ضربه تعرفه‏‌ها به دو غول خودروسازی ژاپن

دنیای اقتصاد/ تصمیم دولت دونالد ترامپ، رئیس‌‌جمهور ایالات متحده، مبنی بر معاف‌‌کردن موقت چین از تعرفه‌‌های تجاری، خشم و سردرگمی گسترده‌‌ای در ژاپن متحد قدیمی آمریکا در شرق آسیا، ایجاد کرده است. در شرایطی که پکن و دیگران در حال آماده‌‌سازی برنامه‌‌هایی برای تعرفه‌‌های تلافی‌‌جویانه بودند، ژاپن با وعده خرید بیشتر کالاهای آمریکایی و افزایش سرمایه‌گذاری‌‌ها در ایالات متحده تا یک تریلیون دلار، بی‌‌درنگ برای مذاکرات تجاری به سوی واشنگتن شتافت. اما اکنون در توکیو، این حس ناخوشایند و تلخ‌کامی کاملا ملموس است. در حال حاضر صنایع کلیدی ژاپن به‌‌ویژه صنعت خودرو، همچنان زیر فشار سنگین تعرفه‌‌های وضع‌‌شده از سوی کاخ سفید قرار دارند و خبری از معافیت یا تخفیف مشابه برای توکیو به چشم نمی‌‌خورد.
 
بر اساس گزارشی از روزنامه نیویورک‌‌تایمز، تصمیم اخیر کاخ سفید برای اعطای امتیازات تعرفه‌‌ای به چین، به‌‌عنوان رقیب راهبردی آمریکا، در حالی انجام شده که ژاپن همچنان با تهدید تعرفه‌‌های جدید و اعمال محدودیت‌های سخت‌‌گیرانه روبه‌‌رو است. این تصمیم، به‌‌ویژه در شرایطی که دو غول خودروسازی ژاپن، یعنی هوندا موتور و نیسان موتور، زیان‌‌های سنگینی را متحمل شده‌‌اند، به نوعی پاشیدن نمک بر زخم متحدی محسوب می‌شود که سال‌ها در کنار واشنگتن ایستاده بود. بر این اساس در روزهای گذشته، شرکت هوندا اعلام کرد که سود عملیاتی‌‌اش برای سال مالی جاری که از آوریل آغاز شده، با کاهش قابل‌‌توجهی نزدیک به ۶۰‌درصد مواجه خواهد شد. این شرکت زیان اصلی خود را ناشی از افزایش هزینه‌‌های وارداتی، تغییر زنجیره تامین و مستقیما ناشی از تعرفه‌‌های تجاری آمریکا برشمرد. برآورد هوندا از ضرر تحمیلی به دلیل سیاست‌‌های تعرفه‌‌ای واشنگتن بالغ بر ۴.۴میلیارد دلار است؛ رقمی که تاثیر مستقیمی بر توان رقابتی این شرکت در بازارهای جهانی دارد.

از سوی دیگر، شرکت نیسان که پیش از بحران کنونی نیز درگیر اصلاحات ساختاری و بازسازی شبکه تولید و توزیع جهانی خود بود، اعلام کرده که پیش‌بینی سودآوری برای سال‌جاری را به‌‌حالت تعلیق درآورده است. این شرکت هشدار داده که در سه‌‌ماه نخست سال با زیان عملیاتی روبه‌‌رو خواهد شد و احتمالا ۱۱‌هزار شغل دیگر را، افزون بر ۹‌هزار تعدیل قبلی در نوامبر، کاهش خواهد داد. این اقدام به ‌‌وضوح نشان از تنگنای اقتصادی و رکود فعالیت‌‌های صنعتی در پی فشارهای خارجی دارد.

---

بازار

---

سردرگمی متد دیرینه واشنگتن
در ژاپن، موجی از ناباوری، نارضایتی و انتقاد نسبت به سیاست‌‌های تجاری دولت ترامپ به راه افتاده است. بسیاری از تحلیلگران و مقامات اقتصادی این کشور معتقدند که رفتار کاخ سفید نشان‌‌دهنده بی‌‌اعتنایی به اصول روابط راهبردی و درازمدت با متحدانش است. پروفسور کازو‌‌هیرو مائه‌‌شیما، استاد سیاست بین‌الملل در دانشگاه سوفیا توکیو، در گفت‌‌وگو با نیویورک‌‌تایمز می‌‌گوید: «اولویت‌‌دادن آمریکا به چین در توافق تعرفه‌‌ای، در حالی که همچنان فشار را بر متحدانش حفظ می‌کند، نشانه‌‌ای نگران‌‌کننده از تغییر رویکرد ایالات متحده در سیاست خارجی و اقتصادی است.» او افزود: «این سیاست چیزی جز بی‌‌توجهی آشکار به متحدان دیرینه‌‌ای مانند ژاپن نیست.»

خودرو، ستون فقرات اقتصاد ژاپن
تعرفه‌‌های ایالات متحده اکنون نه‌‌تنها خودروهای ژاپنی بلکه قطعات آنها را نیز شامل می‌شود؛ موضوعی که برای اقتصاد کشوری مانند ژاپن که وابستگی سنگینی به صادرات خودرو و قطعات دارد، به‌‌شدت چالش‌‌برانگیز است. طبق آمار وزارت دارایی ژاپن، خودرو و قطعات یدکی بزرگ‌ترین اقلام صادراتی این کشور به آمریکا محسوب می‌‌شوند و بیش از ۳۰‌درصد کل صادرات صنعتی ژاپن را تشکیل می‌دهند.

