زوميت/ در گروه خودروسازان ژاپني، مثلث تويوتا، هوندا و نيسان با فروش بسيار بالا در بازار جهاني ميدرخشند. امروزه نيسان به واسطهي ادغام با رنو فرانسه، نمونهاي از يک خودروساز بزرگ با ترکيب مديريت و مهندسي مليتهاي گوناگون است.
براي مردم ايران، نيسان با عنوان سازندهي خودروهاي قدرتمند و مخصوص طبيعتگردي شناخته شود. بيشترين واردات اين برند به کشور ما، طي دههي ۷۰ خورشيدي با خودروهاي پاترول و پيکاپ انجام شد که البته، در گروه مدلهاي مناسب براي سفرهاي خارج جاده (آفرود) قرار ميگرفتند. کمي بعد، رونيز هم به خط مونتاژ پارس خودرو (زيرمجموعهي امروزي سايپا) اضافه شد تا محصولي ديگر از نيسان با مشخصات يک شاسيبلند دو ديفرانسيل وارد جادههاي ايران شود.
ديگر محصولات نيسان در ايران که هنوز هم خريداران پرشماري دارند؛ سدان پهنپيکرماکسيما و وانت جونيور (زامياد) هستند که هر دو، نقش مهمي در تاريخ خودروسازي ايران داشتند. ماکسيما اولين سدان لوکس مونتاژ داخل بعد از انقلاب بود که سال ۱۳۸۰ عرضه شد. اين مدل، همچنين با عنوان قدرتمندترين و گرانترين خودروي تاريخ ايران در زمان شروع توليد، اهميت داشت. بعد از ماکسيما، نيسان تينا (تيانا) هم براي مدتي در پارسخودرو مونتاژ شد تا تجربهي ارزشمند توليد خودروهاي لوکس در کشورمان، تا سال ۱۳۹۲ ادامه داشته باشد.
در سمت ديگر ماجرا، تقريبا تمام صنعتگران، کشاورزان و دامداران ايراني، تجربهي استفاده از وانت نيسان جونيور را دارند. اين محصول با کد Z24 اولينبار در سال ۱۳۴۹ وارد ايران شد و خيلي زود توسط خودروسازي زامياد به توليد رسيد. عرضهي جهاني نيسان جونيور ساخت ژاپن در سال ۱۳۶۱ خورشيدي به پايان رسيد؛ اما اين وانت تا سال ۱۳۹۷ در ايران توليد ميشد. تا سال ۱۳۷۷، زامياد Z24 با موتور ساخت ژاپن به دست مصرفکنندهي ايراني ميرسيد که عملکردي رضايتبخش داشت. وانت نيسان جونيور که در کشور ما، عمدتا با رنگ آبي توليد شد؛ ظرفيت حمل استاندارد ۲۸۰۰ کيلوگرم دارد؛ اما بسياري از رانندگان تا وزن ۵۰۰۰ کيلوگرم از قسمت بار اين وانت استفاده ميکنند.
ميتوان نيسان را مهمترين برند خودروساز ژاپني در تاريخ ايران دانست که فراتر از تويوتا و هوندا محصولات متنوع به مردم ما و صنايع کشور عرضه کرده است. با اين اوصاف، صحبت از داستان تأسيس و تاريخچهي نيسان براي علاقهمندان خودروسازي و فعالان اين صنعت، جالب خواهد بود.
نيسان در بازار جهاني
نيسان با قدمت ۸۵ ساله، نسبت به ديگرغولهاي خودروسازي ژاپن مثل تويوتا و هوندا، قديميتر است. نيسان همچنين، يکي از بزرگترين شرکتهاي چند مليتي دنيا با اصالت ژاپني محسوب ميشود. اين برند، بزرگترين توليدکنندهي خودروهاي تمامبرقي دنيا است و با مدل ليف (Leaf) امروزه پرفروشترين خودرو برقي دنيا را عرضه ميکند. بعد از تويوتا، فولکسواگن، جنرالموتورز، هيونداي و فورد، امروزه نيسان در رتبهي ششم بزرگترين خودروسازان دنيا قرار دارد. مجموع توليد زيرمجموعههاي نيسان و رنو و ميتسوبيشي که عضوي از گروه آليانس هستند، ردهي چهارم بزرگترين خودروسازارن دنيا را تشکيل ميدهد.
