچین را مى‌توان به پنج دسته تألیف، تصحیح و تحشیه، نسخه‌شناسى، تصنیف و مقاله تقسیم کرد.
«گلزار معانى»، «رساله تحقیقى گلشن راز و شروح مختلف آن»، «شهر آشوب در شعر فارسى»، «مکتب وقوع در شعر فارسى»، «دیباچه انیس الارواح»، «تذکره پیمانه»، «مضامین مشترک در شعر فارسى» و «با ساقیان مى الست» ازجمله تألیفات وى به‌شمار می روند.
«تذکره یخچالیه»، «لطائف الطوائف»، «تاریخ ملازاده»، «تذکره میخانه»، «رموز الاحرار شرح منظوم»، «السوانح فى معانى العشق»، «رساله در احوال آل بنجیر»، «احوال و آثار صادق تفرشى»، «دیوان جلال عضد» و «احوال و آثار ملک‌الشعراى غزالى مشهدى» در زمره کارهاى تصحیحى و تحشیه‌هاى گلچین قرار می‌گیرند.
در حوزه نسخه‌شناسى نیز فهرست 206 مجموعه خطى کتابخانه مجلس، فهرست بخشى از کتاب‌هاى شادروان عبدالحسین بیات، راهنماى گنجینه قرآن آستان قدس رضوى، جلد هفتم و هشتم فهرست کتاب‌های خطى آستان قدس و فهرست فرهنگ‌نامه‌هاى خطى آستان قدس را انجام داده است.
«مجموعه اشعار فکاهى، سیاسى، انتقادى و اجتماعى»، «دیوان گلچین»، «تکمله امثال» و «مجموعه یادداشت‌هاى پراکنده» را جزو تصنیفات وی ذکر می‌کنند.
وى همچنین بیش از 100 مقاله ادبى، فنى، تاریخى، کتاب‌شناسى در مجلات معتبر داخل و خارج از کشور منتشر کرده که از آنجمله می‌توان به گلگشت و تماشا، عنوان صفحه‌اى ادبى در مجله «تهران مصور» که مسئولیت آن‌را گلچین معانى داشت، شاعران گمنام شیرازى، ترجمه احوال و منتخب اشعار 51 شاعر شیرازى و فارسى که در روزنامه پارس شیراز از سال 1346 تا 1361 به چاپ رسید، حواشى مفصلى بر تذکره‌هاى فارسى و تصحیح اشتباهات تذکره‌نویسان، سنگ‌تراش ژاپنى نام برد.
احمد گلچین معانی، 16 اردیبهشت سال 1379 در سن 84 سالگی درگذشت و در مشهد به خاک سپرده شد.
خبرهای بیشتر درباره ی
٠ نفر در مورد این مطلب نظر داده اند
برای ارسال نظر لطفا از طریق اپلیکیشن آخرین خبر اقدام فرمایید
