آیا برنامه ای برای تولید خودروهای دوگانه سوز و گازسوز نو وجود دارد؟

آخرین خودرو/شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران روز شنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۴ اعلام کرد: خودروهای شخصی مدل ۱۳۹۴ و بالاتر، رایگان دوگانه‌سوز می‌شوند که در این متن به آن می‌پردازیم.
 
سؤال اصلی این است که آیا طراحی، تولید و افزایش تیراژ خودروهای دوگانه‌ سوز و گازسوز چه زمانی در برنامه دولت و خودروسازان قرار می‌گیرد؟

در شرایطی که دولت و تمام اجزای حاکمیت تمام تلاش خود را برای تصویب انواع قوانین و طرح‌ها و بخش‌ نامه‌ها به کار گرفته‌اند و کار به جایی رسیده که در حاکمیت حاضر است تا چنین یارانه‌ای را بپردازد؛ چرا نباید به برنامه‌ای پایدارتر از این برنامه مانند تولید خودروهای صفر کیلومتر دوگانه و گازسوز توجه کرد، این خودروها از روز تولید حداقل باید ۱۰ سال در کشور تردد کنند.

---

بازار

---

کمبود تنوع؛ اولین مانع استقبال مردم
یکی از مشکلات و دلایلی که مردم کمتر به سراغ خرید خودروهای دوگانه‌سوز رفتند و می‌روند، کمبود تنوع در عرضه این خودروهاست. در دهه ۸۰ شمسی تنوع خودروهای دوگانه‌سوز در حال افزایش بود که البته این افزایش چندان کارشناسی و بر اساس سلیقه مخاطب نبود که از نمونه‌های آن می‌توان به ۲۰۶ اس‌دی دوگانه‌سوز اشاره کرد. این خودرو به خودی خود از کمبود فضا رنج می‌برد، حال که صندوق عقب آن با کپسول CNG کوچک‌تر هم می‌شد منطقی نبود.
اما ایران‌خودرو از سال ۹۳ که خودروی دنا و سپس مدل‌های دیگر آن را با سازگارترین موتور گازسوز کشور که در اصل پایه گازسوز بود، هیچ‌گاه روانه بازار نکرد، یا در ادامه هنوز هم این کار را نمی‌کند. خودرویی مثل سمند سورن و سورن پلاس که هنوز هم روی خط تولید است می‌تواند با تیراژ بالاتری در قالب خودروی دوگانه‌سوز در بازار عرضه شود.

تلف شدن تنها موتور پایه گازسوز کشور
علی‌ رغم تمام ضعف‌های صنعت خودروسازی ایران که در مدیریت دولتی رخ داده است، طراحی موتور ملی EF7 را که اصطلاحاً پایه گازسوز نامیده می‌شود و با طراحی مهندسان آلمانی انجام شد، می‌توان یک دستاورد خوب دانست؛ اما این دستاورد هم نتوانست آورده‌ای را که باید برای مردم و کشور داشته باشد، به ارمغان بیاورد، چراکه هیچ‌گاه تا به این لحظه هیچ خودروی تمام‌ گازسوزی در تیراژ صنعتی و بالا در کشور تولید نشده است و از سوی دیگر تعداد خودروهای دوگانه‌ سوزی که با این موتور در کشور تولید شده‌اند، هیچ‌گاه به میزانی که باید نبوده‌اند. این موضوع در حالی رخ داده است که این موتور روی خودروهای متعددی مانند انواع سمند و دنا و حتی وانا نصب شده. از سوی دیگر ایران‌خودرو این موتور را تا به‌ حال چندین بار دستخوش ارتقاهای گوناگون کرده است و تلاش کرده تا این موتور را بهینه‌تر کند و حتی نسخه توربو شارژر آن را روانه بازار کرده است، اما این خودروساز هیچ نسخه تمام‌ گازسوز این موتور را روانه بازار نکرده است. در واقع این موتور هیچ‌گاه برای هدف اصلی که برای آن طراحی شده بود به شکل کامل به کار گرفته نشد.

عدم توجه به تاکسی‌ها و وانت‌ها
اهمیت خودروهای کار و تجاری در ایران هیچ‌گاه به میزانی که باید مورد توجه قرار می‌گرفته است، مورد توجه نبوده است و این عدم توجه تبعات و زیان‌های بسیاری را با خود به همراه داشته و دارد. یکی از مواردی که باید در این سال‌ها به آن توجه می‌شد و نشد و البته هنوز به آن توجه نشده است، الزام دوگانه‌سوز بودن خودروهای کار و تجاری است؛ بدین شکل که این خودروها از ابتدا با هدف دوگانه‌سوز بودن طراحی و مونتاژ شوند یا برای واردات و مونتاژ انتخاب شوند.
اصلی‌ترین پاسخ این است که این خودروها پیمایش چندبرابری روزانه نسبت به تمام خودروهای شخصی دارند. این خودروها وسیله کار و ارتزاق افراد هستند، در نتیجه از صبح تا شب یا بالعکس در حال حرکت هستند. اینکه این خودروها با موتورهایی ساخته شوند که بیشترین راندمان و کمترین مصرف سوخت را داشته باشند امری بدیهی است، اما در کنار این موضوع اهمیت بهره‌بردن این خودروها از دو منبع سوخت یا حتی تنها گاز یا برق یا هر سوختی که در عین آلایندگی کمتر، سوخت اصلی کشور نباشد کاملاً واضح و مبرهن است، چراکه سهم مصرف سوخت آن‌ها از خودروهای شخصی به مراتب بیشتر است.
متأسفانه تا به امروز الزامی برای این امر وجود نداشته است؛ اما امروز که در بحران‌هایی مانند آلودگی هوا، ناترازی سوخت و به‌ویژه بنزین غرق شده‌ایم، الزامی شدن عرضه خودروهای کار و تجاری مانند تاکسی‌ها و وانت‌ها امری الزامی است. خودروهایی مانند سورن‌پلاس در زمان عرضه در قالب تاکسی نباید در دو مدل تک و دوگانه‌سوز به بازار عرضه شوند، بلکه باید تنها دوگانه‌سوز عرضه شوند، یا در مثال خودروهای باری باید به خودروی آریسان و الزام عرضه دوگانه‌سوز آن اشاره کرد و این امر مضاف بر فواید اجتماعی فراوان، رانندگی برای خود راننده را تسهیل می‌بخشد، چرا که با دو باک سوختی پیمایشی چندین‌برابری و البته به مراتب ارزان‌تر را تجربه خواهد کرد.

سایپا ؛ کمرنگ در بازار دوگانه‌سوز
قطعا اگر تا به اینجای متن را خوانده باشید، با خود فکر می‌کنید که مقصر اصلی این موضوع ایران‌خودرو است، در حالی که این موضوع کاملاً برعکس است، چراکه ایران‌خودرو این اقدام را به میزان کافی انجام نداده است، اما سایپا سال‌هاست که هیچ خودروی دوگانه‌سوزی را روانه بازار نکرده است. در واقع اولین و آخرین محصول دوگانه‌سوز سایپا پراید بود که از زمان توقف تولید آن، دیگر سایپا خودروی دوگانه‌سوز یا گازسوزی را روانه بازار نکرده. این در حالی است که خودروهای سایپا به دلیل اقتصادی‌بودن متقاضیان بیشتری دارند و در عین حال خریداران خودروهای این شرکت معمولاً با خودروهای خود به کارهای گوناگونی مانند فعالیت در اسنپ می‌پردازند که پیمایش و مصرف سوخت آن‌ها و در نهایت سهم مصرفی آن‌ها از سبد سوخت کشور را افزایش می‌دهد. البته این خودروساز قرار است سهند دوگانه سوز را به تولید برساند و وانت زامیاد را هم در نسخه دوگانه در سبد خود داشت اما نقش این خودروساز به عنوان دومبن خودروساز بزرگ ایران در تولید دوگانه سوزها کمرنگ است.

کپسول CNG؛ مشکلی که اروپا  دو دهه پیش حل کرد
یکی دیگر از دلایل عدم استقبال مردم از خودروهای دوگانه‌سوز، فضای کوچک صندوق عقب این خودروهاست. این موضوع تنها مخصوص ایران نیست؛ در جهان و به‌ویژه در اروپا خودروسازان سال‌ها پیش این مشکل را با استفاده از تغییر مکان قرارگیری کپسول یا کپسول‌های مخزن گاز تغییر دادند تا این مشکل دیگر چالشی برای خریداران این خودروها نباشد. این مورد تنها یکی از ساده‌ترین و در عین حال بزرگ‌ترین راه‌حل‌هایی بود و هست که می‌توان استقبال مردم از خودروهای دوگانه‌سوز را افزایش داد.

جمع‌بندی: از یارانه موقت تا صرفه‌جویی دائمی
در نهایت، این اقدام راه‌حلی موقت، اما الزامی برای ناترازی بنزین است؛ اما تولید انبوه خودروهای صفر کیلومتر دوگانه‌سوز ، الزام گازسوز کردن تاکسی‌ها و وانت‌ها، حضور دوباره سایپا در این بازار و جابه‌جایی کپسول CNG به زیر خودرو ، می‌تواند صرفه‌جویی پایدار میلیون‌ها لیتری ایجاد کند و آلودگی هوا را به شکل ریشه‌ای کاهش دهد.

به پیج اینستاگرامی «آخرین خودرو» بپیوندید
instagram.com/akharinkhodro.ir