برخی اقتصاددانان، از جمله تاکاشی میورا، مشاور ارشد موسسه تحقیقاتی نومورا، هشدار داده‌‌اند که ادامه این روند می‌تواند رشد اقتصادی ژاپن را به‌‌شدت تحت‌‌تاثیر قرار دهد. او معتقد است که اگر تعرفه‌‌ها در سطوح فعلی باقی بمانند یا افزایش یابند، نرخ رشد اقتصادی ژاپن ممکن است تا پایان سال به کمتر از ۰.۸‌درصد سقوط کند. در واکنش به این وضعیت، بسیاری از خودروسازان ژاپنی در حال بررسی گزینه‌‌هایی برای انتقال بخشی از خطوط تولید خود به خاک آمریکا هستند تا از فشار تعرفه‌‌ای رهایی یابند. شرکت تویوتا موتور، که هم‌‌اکنون بزرگ‌ترین خودروساز ژاپن به‌‌شمار می‌رود، اعلام کرده که تنها در ماه‌‌های آوریل و مه، بیش از یک میلیارد دلار هزینه مازاد به‌‌خاطر تعرفه‌‌ها متحمل شده است.

همزمان، مدیرعامل شرکت هوندا، توشی‌‌هیرو میبه، در گفت‌‌وگویی اعلام کرد که این شرکت در حال برنامه‌‌ریزی برای افزایش تولید در کارخانه ایندیانا و انتقال تولید هیبریدی سیویک از ژاپن به ایالات متحده است. وی تاکید کرد که چنین تصمیم‌‌هایی، اگرچه در کوتاه‌‌مدت باعث کاهش هزینه می‌شود، اما در بلندمدت به تضعیف توان صنعتی داخل ژاپن و وابستگی بیشتر به تولید خارجی منجر خواهد شد.

بن‌‌بست در مذاکرات تجاری
در حالی که دور جدید مذاکرات تجاری میان دو کشور قرار است تا پایان ماه جاری برگزار شود، اما منابع آگاه در وزارت اقتصاد ژاپن تاکید کرده‌‌اند که پیشرفتی حاصل نشده و گفت‌‌وگوها در بن‌‌بست قرار دارد. طرف ژاپنی کاهش تعرفه خودرو را پیش‌‌شرط هرگونه توافق تجاری جدید اعلام کرده و این مساله بارها از سوی نخست‌‌وزیر ژاپن در نشست‌‌های رسمی و غیررسمی تکرار شده است. با این حال، مقامات آمریکایی همچنان بر موضع خود درباره لزوم «کاهش کسری تجاری» و «افزایش تولید در خاک آمریکا» پافشاری می‌کنند. سیاستی که از دیدگاه تحلیلگران، بازتابی از شعار «اول آمریکا» (America First) در دوره ترامپ است، اما در عمل به تضعیف اتحادهای اقتصادی دیرینه منجر شده است.

با این حال بازار ایالات متحده برای خودروسازان ژاپنی نه‌‌تنها از نظر حجم فروش بلکه از نظر سودآوری نیز حیاتی است. بر اساس گزارش مرکز مطالعات خودروی تویوتا، میانگین سود حاصل از فروش خودرو در آمریکا ۲.۵ برابر بالاتر از بازار داخلی ژاپن است. از این رو، هرگونه محدودیت در دسترسی به این بازار یا تحمیل هزینه‌‌های اضافی، می‌تواند مزیت رقابتی این شرکت‌ها را به‌‌ خطر اندازد. نیسان و هوندا پیش‌تر در برنامه‌‌های استراتژیک خود اعلام کرده بودند که قصد دارند تا سال ۲۰۲۶ سهم بازار آمریکای شمالی خود را افزایش دهند. اما با تغییرات جاری، اکنون شرکت‌ها ناچارند تمرکز خود را از توسعه به مدیریت بحران تغییر دهند.

با این حساب رفتار کاخ سفید در معاف‌‌کردن چین از بخشی از تعرفه‌‌ها در حالی که فشارها بر ژاپن را کاهش نداده، یک پیام روشن برای دولت توکیو و فعالان اقتصادی این کشور دارد: در بازی جنگ تجاری، حتی متحدان نزدیک هم می‌توانند قربانی سیاست‌‌های یکجانبه‌‌گرایانه شوند. صنعت خودروی ژاپن، که سال‌ها به‌‌عنوان نماد قدرت فناوری، دقت مهندسی و بهره‌‌وری اقتصادی شناخته می‌‌شد، اکنون درگیر بحرانی خارجی شده که به‌‌نظر می‌رسد راه‌‌حل آن بیشتر به دیپلماسی و مذاکره نیاز دارد تا صرفا تصمیمات داخلی شرکت‌ها. آینده رابطه تجاری توکیو و واشنگتن، بیش از هر زمان دیگر در گروی بازتعریف اعتماد، توازن منافع و احیای اصول همکاری راهبردی است؛ اصولی که در سال‌های اخیر زیر سایه سیاست‌‌های تعرفه‌‌ای آمریکا کمرنگ شده‌‌اند.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خودرو» بپیوندید
instagram.com/akharinkhodro.ir