گروه خودروسازي نيسان با برندهاي اينفيتي و داتسون بهعنوان زيرمجموعههاي خود در بازار جهاني حضور دارد. اينفينتي مشابه لکسوس براي تويوتا، مدلهاي لوکس و گرانتر (نسبت به محصولات استاندارد نيسان) عرضه ميکند؛ درحاليکه داتسون، توليدکنندهي محصولات اقتصاي و عمدتا مناسب بازار ژاپن و شرق آسيا است. مديران نيسان اعلام کردهاند از سال ۲۰۲۱، تمامي محصولات اينفيني با پيشرانهي هيبريد يا تمامالکتريکي توليد خواهند شد.
دنياي اتومبيلراني و برند نيسمو
مشابه تويوتا، هوندا و مزدا، نيسان هم فعاليت گستردهاي در دنياي موتوراسپرت دارد. صنعت و بخش خصوصي ژاپن، از اوايل دههي 50 ميلادي به توسعهي پيستهاي اتومبيلراني و انواع مسابقات سرعت علاقهمند شدند. به همين دليل، سراسر ژاپن در طي سال پذيراي طيف گستردهاي از رقابتهاي مرتبط با خودرو در کلاسهاي مختلف هستند. علاوهبر اين، برندهاي ژاپني مثل نيسان با هدف ارتقاء محصولات و بازاريابي، در مسابقات متنوع دنيا شرکت ميکنند.
سالها پيش از آنکه شرکت نيسمو، بهعنوان دپارتمان تخصصي زير مجموعهي نيسان براي حضور در رقابتهاي سرعت تأسيس شود، شرکت سازنده در مسابقات مختلف حضور داشت. نخستين حضور قدرتمند نيسان در دنيا موتوراسپرت به سري خودروهاي R380 در سال ۱۹۶۷ مربوط است که به موفقيتهاي چشمگير و رکوردهاي مختلف رسيدند. از آن زمان تاکنون، نيسان همچنان به توليد خودروهاي پروتوتايپ مخصوص پيست، ادامه ميدهد و در رقابتهاي معتبر مثل IMSA و لمان حضور دارد.
دپارتمان نيسمو (مخقف نيسان موتوراسپرت) در سال ۱۹۸۴ تأسيس شد. اين بخش از خودروسازي نيسان، مشابه AMG زير مجموعهي مرسدس بنز، در ابتدا هدفي جز مديريت و توسعهي محصولات براي شرکت در مسابقات مختلف نداشت؛ اما تنها ۳ سال پس از تأسيس، اقدام به عرضهي خودروهاي جادهاي براي فروش به عموم کرد. سال ۱۹۸۷، نسخهي GTS-R از نيسان اسکايلاين R31 با کيت بدنهي نيسمو و تغييراتي در تجهيزات فني به تعداد ۸۳۱ دستگاه توليد شد تا اولين محصول تجاري نيسمو در تاريخ باشد. امروزه، ۷ محصول نيسان شامل GT-R، جوک، 370Z و حتي سدان اقتصادي سنترا با امکانات اختصاصي برند نيسمو توليد ميشوند.
تأسيس نيسان
سنگ بناي شرکت نيسان، در سال ۱۹۱۱ زده شد. ماسوئيرو هاشيموتو در نزديکي توکيو کارخانهاي با نام کايشينشا (Kaishinsha) تأسيس کرد که بنابر اسناد تاريخي، اولين خط توليد خودرو در ژاپن محسوب ميشود. اولين محصول با تکيه بر حروف ابتداي نام سرمايهگذاران اين کارخانه، دن (Kenjiro Den) آيوما (Rokuro Aoyama) و تاکئوچي (Meitaro Takeuchi)، دات (DAT) نام گرفت. پيش از تأسيس نيسان، محصولات دات که بعدها داتسون ناميده شدند؛ شامل سواري و کاميونهاي سبک بودند.
جنگ جهاني اول، بين سالهاي ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸، کارخانهي نوپاي کايشنشا را مجبور به همکاري با نيروهاي نظامي ژاپن و توليد کاميون کرد. زمينلرزهي بزرگ ژاپن در سال ۱۹۲۳ هم منجر به تخريب کارخانه و مانع پيشرفت آن شد. سال ۱۹۲۶، کايشنشا با همکاري شرکت خودروسازي جيتسويا گروه دات را تشکيل داد. محصولات اين گروه تا سال ۱۹۳۰، با نامهاي دات و ليلا (Lila) توليد ميشدند.
