کشفی جدید درباره «شکسپیر دنیای نثر»؛ خانواده "جین آستین" مخالف برده‌داری بود

با گذشت نیم قرن از آن زمان، تلاش‌ها برای ارزیابی جین آستین در شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خودش حالا به یک کشف جدید و متناقض منجر شده است: ظاهرا یکی از برادران محبوب این نویسنده بخشی از جنبش لغو برده‌داری در قرن نوزدهم بوده است.

دِوونی لووزر (Devoney Looser) از اساتید دانشگاه دولتی آریزونا و نویسنده کتاب عامل ارتقای جین آستین (The Making of Jane Austen) کسی بود که از حضور کشیش هنری توماس آستین در کنگره جهانی ضد برده‌داری که در سال ۱۸۴۰ با حضور حدود ۵۰۰ نماینده در لندن برگزار شد، پرده برداشت. وی جزئیات تحقیقاتش را نخستین بار در هفته نامه ادبی The Times Literary Supplement منتشر کرد.

این که لووزر چطور کنش‌های هنری آستین را در راستای لغو برده‌داری کشف کرد، درست مثل یک داستان کارآگاهی است. وی در جریان تحقیقاتش متوجه شد برادر جین آستین در نوشته‌ها و فعالیت‌های اجتماعی خود را کشیش اچ. تی. آستین معرفی می‌کند. این نکته تحقیقات لووزر را در مسیر جدیدی قرار داد که در نتیجه به کشف حضور هنری در کنگره مذکور ختم شد. این اطلاعات قبلا در هیچ‌ کجا ذکر نشده بودند حتی در مرجع محبوب محققان جین آستین یعنی گاه‌شمار جین آستین و خانواده‌اش: ۱۶۰۰ تا ۲۰۰۰ نوشته دیردری لوفایه که به گفته لووزر، ۸۰۰ صفحه آن پر بود از هزاران هزار حقیقت درباره خانواده آستین.

لووزر در یک مصاحبه گفت: از کشف این حقیقت حیرت زده شدم. تعهدات و اقدامات این خانواده به یکباره از مشارکت در برده‌داری استعمارطلبانه به کنشگری ضد برده‌داری تغییر کرد.

لووزر در این مقاله همچنین به پیوندهای جورج آستین، پدر جین، با کارخانه شکر یک خانواده دیگر در هند غربی نیز اشاره کرده و داستان این ارتباط را واقعی و در عین حال اغراق آمیز می‌داند.

این محقق و استاد دانشگاه در مورد دیدگاه‌های شخص جین آستین نیز گفت: از نامه‌های به جامانده از جین آستین می‌دانیم که وی به نوشته‌های یک نویسنده برجسته سفیدپوست و حامی لغو برده‌داری به نام توماس کلارکسون علاقه داشت. بنابراین می‌دانیم او درباره نژاد و تبعیض نژادی مطالعه می‌کرد و به این مسئله اهمیت می‌داد.

در بین ۶ رمان مهمی که جین آستین تا قبل از مرگش در سال ۱۸۱۷ نوشت، در رمان پارک منسفیلد به برده‌داری اشاره می‌شود و در رمان اِما یک مکالمه بین دو شخصیت هست که در آن از لغو برده‌داری و فروش گوشت انسان حرف به میان می‌آید.

پیش‌تر فرانسیس، دیگر برادر این نویسنده مشهور انگلیسی، نیز در دفتر خاطرات خود نوشته بود این که ردپای برده‌داری هنوز در کشورهای وابسته به انگلیس یا مستعمرات آن وجود دارد، تاسف برانگیز است. دیدگاه وی در این باره تا اوایل دهه ۱۹۰۰ میلادی علنی نشد.

بریتانیا در سال ۱۸۰۷ میلادی تجارت برده را غیرقانونی اعلام کرد و برده‌داری به جز در برخی مناطق، از سال ۱۸۳۳ میلادی ممنوع شد.

لووزر در پاسخ به منتقدانی که می‌گویند نباید مسائل و دیدگاه‌های مدرن را به آستین و آثارش نسبت داد، می‌گوید: مسئله نژاد، نژادپرستی و تبعیض نژادی در دوران جین آستین هم مهم بود. بنابراین ما اینجا سوالات و دغدغه‌هایی را که به دوران حیات وی مربوط نبود، مطرح نکرده‌ایم. این موضوعات آن زمان هم وجود داشتند.   

جِین آستین (۱۸۱۷- ۱۷۷۵) رمان‌نویس معروف کلاسیک است که در قرن هجدهم و نوزدهم در انگلیس می‌زیست و آثارش تأثیر گسترده‌ای بر ادبیات غرب گذاشت. شناخت او از زندگی زنان و مهارتش در نمایش ظرافت‌های زندگی، او را به یکی از مشهورترین رمان‌نویسان عصر خودش تبدیل کرده‌ است.