به بهانه سالروز درگذشت «احمد گلچین معانی»/ چهل سال تلاش برای جمع‌آوری تذکره‌هاى فارسى
خبرگزاري کتاب ايران
بروزرسانی
خبرگزاري کتاب ايران/احمد گلچين معاني؛ شاعر، نويسنده، پژوهشگر و استاد برجسته دانشکده ادبيات و علوم انساني دانشگاه فردوسي مشهد شانزدهم ارديبهشت‌ماه 1379، پس از سال‌ها تلاش و کوشش در بخش‌هاي مختلف ادبيات در مشهد درگذشت.
احمد گلچين معاني 18 دي 1295 در تهران متولد شد. سال 1313 پس از اتمام تحصيلات مقدماتى، در اداره کل ثبت اسناد و املاک وارد خدمت شد، ولى دانش‌اندوزى را رها نکرد و از محضر ميرزا محمدخان عنقا، ميرزا محمدخان قزوينى، علامه دهخدا، عباس اقبال آشتيانى، شيخ محمدباقر الفت اصفهانى، سيد محمد غمام همدانى، محمد فياض همدانى، ملک‌الشعراى بهار، اديب‌السلطنه سميعى، شيخ مهدى الهى قمشه‌اى و شيخ محمدرضا توفيق يزدانى بهره برد.
وى پس از 26 سال خدمت در اداره‌کل ثبت، از اول اسفند 1338 به کتابخانه مجلس شوراى ملى انتقال و در پايان سال 1342 به تقاضاى خود بازنشسته شد. از سال 1330 تا 1338 بعد از ظهرها در کتابخانه ملى ملک اشتغال داشت. در مرداد 1343 به دعوت نايب‌التوليه وقت آستان قدس براى تنظيم و تدوين فهرست کتاب‌هاي خطى کتابخانه آستان قدس رضوى به مشهد مهاجرت و 12 سال در اين کتابخانه خدمت کرد که نيمى از اين مدت، سمت مشاور فرهنگى دو نايب التوليه را داشت و در سال 1356 به پيشنهاد شوراى دانشکده ادبيات و علوم انسانى دانشگاه فردوسى و تأييد شوراهاى ديگر به تدريس دوره‌هاى فوق ليسانس و دکتراى زبان و ادبيات فارسى دعوت شد.
احمد گلچين معاني، عضو «انجمن ادبى حکيم» به سرپرستى وحيد دستگردى بود. گلچين از سيزده‌سالگى شروع به سرودن شعر کرد. در پانزده‌سالگى رسما وارد دنياى شعر شد و آثارش را در روزنامه‌هاى «نسيم شمال» و «توفيق» منتشر کرد. با اميرى فيروزکوهى و رهى معيرى معاشرت و مصاحبت داشت. پس از فوت وحيد دستگردى در منزل محمدعلى ناصح به پيشنهاد گلچين معانى «انجمن ادبى ايران» را تأسيس و به ثبت رسانيد. در سال 1325 به دعوت رئيس فرهنگستان، حسين سميعى اديب‌السلطنه، همراه با 120 تن از ادبا و دانشمندان «انجمن ادبى فرهنگستان» را تشکيل و تا زمان تعطيلى که مصادف با مرگ اديب‌السلطنه بود، دبير اول رياست دبيرخانه را داشت.
وى طى مدت 40 سال، با تلاش و کوشش فراوان، توانست مجموعه‌اى از تذکره‌هاى فارسى مشتمل بر 350 جلد جمع‌آورى کند و بر تعداد زيادى از آن‌ها حواشى مفصلى نوشت. اما بر اثر نياز، آن مجموعه بى‌نظير را در مهرماه 1352 شمسي به قيمت 45 هزار تومان فروخت.
مجموعه اشعار گلچين معاني بالغ بر 10 هزار بيت است. ديوان گلچين شامل غزليات، قصايد، ترکيبات، مقطعات، مثنويات، رباعيات، مراثي و تواريخ، اخوانيات، مطايبات، فکاهيات و متفرقات ازجمله آثار وي هستند. آثار گلچين را مى‌توان به پنج دسته تأليف، تصحيح و تحشيه، نسخه‌شناسى، تصنيف و مقاله تقسيم کرد.
«گلزار معانى»، «رساله تحقيقى گلشن راز و شروح مختلف آن»، «شهر آشوب در شعر فارسى»، «مکتب وقوع در شعر فارسى»، «ديباچه انيس الارواح»، «تذکره پيمانه»، «مضامين مشترک در شعر فارسى» و «با ساقيان مى الست» ازجمله تأليفات وى به‌شمار مي روند.
«تذکره يخچاليه»، «لطائف الطوائف»، «تاريخ ملازاده»، «تذکره ميخانه»، «رموز الاحرار شرح منظوم»، «السوانح فى معانى العشق»، «رساله در احوال آل بنجير»، «احوال و آثار صادق تفرشى»، «ديوان جلال عضد» و «احوال و آثار ملک‌الشعراى غزالى مشهدى» در زمره کارهاى تصحيحى و تحشيه‌هاى گلچين قرار مي‌گيرند.
در حوزه نسخه‌شناسى نيز فهرست 206 مجموعه خطى کتابخانه مجلس، فهرست بخشى از کتاب‌هاى شادروان عبدالحسين بيات، راهنماى گنجينه قرآن آستان قدس رضوى، جلد هفتم و هشتم فهرست کتاب‌هاي خطى آستان قدس و فهرست فرهنگ‌نامه‌هاى خطى آستان قدس را انجام داده است.
«مجموعه اشعار فکاهى، سياسى، انتقادى و اجتماعى»، «ديوان گلچين»، «تکمله امثال» و «مجموعه يادداشت‌هاى پراکنده» را جزو تصنيفات وي ذکر مي‌کنند.
وى همچنين بيش از 100 مقاله ادبى، فنى، تاريخى، کتاب‌شناسى در مجلات معتبر داخل و خارج از کشور منتشر کرده که از آنجمله مي‌توان به گلگشت و تماشا، عنوان صفحه‌اى ادبى در مجله «تهران مصور» که مسئوليت آن‌را گلچين معانى داشت، شاعران گمنام شيرازى، ترجمه احوال و منتخب اشعار 51 شاعر شيرازى و فارسى که در روزنامه پارس شيراز از سال 1346 تا 1361 به چاپ رسيد، حواشى مفصلى بر تذکره‌هاى فارسى و تصحيح اشتباهات تذکره‌نويسان، سنگ‌تراش ژاپنى نام برد.
احمد گلچين معاني، 16 ارديبهشت سال 1379 در سن 84 سالگي درگذشت و در مشهد به خاک سپرده شد.
اخبار بیشتر درباره
اخبار بیشتر درباره
پس از این بخوانید
سه روشی که میتوان امام حسین (ع) را در کتاب به کودکان معرفی کرد
قتل عام به روش آمریکایی با آبنبات و شکلات
چالشهای نوشتن رمان تاریخی
چگونه میتوان ایرانی نبود؟
استراحت ذهن از راه مطالعه ممکن است
چگونه آثار محمدعلی اسلامی ندوشن را بخوانیم؟
ادبیات کودک، ابزاری برای امیدآفرینی و تقویت تابآوری روانی
ادبیات حماسی و اسطورهها؛ پایهگذار تداوم فرهنگ ملی
