در دوره رضاخان «شعار تهران» چه بود؟
فارس/ توسعه ناهمگون و تقلیدگونه تهران در دوره پهلوی اول چنان جلوه ناموزونی داشت که «فرد ریچاردز» هنرمند، نقاش و سیاح انگلیسی در سال ۱۳۰۹ شمسی دربارهاش نوشت: «شعار تهران این است: جنبه شرقی را کنار بگذارید و همهچیز را غربی کنید».
«فرد ریچاردز» چنان از تقلید معماریِ تهرانِ دوره پهلوی از شهرهای غربی حیرت کرده بود که تهران را نه شهری شرقی بلکه تقلیدی از یک شهر اروپایی دانست؛ آنهم تقلیدی ضعیف. وی در سفرنامهاش نوشته است: «تهران امروز با شتابی تبآلود از مغربزمین پیروی میکند. قسمتهای کاملی را از ظواهر سبکها و مختصات و ادوار تاریخی مغربزمین، بدون در نظر گرفتن اینکه از چه کشوری آمده، اخذ میکند و با زندگی خود تناسب میدهد. طرحریزی شهرها، جادهسازی و ساختمان، در حال حاضر سکنه را مجذوب خود کرده است.
یکی دو ساختمان، از ساختمانهای جدید، موجب سرافرازی معماران آنها شده است. یکی از آنها ساختمان جدید بانک شاهی ایران است که نام آن به طرز زیبایی با حروف لاتین نوشته شده. این بنا ثابت میکند که پیشهوران کنونی ایران هنگامی که خوب راهنمایی شوند چقدر عالی کار میکنند. با اینکه بنای مزبور بسیار خوب و زیباست بیننده نمیتواند این اندیشه را از خود دور کند که اگر آن بنا در سرزمینی که این سبک معماری از آنجا اقتباس شده، بنا میشد چقدر زیباتر مینمود...
تهران یک شهر شرقی نیست بلکه تقلید ضعیفی از یک شهر اروپایی است. شعار تهران امروز این است: جنبه شرقی را کنار بگذارید و همهچیز را غربی کنید...
یکی از خیابانهای تهران که بیش از سایر خیابانهای این شهر در آن آمد و رفت میشود خیابان لالهزار است. لالهزار، بانداستریت [از خیابانهای معروف لندن در آن زمان] ایران است و تعداد زیادی از مغازههای آن از جعبهآیینههای[نوعی ویترینهای قدیمی] مغازههای مغربزمین تقلید میکنند. در این خیابان ناله چندین گرامافون اغلب در هوا بلند است...»