ماشین شناس/ آشنایی با موتورهای سری «M40 و M43 ب‌ام‌و»

پدال/ موتور M10 موتور بسيار خارق‌العاده‌اي بود. اين موتور از دههٔ 1960 به مدت بيش از بيست سال در خط توليد قرار داشت و در اين مدت به‌عنوان سنگ بناي بسياري از موتورهاي موفق مسابقه‌اي و غير مسابقه‌اي قرار گرفت حتي خود کمپاني از آن به‌عنوان پايه و اساس موتور فرمول يک خود استفاده کرد. سرانجام موتور M40 براي جايگزيني M10 انتخاب شد.M40 موتور چهار سيلندر هشت سوپاپ و داراي يک ميل‌سوپاپ در بالا است. حجم مدل‌هاي آن از 1.6 تا 1.8 ليتر است. تفاوت نسخهٔ 1.6 ليتري و 1.8 ليتري تنها در ميل‌لنگ آن‌ها بود که داراي کورس ها متفاوتي بود. البته M40 نيازي نداشت تا به‌عنوان M10 بعدي معرفي شود و همچون M10 غوغايي در دنياي موتورها بپا کند. چراکه ديگر زمانه عوض شده بود، خودروها سنگين‌تر شده بودند و مدل‌هاي قوي و بزرگ ب‌ام‌و از موتورهاي شش سيلندر استفاده مي‌کردند. براي کساني هم که خواهان موتور چهار سيلندر اسپرتي بودند موتور M42 16 سوپاپ گزينهٔ بهتري بود. در حقيقت M40 با حجم‌هاي کم خود بيشتر مناسب مشترياني بود که به دنبال موتور کم‌مصرف و اقتصادي بودند، يعني کساني که قدرت موتور براي آن‌ها اولويت نبود. اين دليل يکي از دلايلي است که نسخهٔ 2 ليتري از اين موتور وجود نداشت. M40 در سال 1987 روي خط توليد قرار گرفت و اتاق E30 نخستين خودرويي بود که از اين موتور بهره برد. سري سه هايي که موتور M10 داشتند داراي سپرهاي کرومي بودند ولي نسخه‌هاي فيس‌ليفت شده که از موتور M40 در آن‌ها استفاده شده بود داراي سپرهاي پلاستيکي بودند. نسخه‌هاي اوليهٔ اتاق E36 و همچنين اتاق E34 در کد 318i از موتور M40 استفاده مي‌کردند تا اينکه در سال 1993 موتور M43 را دريافت کردند. موتور M43 هم موتوري چهار سيلندر و تک ميل‌سوپاپ بود منتها حجم آن از 1.6 تا 1.9 ليتر بود. موتور M40 هرگز قرار نبود که به‌عنوان موتوري با قابليت بالا شناخته شود به همين خاطر E36 در بازار آمريکا با موتور M42 عرضه مي‌شد و خبري از M40 روي اين اتاق در امريکا نبود. طراحي موتور M40 هرچند به‌عنوان جانشين M10 افسانه‌اي به بازار آمد اما در بسياري از موارد با M10 تفاوت داشت. بحث‌برانگيزترين تغيير تعويض زنجير تايمينگ با تسمه تايمينگ بود. وجود تسمه تايم باعث کم‌صداتر شدن و سبک‌تر شدن موتور مي‌شود اما درعين‌حال مراقبت بيشتري را نيز مي‌طلبد و در فواصل توصيه‌شده بايد تعويض گردد. هرچند خوشبختانه در اين موتور دسترسي به تسمه تايم آسان است. اما مورد مثبت اين موتور نسبت به سلفش M10 استفاده از تايپيت هاي هيدروليکي يا اصطلاحاً تايپيت اتومات است. استفاده از تايپيت هيدروليک آن‌ها را از تنظيم کردن دستي بي‌نياز مي‌کند. سيستم سوخت‌رساني نيز انژکتوري موترونيک ساخت بوش است که تمامي امور مربوط به سوخت پاشي و جرقه‌زني توسط کامپيوتر مرکزي کنترل مي‌شود. از سال 1994 هر دو مدل M40 به مبدل کاتاليستي مجهز شدند. پمپ روغن‌موتور M40 مستقيماً به ميل‌لنگ متصل است و از طريق يک مجراي روغن با کارتل در ارتباط است. در صورت خرابي اويل پمپ بايد زمان نسبتاً زيادي را صرف تعويض آن کرد؛ در اين بخش کمپاني سازنده پيشنهاد کرده است که تمامي متعلقات جلوي موتور من‌جمله تسمه تايم را بايد خارج کرد تا بتوان به اويل پمپ دسترسي