اولين خودروي استاندارد و پرفروش شرکت دات با کد تايپ ۱۱ در سال ۱۹۳۱ توليد شد. اين محصول، با نام داتسون بهمعني فرزند دات فروخته ميشد که مجهز به پيشرانهي ۵۰۰ سيسي، قدرت ۱۰ اسببخار داشت. پيشرانه و بسياري از قطعات فني داتسون تايپ ۱۱ با خودروي انگليسي آستين ۷ مشترک بود و به ژاپن وارد ميشد.
يوشيسوکو آيکاوا (Yoshisuke Aikawa)، کارآفرين و مهندس ژاپني در سال ۱۹۳۱ اقدام به تأسيس شرکت نيهون سانگيو (Nihon Sangyo) کرد. نام نيسان، هنگام ورود سهام کارخانه به بورس توکيو از ترکيب حروف ابتدايي نيهون و سانگيو گرفته شد. خيلي زود، سرمايهي قابل توجهي در اختيار گروه نيسان قرار گرفت و حتي شرکتهاي قدرتمندي مثل هيتاچي، سهامدار آن شدند. سال ۱۹۳۳، مجوعهي نيسان و چند شرکت ديگر با نام گروه توباتا (TOBATA) فعاليت ميکردند. کمي بعد، خودروسازي دات هم توسط گروه توباتا خريداري شد.
علاقهي آيکاوا به خودروسازي، منجر به تأسيس شرکت نيسان موتور در سال ۱۹۳۴ شد. از آنجاکه بسياري از اعضائ هيئت مديرهي توبوتا، مشتاق به سرمايهگذاري در صنعت خودرو نبودند، آيکاوا نيسان موتور را حمايت ميکرد و سهم خود را در آن افزايش ميداد.
سال ۱۹۳۵، کارخانهي خودروسازي نيسان در يوکوهاما ژاپن افتتاح شد تا توليدکنندهي محصولات داتسون باشد. در همان سال، خودروهاي داتسون مونتاژ نيسان به کشورهاي امريکاي جنوبي و شرق آسيا صادر شدند. تا سال ۱۹۴۵ و پايان جنگ جهاني دوم، نيسان فرصت نيافت تا خودروي مستقل توليد کند؛ چراکه تماموقت براي ارتش ژاپن، کاميون و هواپيما عرضه ميکرد.
بسياري از خودروسازان ژاپن، تحت تأثير کارخانههاي امريکايي و خصوصا فورد متحول شدند. آيکاوا (بنيانگذار نيسان) هم در سال ۱۹۰۸ به امريکا سفر کرد تا بازديدي از خودروسازان ايالت ديترويت داشته باشد. او معتقد بود، ژاپن به بالاترين سطح فناوري خودرو که در اختيار امريکا است، نياز دارد. به همين دليل، نيسان و شرکت دات که زيرمجموعهي يک گروه صنعتي بودند، رايزني براي استخدام طراحان و مهندسان خارجي را آغاز کردند.
تحول نيسان با حضور ويليام گورهام
ويليام ريگان گورهام (William Reagan Gorham) در دوران کودکي همراه پدرش به ژاپن سفر کرده و همواره علاقهمند فرهنگ اين کشور بود. پدر ويليام، بهعنوان نمايندهي فروش لاستيک گودريچ در آسيا، سفرهاي متعددي به کشورهاي شرقي داشت. ويليام گورهام پس اتمام تحصيلات دانشگاهي در سال ۱۹۱۱، اقدام به تأسيس يک شرکت مهندسي کرد که پيشرانههاي احتراقي، شعلهافکن صنعتي و قايق موتوري ميساخت.
سال ۱۹۱۸ و زمانيکه جنگ جهاني اول شعلهور بود؛ ويليام گورهام امريکايي با خانوادهاش به ژاپن مهاجرت کرد. او به دعوت يک سرمايهگذار ژاپني براي فعاليت در کارخانهي توليد ماشينآلات کشاورزي به شرق آسيا آمد؛ اما خيلي زود وارد عرصهي طراحي خودرو شد. ليلا بهعنوان يکي از نخستين مدلهاي ساخت شرکت دات، توسط گورهام طراحي شده بود. او تا سال ۱۹۳۷ در خدمت دات و نيسان بود تا وظيفهي انتقال فناوري خودروسازي امريکا به ژاپن را انجام دهد. ويليام گورهام به دليل ارايهي خدمات مهندسي به صنعت ژاپن و قبول شهروندي اين کشور در سال ۱۹۴۱، مورد احترام مردم ژاپن است.
