تیپ ترونیک چیست و چگونه عمل می کند؟
آخرین خودرو/ تیپ ترونیک حالتی در گیربکس های اتوماتیک است که امکان تعویض دنده را به صورت دستی فراهم می کند. در این مطلب به بررسی آن می پردازیم.
گیربکس های اتوماتیک در هر نوعی با استفاده از دستورات کامپیوتر تعویض دنده را انجام می دهند، در برخی شرایط رانندگان دستورات تعویض دنده گیربکس اتوماتیک مورد پسندشان نیست یا آن را مناسب شرایط جاده و موقعیت نمیدانند، این شرایط بیشتر در جاده های کوهستانی و شتاب گیری های سریع ناگهانی پیش می آید. از این رو مهندسان قابلیت تیپ ترونیک را توسعه دادهاند.
معرفی قابلیت تیپ ترونیک
واژه “تیپترونیک” از ترکیب کلمات “Tip” (اشاره) و “Tronic” (مربوط به تکنولوژی) ساخته شده است و به معنای امکان تغییر دستی دندهها در گیربکسهای اتوماتیک است. این سیستم به راننده اجازه میدهد تا از حالت کاملاً خودکار به حالتی دستی سوئیچ کند و دندهها را بهصورت دستی تعویض کند، بدون اینکه نیازی به کلاچ وجود داشته باشد. در گیربکس اتوماتیک با قابلیت تیپترونیک بجای اینکه کامپیوتر به تنهایی به گیربکس دستور تعویض دنده بدهد، راننده به کامپیوتر دستور تعویض دنده میدهد و اگر شرایط بر طبق الگورتیم های گیربکس بود کامپیوتر دستور را به گیربکس انتقال می دهد.
تیپترونیک برای اولین بار توسط پورشه توسعه یافت و در دهه ۱۹۹۰ در مدلهای این کمپانی بهطور گسترده نصب شد. اولین خودروهایی که به این سیستم مجهز شدند، توانستند ترکیبی از گیربکس اتوماتیک و کنترل دستی گیربکس های دندهای را ارائه دهند. با این حال، در اوایل مشکلاتی نیز وجود داشت؛ از جمله تأخیر در تعویض دندهها که مورد پسند نیست. با گذشت زمان و بهبود فناوری، این مشکلات تا حد زیادی رفع شدند. حتی در برخی موراد سرعت عمل گیربکس اتوماتیک از دستی بیشتر شده است.
انواع تیپترونیکها شامل سیستمهایی هستند که بر روی گیربکسهای مختلفی نصب میشوند؛ از جمله گیربکسهای اتوماتیک AT، گیربکسهای دوکلاچه (DCT)، و حتی گیربکسهای CVT. در هر یک از این سیستمها، تیپترونیک به راننده اجازه میدهد تا دندهها را به صورت دستی تغییر دهد، اما نحوه عملکرد آنها با توجه به نوع گیربکس متفاوت است.
عملکرد تیپترونیک بهطور کلی به این شکل است که گیربکس در حالت اتوماتیک کار میکند، اما به راننده این امکان را میدهد که در صورت نیاز، دندهها را بهصورت دستی و با استفاده از اهرم یا پدالهای پشت فرمان (پدل شیفتر) تغییر دهد. این سیستم از الگوریتمهای الکترونیکی برای جلوگیری از تغییرات نادرست دنده استفاده میکند و بهطور خودکار از وارد شدن آسیب به گیربکس جلوگیری میکند. به عنوان مثال، اگر راننده بخواهد دنده را در سرعت بالا بهطور نامناسب کاهش دهد، سیستم بهطور خودکار از انجام این تغییر جلوگیری میکند تا از آسیب به موتور و گیربکس جلوگیری شود.
تیپترونیک در گیربکسهای CVT
گیربکس CVT که به عنوان گیربکس با نسبت متغیر پیوسته شناخته میشود، برخلاف گیربکسهای سنتی دندههای ثابت ندارد و از یک سیستم پولی و تسمه برای تغییر پیوسته نسبت انتقال استفاده میکند. تیپترونیک در این نوع گیربکس بهصورت مصنوعی دندههای مجازی را شبیهسازی میکند و به راننده این امکان را میدهد که مانند گیربکسهای دستی دندهها را تغییر دهد.
در این حالت، اگرچه گیربکس CVT دندههای واقعی ندارد، اما از طریق تیپترونیک میتوان حس تعویض دنده دستی را تا حد ضعیفی تجربه کرد. این ویژگی به ویژه در رانندگیهای اسپرت یا در مسیرهای خاص که نیاز به کنترل بیشتری دارند، مفید است.
مزایا و معایب قابلیت Tip Tronic
مزایا:
۱- تیپترونیک به راننده امکان میدهد تا در شرایطی مثل سربالاییها یا رانندگی اسپرت، کنترل بیشتری بر روی تعویض دنده داشته باشد.
۲- تجربه رانندگی بهتر رانندگان میتوانند حس تعویض دنده دستی را بدون زحمت کلاچ تجربه کنند.
۳- عملکرد بهینه در برخی خودروها، استفاده از تیپترونیک به بهبود شتاب و عملکرد در شرایط خاص کمک میکند.
معایب:
۱- در برخی سیستم های تیپترونیک، تأخیر در تعویض دندهها وجود دارد البته این تاخیر بیشتر در گیریکس های اقتصادی مانند گیریکس های چینی وجود دارد.
۲- در گیربکسهای CVT، دندههای مجازی تیپترونیک واقعی نیستند و تنها حس تعویض دنده را شبیهسازی میکنند، که ممکن است برای برخی رانندگان قابل توجه و خوشایند نباشد.
تیپترونیک یکی از قابلیت های خوب در برخی گیربکسهای اتوماتیک است. این سیستم امکان تعویض دنده دستی را در گیربکسهای اتوماتیک فراهم میکند و به رانندگان کنترل و لذت بیشتری به رانندگی میبخشد. هرچند این سیستم در ابتدا مشکلاتی داشت، اما با بهبود تکنولوژی و توسعه گیربکسهای مدرن، تیپترونیک به یکی از امکانات محبوب در خودروهای امروزی تبدیل شده است، حتی در گیربکسهای CVT که به طور سنتی دندههای ثابتی ندارند.