داشت. همان‌طور که در ابتدا گفتيم مدل 1.6 ليتري و 1.8 ليتري تنها در کورس پيستون تفاوت دارند، تفاوت در کورس پيستون به دليل تفاوت در کورس ميل‌لنگ‌هاي اين موتورهاست يعني محل اتصال شاتون داراي فاصله‌اي از مرکز ميل‌لنگ است که در دو نوع موتور اين فاصله يکسان نيست و سبب وجود دو حجم موتور مختلف شده است؛ کورس پيستون مدل 1.6 ليتري معادل 72 ميلي‌متر و کورس پيستون مدل 1.8 ليتري معادل 81 ميلي‌متر است. تمامي مدل‌هاي M40 هم داراي طول شاتون 135 ميلي‌متر هستند، پيستون تمامي مدل‌ها نيز يکسان مي‌باشد. موتور استارتر نيز مشابه با استارتر موتور M42 است و داراي 1.4 کيلووات قدرت است. در موتور M43 اما کمپاني دوباره به استفاده از زنجير تايمينگ روي آورده است. يکي از دلايلي که BMW را مجبور به کنار گذاشتن تسمه تايم کرد اين بود که به دليل دماي بالاي موتور، تسمه‌ها عمري پايين‌تر از عمر تعريف شده داشتند. خودروها به دليل رعايت مسائل آئروديناميکي داراي ورودي هواي کوچک‌تري هستند و از طرفي هم مبدلي کاتاليستي دماي بسيار بالايي از خود ساطع مي‌کند؛ اين‌ها عواملي هستند که سبب مي‌شوند دماي محفظهٔ موتور بالاتر رود که در کاهش عمر تسمه تايم مؤثر است. در M43 مانيفولد هوا با سيستم طول متغير موسوم به ديزا موجود است. سنسور ناک موتور M43 با نمونهٔ مورد استفاده در موتور M42 يکسان است. در سال‌هاي آخر توليد موتور M43 يک آپديت جديد تحت عنوان M43TU دريافت کرد که شامل موتور 1.9 ليتري بود و در اکثر بازارها بفروش مي‌رسيد. اين موتور 118 اسب بخار قدرت داشت و گونهٔ تيونينگ نشدهٔ آن نيز 105 اسب بخار نيرو توليد مي‌کرد که با کد دريافت کرد که شامل موتور 1.9 ليتري بود و در اکثر بازارها بفروش مي‌رسيد. اين موتور 118 اسب بخار قدرت داشت و گونهٔ تيونينگ نشدهٔ آن نيز 105 اسب بخار نيرو توليد مي‌کرد که در کد 316i عرضه شد. بالانسر شفت هم به موتور اضافه شده بود تا عملکرد نرم موتور در دورهاي بالا را تضمين کند. ترموستات اين موتور همانند موتور M54 داراي کنترل الکترونيکي بود. يک نکتهٔ مثبت ديگر در اين موتور هم استفاده از مانيفولد هواي پلاستيکي بود که جايگزين مانيفولد آلومينيومي قديمي شده بود. مشکلات موتور M40 بشدت نسبت به روغن‌موتور حساس است. روغن اين خودرو حتماً بايد مرغوب بوده و در زمان مناسب تعويض گردد وگرنه آسيب ديدن ميل‌سوپاپ بسيار محتمل است. در صورت آسيب ديدن ميل‌سوپاپ موتور شما به‌زحمت مي‌تواند دور بگيرد. تسمه تايمينگ نيز حتماً بايد به‌موقع تعويض گردد، تنها پيمودن کيلومتر نمي‌تواند ملاک کافي براي تعويض تسمه تايم باشد، توصيه‌شده که اجازه ندهيد عمر تسمه تايم شما از سه سال تجاوز کند. کيلومتر پيشنهادي سازنده براي تعويض تسمه تايم هم هر 30 هزار مايل است، هرچند مکانيک‌هاي ب‌ام‌و محض احتياط پيشنهاد مي‌کنند که هر 25000 مايل تسمه را عوض کنيد. خرابي سنسور اندازه‌گيري جريان هوا هم از عواملي است که مي‌تواند سبب کارکرد بد موتور شود. به‌طور معمول موتورهاي M40 و M43 درصورتي‌که از آن‌ها به‌خوبي نگهداري شود موتورهاي قابل‌اطمينان و بادوامي هستند نمونه‌هايي از اين موتور مشاهده شده‌اند که تا 300 هزار مايل استفاده شده‌اند اما هيچ تعمير اساسي به خود نديده‌اند. با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar