شاعر کودکی، عشق و تنهایی
خراسان/ کریستیان بوبَن (۱۹۵۱ - ۲۰۲۲) شاعر مضامین «کودکی، عشق و تنهایی» 23 نوامبر2022(چهارشنبه 2آذر1401) از میان ما رفت. بوبن از نویسندگانی بود که در کلمهبهکلمه و سطربهسطر کتاب هایشان نسیمی رهاییبخش میوزد. جانت تازه میشود وقتی در مسیر نگاهش قرار میگیری. چقدر زیبایی و ظرافت با کلماتش به تصویر میکشد وقتی از پدیدههایی مثل لبخند، کودکی، نگاه، امید، زندگی حتی مرگ برایمان میگوید. واژهها با قلم روحبخش بوبن، جانی دوباره میگیرند. مثل نقاشی که رنگ امید به جهان فرسوده و تیره و تار ما میپاشد. نگاهش به لبخند زیباست: «لبخند امری مقدس است. من که شیفته تنهاییام، میگویم که لبخند شگفت انگیزتر از هر چیز است. بهسان گلی از عالم نهان. لبخند راستین از آن کسی است که همه چیز را یافته است.»(نور جهان:94) کتاب «رفیق اعلی» برندۀ سه جایزۀ مهم ادبی فرانسه، اثری عارفانه است دربارۀ زندگی فرانچسکوی قدیس با نگاهی لطیف، عمیق و ظریف. همچنانکه پیروز سیار، مترجم زبردست آثار بوبن گفته است، نویسندگی برای بوبن «گونهای آواز سر دادن است.» از نگاه بوبن، رفیق اعلی برای انسان در جایی است که: «نوری بر تیرگیهای قرن پرتو افکنده و هر چیز دست نیاز به سوی زندگی دراز کرده است. آنجا که زندگی چیزی نیست جز حیات خام و شگفتی ابتدایی و اعجاز بیقدر.»(رفیق اعلی: 52) نگاهش به طبیعت به قدری هیجانانگیز و شاعرانه است که با فروتنی خاصی میگوید: «طبیعت کتابی همواره گشوده است که باد آن را ورق میزند. برابر ظرافت یک پروانه یا یک پرنده، احساس میکنم که دچار کاستیام، همچون بیسوادی که در کتابخانهای عظیم قرار گرفته باشد.»(نور جهان:28) سبک نویسندگی بوبن چیزی نیست جز «نور نهادن در کلمات»؛ همان تعهدی که برای نویسندگی قائل است: «اگر در کتابهای خویش نور نهادهام، از آن روی نیز بوده است که دیگری را مکدر نسازم و نسبت به آن کسی که کتابم را میخواند، رعایت نزاکت را کرده باشم.»(33) بوبن به دنیای کودکان نگاه ناب و معناداری میافکند: «کودکان شیرخوار استادان اندیشیدن مناند. باری اینان هیچگاه غمین نیستند. کودکان شیرخوار چیزی دارند که گویی بر حکمت مبتنی است، به سان بوداها. آنان خبر از ستارهای بس دوردست به ما میدهند، نگاه آنان از انتهای جهان میآید و به انتهای جهان میرود و ما در نقطۀ اتصال این دو غایت قرار میگیریم. دیدگانشان هموار در آغاز به رنگ آبی است. دو نُت کوچک آسمان آبی.»(35، 102) وقتی به عشق و محبت و دوستی میرسد، میگوید: «دوست داشتن کسی در حکم خواندن اوست. در حکم آن است که بتوانیم تمامی جملههایی را که در دل دیگری است، بخوانیم و در حال خواندن دل او را از بند برهانیم.»(47) خداوندگار عشق، مولانای ادبیات ما را چنین میستاید: «جلالالدین رومی، استاد بزرگ عرفان صوفیانۀ قرن سیزدهم میلادی شاید برای من شاعر شاعران باشد. او برای من جذابتر از زیباروترین دوشیزگان است. اختری است که از هم میپاشد و خاکههای الماس را به هر سو میپراکند.»(79) بوبن، شاعر و نویسندۀ فرانسوی تا 71 سالگی بیش از 60 کتاب نوشت که 30 اثرش به فارسی ترجمه شده است. هر کتابش روزنهای است رو به خورشید. خوانندگانش به قدرت نگاه و ظرافت کلام او ایمان میآورند و میآموزند که انسان میتواند به مسائل ساده چقدر ژرف و گسترده چشم بدوزد و چشمه سار امیدش در شورهزار یأس از جوشش باز نایستد. «وجود بیکرانۀ خدا تنها در زمزمههای کودکان متجلی میشود؛ خدا آن چیزی است که کودکان میدانند، نه بزرگسالان.»