ديويد هالبراستريم، تاريخنويس امريکايي در بارهي نقش گورهام در شکلگيري نيسان ميگويد:از نظر فني و مهندس، وليام گورهام بنيانگذار واقعي نيسان است. امروز مهندسان جوان شاغل در شرک نيسان که هرگز گورهام را نديدهاند؛ او را ميستايند و تمامي خدمات او را با جزئيات کامل شرح ميدهند.
دههي ۱۹۵۰
داتسون از سال ۱۹۳۴ قرارداد همکاري با آستين انگلستان داشت تا خودروهاي اين برند را توليد کند. سال ۱۹۵۲، نيسان هم وارد مذاکره با آستين شد و با شرط توليد تمامي قطعات در ژاپن، محصولات آستين را توليد کرد. قرارداد نيسان و آستين، به طرف ژاپني اجازهي استفاده از طرحهاي فني و مهندسي برند انگليسي را ميداد که در نهايت، منجر به توليد اولين پيشرانهي نيسان در سال ۱۹۵۵ شد.
اولين محصول نيسان که تمامي قطعات آن ساخت ژاپن بود، سال ۱۹۵۵ توليد شد. آستين A50 کاملا مشابه نمونهي ساخت انگليس، مجهز به پيشرانهي ۱.۵ ليتري ۵۰ اسببخار بود که در زمان ۲۸ ثانيه به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت ميرسيد و ميانگين مصرف سوخت ۱۰ ليتر در ۱۰۰ کيلومتر فراهم ميکرد. تا سال ۱۹۵۹ و اتمام قرارداد همکاري آستين و نيسان، حدود ۲۱ هزار دستگاه A50 در ژاپن توليد شد.
اعتصاب کارکنان و جنبشهاي گارگري
بين سالهاي ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۳، جنگ داخلي کره بين نيروهاي شمالي و جنوبي جريان داشت. امريکا بهعنوان کشوري مخالف توسعهي کومونيسم از کره جنوبي حمايت ميکرد تا در مقابل ارتش کره شمالي (طرفدار کومونيسم) پيروز شود. در آن زمان، شرکت نيسان يکي از مهمترين برندهاي ژاپني بود که براي ارتش امريکا و کره جنوبي، خودروهاي نظامي توليد ميکرد.
با اتمام جنگ کره، احساسات غربگرايانه و ضد کومونيستي در ژاپن تقويت شد. اتحاديههاي کارگري قدرت گرفتند و کارکنان کارخانهها در اعتراض به شرايط کاري اعتصاب کردند. خودروسازي نيسان در سال ۱۹۵۳، ضربهي سختي از اعتراضات کارگري ديد و حدود ۱۰۰ روز تعطيل بود. در نهايت طي مذاکرات رهبران جنبش کارگري و مديران نيسان، تغييراتي در شرايط کاري شرکت ايجاد شد. نمايندهي کارگران در مذاکره با نيسان، شيوجي ايچيرو (Shioji Ichiro) بود که بعدها به سمت رياست اتحاديهي کارکنان صنعت خودروسازي ژاپن رسيد و تبديل به شخصيتي تاريخي در جنبش کارگري اين کشور شد.
معرفي اولين اسکايلاين
برخلاف مدل امروزي اسکايلاين که خودرويي اسپرت و جوانپسند محسوب ميشود؛ نخستين محصول با اين نام در کلاس لوکس و مخصوص صادرات بود.
بهار ۱۹۵۷، اولين نيسان اسکايلاين با بدنهي ۴در صندوقدار رونمايي شد. نماي ظاهري، کاملا الهامگرفته از شورولت بلاير بود اما بدنهاي کوچکتر و پيشرانهاي ضعيفتر داشت. موتور ۱.۵ ليتري نيسان روي اين خودروي ۱۳۰۰ کيلوگرمي نصب شد که نهايت سرعت ۱۴۰ کيلومتربرساعت فراهم ميکند. تا سال ۱۹۶۴ تعداد ۳۴ هزار دستگاه اسکايلاين در تيپهاي مختلف ۲در و ۴در توليد شد.
دههي ۱۹۶۰ و توسعهي نيسان بهعنوان غول خودروسازي
سال ۱۹۵۹ اولين کارخانهي خارج از ژاپن نيسان در تايوان شروع به کار کرد. چند ماه بعد در سال ۱۹۶۰، نمايندگي فروش نيسان در امريکا نيز شروع به کار کرد. با اتمام همکاري بين نيسان و آستين، فعاليت مشترک با شرکت ژاپني پرينس (Prince Motor) گسترش يافت. پرينس موتور در سال ۱۹۴۷ تأسيس شد تا توليدکنندهي پيشرانههاي هواپيما و خودرو باشد. اين شرکت، سال ۱۹۵۲ وارد همکاري با نيسان شد و در نهايت، سال ۱۹۶۶ به مالکيت نيسان درآمد.
به جهت توانايي شرکت پرينس در مهندسي پيشرانه و ساخت هواپيما، شرايط فني و آيروديناميک خودروهاي نيسان متحول شد. بعد از اسکايلاين که اولين محصول پرفروش نيسان طي همکاري با پرينس بود؛ خودروهاي گلوريا به خط توليد اضافه شدند. با عرضهي موفق نسل اول گلوريا طي سالهاي ۱۹۶۰ تا ۱۹۶۳، مدل جديد با کد S40 وارد بازار شد. طراحي اين محصول هم، تحت تأثير خودروهاي امريکايي، خصوصا محصولات بيوک بود. اولين پيشرانهي ۶ سيلندر ساخت ژاپن، سال ۱۹۶۳ روي گلوريا سوپر 6 نصب شد.
حضور نيسان در المپيک توکيو
نيسان بيش از ديگر خودروسازان ژاپن، نسبت به برگزاري المپيک تابستاني توکيو ۱۹۶۴ حساسيت نشان داد. اين برند، بسياري از محصولات خود را به خيابانهاي توکيو آورد و حتي ساختمانهايي اجاره کرد تا خودروهاي نيسان و داتسون را نمايش دهد.
پرينس R380 مدل مخصوص مسابقه بود که توجه بازديدکنندگان را در حاشيهي المپيک تابستاني ۱۹۶۴ توکيو جلب کرد. اين خودروي اسپرت که در ظاهر، شباهت زيادي به محصولات همکلاس ساخت انگليس و ايتاليا داشت؛ براي شرکت در مسابقات جايزه بزرگ ژاپن طراحي شده بود. اولين نسخه، با پيشرانهي ۶ سيلندر نيسان G-7 نتوانست برتر از پورشه ۹۰۴ ظاهر شود. در آن زمان، هدف مهندسان نيسان و پرينس متمرکز بر شکست خودروهاي پورشه در رقابتهاي ژاپن بود. در نهايت، نسخهي جديد R380 در سال ۱۹۶۶ توانست پورشه ۹۰۶ را مغلوب کند و قهرمان جايزه بزرگ ژاپن در پيست فوجي شود. اين محصول با قدرت ۲۲۰ اسببخار و سرعت ۳۲۰ کيلومتربرساعت، سريعترين خودروي ژاپني در زمان خود بود.
ابرخودروهاي R381 و R382
امروزه به خودروهاي اسپرت که بيش از ۱۰۰۰ اسببخار قدرت داشته باشند، ابرخودرو ميگويند. هرچند که استفاده از اين نام، پيچيدگيهايي دارد و فاقد يک تعريف جهاني است؛ توضيحي کوتاه بر يک خودرو با برتريهاي فني قابلتوجه نسبت به نمونههاي معمولي محسوب ميشود.
پس از توليد موفق R380 و افتخارات آن در مسابقات اتومبيلراني دههي ۶۰ ميلادي، مدلهاي پيشرفتهتر با کدهاي R381 و R382 نيز توليد شدند که بسيار قدرتمندتر و سريعتر بودند. سال ۱۹۶۸، نيسان R381 با پيشرانهي ۸ سيلندر ۵.۵ ليتري ساخت شورولت توانست به قدرت ۴۵۰ اسببخار برسد و در مسابقات مختلف پورشه ۹۱۰ را شکست دهد. سال بعد، R382 معرفي شد که مجهز به پيشرانهي ۱۲ سيلندر ۶ ليتري ساخت پرينس ژاپن با قدرت ۶۰۰ اسببخار بود.
نسل سوم گلوريا؛ خيز نيسان براي بازار سدانهاي لوکس
الگوبرداري نيسان از محصولات امريکايي با نسل سوم گلوريا به اوج رسيد. برند ژاپني، سوداي حضور در غرب و ارائه يک سدان لوکس براي امريکا داشت. به همين دليل، نسل سوم نيسان گلوريا با الهام از مدل ۱۹۶۵ کاديلاک ده ويل (Cadillac Sedan de Ville) توليد شد. اين خودرو، مورد توجه خانوادهي امپراتوري ژاپن قرار گرفت؛ اما موفقيت چنداني در بازار جهاني نداشت.
دههي ۱۹۷۰ و حضور قدرتمند نيسان در بازار جهاني
علاوهبر آسيا، بازار امريکا هم در سالهاي ۱۹۷۰ به جولانگاه خودروهاي ژاپني تبديل شد. زمانيکه رانندگان مدلهاي پرمصرف و پهنپيکر امريکايي با بحران نفتي سال ۱۹۷۳ و افزايش چشمگير قيمت بنزين مواجه شدند؛ ارزش محصولات ساخت ژاپن براي مردم دنيا و خصوصا کشورهاي غربي، آشکار شد.
نسل اول نيسان ساني (Sunny)، بين سالهاي ۱۹۶۶ تا ۱۹۶۹ توليد شده بود؛ اما با شروع بحران نفت در اواسط دههي ۱۹۷۰ مورد توجه قرار گرفت. نسلهاي دوم وسوم نيسان ساني در کنار تويوتا کورولا و هوندا سيويک، نمونههايي از يک خودروي خانوادگي ساخت ژاپن با قيمت و هزينهي نگهداري پايين بودند. ساني با بدنههاي ۲در، ۴در، استيشن واگن و حتي وانت در بازار جهاني حضور داشت.
تولد سري Z و فيرليدي؛ اسپرت پرفروش نيسان
سال ۱۹۶۹، نيسان فيرليدي (Fairlady) با کد مدل Z رونمايي شد. اين خودرو در بعضي بازارها با برند داتسون و کد ۲۴۰Z حضور داشت. نسخهي ۱۳۶۹، نسل اول نيسان Z محسوب ميشود که امروزه با نسل ششم و کد ۳۷۰Z درحال توليد است. نام فيرليدي بهمعني بانوي زيبا يا دختر جذاب، اولينبار در نمايش تئاتر "بانوي زيباي من" استفاده شد. فيلم سينمايي به همين نام نيز در سال ۱۹۶۴ با فروش جهاني بسيار خوب، مورد توجه قرار گرفت. در جريان برگزاري المپيک تابستاني توکيو ۱۹۶۴هم، نيسان اقدام به برگزاري پويش تبليغاتي براي اهداي جايزه به زيباترين خانمها (Nissan Miss Fairladys) در نمايشگاههاي خود کرد.
نسل اول نيسان فيرليدي از ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۸ با سه مدل 240Z، 260Z و 280Z توليد شد. اين محصول، با ظاهري الهامگرفته از محصولات جگوار، يک خودروي ۲در کوپه با ظرفيت ۴ سرنشين بود که حتي در ارزانترين نسخه با پيشرانهي ۲ ليتري و ۱۳۰ اسببخار، محبوبيت زيادي داشت. خيلي زود، پيشرانههاي ۲.۴، ۲.۶ و ۲.۸ ليتري هم به خط توليد نيسان فيرليدي اضافه شدند. مدل ۲.۶ ليتري بهعنوان يکي از پرفروشترين نسخهها، ۱۶۰ اسببخار قدرت و ۲۱۳ نيوتنمتر گشتاور داشت تا در مزان ۸ ثانيه به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت برسد و نهايت سرعت ۲۰۰ کيلومتربرساعت فراهم کند. اين خودرو با وزن خالص ۱۳۵۰ کيلوگرم و ميانگين مصرف سوخت ۱۰ ليتر در ۱۰۰ کيلومتر، يکي از بهترين مدلهاي اسپرت دنيا در دههي ۷۰ ميلادي بود.
توليد اولين پيشرانهي توربوشارژ ژاپن
نيسان در سال ۱۹۷۹ توانست به جمع توليدکنندگان پيشرانههاي توربوشارژ جهان بپيوندد و نخستين برند ژاپن در اين صنعت باشد.
نسل ششم گلوريا که سال ۱۹۷۹ رونمايي شد، نخستين سدان لوکس ژاپني براي حضور در بازار جهاني بود. طراحي اين خودرو با ظاهر شبيه به بيوک سنچوري (Buick Century) ضمن همکاري پينين فارينا انجام شد. پيشرانههاي مختلف بنزيني و ديزل، با جعبهدندهي دستي يا خودکار، روي گلوريا ۴۳۰ نصب شدند؛ اما نخستين موتور توربوشارژ ساخت ژاپن با حجم ۲ ليتر و قدرت ۲۵۰ اسببخار، منجر به موفقيت اين خودرو در بازار امريکا شد.
دههي ۱۹۸۰ و شکوفايي نيسان با اختراعات جديد
علاوهبر خودروهاي عامهپسند و اسپرت، نيسان با ارائهي ابتکارات تازه و فناوريهاي مدرن در صنعت خودوسازي مشهور است. برند ژاپني از سالهاي ۱۹۸۰ سرمايهگذاري خود در دپارتمانهاي تحقيق و توسعه (R&B) را افزايش داد که در نتيجهي آن، اختراعات جالبي ظهور کردند.
خودروهاي مينيون، با ظهور وانتها از اوايل قرن بيستم متولد شدند؛ اما تا اوايل دههي ۸۰ ميلادي مورد توجه خودروسازان دنيا نبودند. نيسان با معرفي M10 در سال ۱۹۸۲، سبک جديدي از خودروهاي کوچک شهري معرفي کرد که ترکيبي از يک هاچبک اقتصادي و استيشن واگن محسوب ميشدند. مهمترين ابتکار نيسان براي M10، حذف ستون دوم (B-pillar) بود که به لطف درهاي کشويي عقب، ورود و خروج سرنشينان يا حمل بار را ساده ميکرد. اين سبک خودروها هنوز هم در ژاپن و کشورهاي شرق آسيا که پرترافيک هستند، فروش بالايي دارد.
يکي از ابتکارات جالب نيسان که امروزه در بسياري خودروهاي دنيا وجود دارد، آينه بغل برقي است. سال ۱۹۸۴، براي اولينبار موتورهاي برقي کوچک براي جمعشدن آينه بغل در نيسان لائورل (Laurel) نصب شد و مورد توجه قرار گرفت. رانندهي اين خودروي لوکس ميتوانست از داخل کابين، آينه بغلها را تنظيم يا جمع کند.
اسکايلاين R31؛ برترين خودروي اسپرت ژاپن در دهه ۸۰
تا پيش از ظهور نيسان اسکايلاين R31 در سال ۱۹۸۵، ژاپن با عنوان سازندهي خودروهاي اسپرت و قدرتمند، جدي گرفته نميشد. پيشتر تويوتا با ۲۰۰۰GT در ۱۹۶۷ براي کسب شهرت در اين کلاس تلاش کرده بود و البته فيرليدي (نيسان Z) هم فروش خوبي در دنيا داشت؛ اما هيچکدام نميتوانستند در مقابل رقباي آلماني، حرفي براي گفتن داشته باشند.
اسکايلاين R31 از پيشرانههاي RB نيسان استفاده ميکرد به دليل استفاده از پوشش قرمز در قسمت سرسيلندر، ردتاپ (Red Top) ناميده ميشدند. در مجموع، اسکايلاين R31 با ۸ پيشرانهي مختلف ۱.۸، ۲ و ۳ ليتر توليد شد که مهمترين آن، GTS-R با موتور ۲ ليتري توربوشارژ و قدرت ۲۱۰ اسببخار بود که حدود ۶.۵ ثانيه پس از شروع حرکت به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت ميرسيد. نسخههايي از اين مدل براي اولينبار در تاريخ نيسان، مجهز به فناوري اختصاصي شرکت سازنده در سيستم فرمانپذيري چرخهاي عقب (HICAS) بودند.
درادامهي موفقيت R31، مدل بعدي در سال ۱۹۸۹ رونمايي شد. نيسان اسکايلاين R32 هم با پيشرانههاي متنوع در بازار جهاني حضور داشت؛ اما با نسخهي توربوشارژ ۲.۶ ليتري مشهور شد. قدرتمندترين نمونه از اين خودرو که کد GT-R گرفت، با قدرت ۲۷۰ اسببخار همراه گشتاور ۳۶۸ نيوتنمتر و سيستم ۴ چرخ محرک، تنها ۴.۷ ثانيه بعد از شروع حرکت به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت ميرسيد و نهايت سرعت ۲۶۰ کيلومتربرساعت فراهم ميکرد.
دههي ۱۹۹۰؛ تکيه بر فناوريهاي مدرن و بهبود ايمني
سالهاي دههي ۸۰ ميلادي با سرمايهگذاري نيسان در دپارتمانهاي تحقيق و توسعه (R&B)، نتيجهي بسيار خوبي داشت. اين برند ژاپني در آخرين دههي قرن بيستم، وابستگي ظاهري به خودروهاي امريکايي را کاملا فراموش کرد و در طراحي خودرو، صاحب سبک شد. در زمينهي فني و مهندسي هم، نيسان با عنوان ستارهي درخشان دهه ۹۰ خودروسازي ژاپن شناخته ميشد.
يکي از مهمترين دستآوردهاي فني نيسان در سال ۱۹۹۲ رونمايي شد. جعبهدندههاي CVT که امروزه پاي ثابت خودروهاي اقتصادي دنيا (خصوصا محصولات ساخت چين) هستند، البته توسط نيسان اختراع نشد و قبلا بهصورت محدود روي بعضي خودروها وجود داشت؛ اما برند ژاپني اولين شرکتي بود که چند محصول خود را مجهز به اين فناوري کرد و عملکرد آن را بهبود بخشيد. جعبهدندههاي CVT ساخت نيسان، مشابه نمونهي خودکار عمل ميکرد؛ ضمن اينکه همراهبا کاهش مصرف سوخت، ارزانتر و سبکتر بود. نيسان ميکرا ۱۹۹۲، اولين خودروي سواري دنيا با جعبهدندهي CVT است.
اوايل دههي ۹۰ ميلادي، هنوز نصب کيسهي هوا در ميان خودروسازان دنيا، اجباري نبود. نيسان براي اولينبار در سال ۱۹۹۴، از کيسهي هواي ايمني راننده بهعنوان يک تجهيز استاندارد در چند مدل از محصولات خود استفاده کرد. پيش از اين، کيسه هوا يک سيستم ايمني اضافي مخصوص خودروهاي لوکس محسوب ميشد.
نيسان از سال ۱۹۹۲ تحقيقات خود در زمينهي باتريهاي ليتيوم يون را گسترش داد. نيسان اولين خودروساز دنيا بود که استفاده از اين فناوري در وسايل نقليه را مورد توجه قرار داد. سال ۱۹۹۷، نسخهي تمامبرقي از ون نيسان با نام پراير (Prairie Joy EV) به تعداد ۳۰ دستگاه توليد شد. اين محصول، بهعنوان اولين خودروي برقي دنيا با باتريهاي ليتيوم يون، سالها در شماليترين مرکز علمي دنيا، توسط بنياد ملي اکتشافات قطب شمال استفاده شد.
نيسان اولين خودروساز جهان بود که براي محصولات توليد انبوه خود از فناوري ورود بدون کليد (Keyless) استفاده کرد. با اين سيستم، راننده ضمن حمل سوئيچ و نزديک شدن به خودرو، با لمس حسگر روي دستگيره ميتوانست قفلها را غيرفعال کند و وارد کابين شود.
برند اينفنيتي
سادهترين تعريف اينفينيتي براي نيسان، تشبيه آن به لکسوس براي تويوتا است. حدود ۲ ماه پس ازافتتاح لکسوس و ۳ سال بعد از آغاز فعاليت آکورا (زيرمجموعهي هوندا)، شرکت انيفينيتي بهعنوان بخشي از نيسان تأسيس شد. هدف از فعاليت اين برند فرعي، عرضهي خودروهاي لوکس با کيفيت و امکانات بالاتر نسبت به محصولات استاندارد نيسان، با تمرکز بر فروش در امريکا بود. اينفينيتي امروزه در ۵۰ کشور جهان نمايندگي فروش دارد و بنابر ادعاي مديران نيسان، از سال ۲۰۲۱ پيشرانههاي هيبريدي يا تمامبرقي را براي تمامي توليدات خود ارايه خواهد کرد.
اولين محصول اينفينيتي، Q45 نام داشت که سال ۱۹۸۹ به بازار امريکا رسيد. لازم به توضيح است، نخستين خودروي ساخت لکسوس با کد LS400 چند ماه بعد از رونمايي Q45 توليد شد. سدان لوکس اينفينتي، مجهز به پيشرانهي ۸ سيلندر ۴.۵ ليتري، ۲۸۰ اسببخار قدرت و ۴۰۰ نيوتنمتر گشتاور داشت تا بتواند در زمان ۶.۷ ثانيه به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت برسد. موفقيت Q45 در بازار امريکا و استراليا، فراتر از انتظار بود و توليد آن تا سال ۱۹۹۶ ادامه داشت.
Infiniti QX80 2018اينفينيتي QX80 مدل ۲۰۱۹، يکي از بزرگترين شاسيبلندهاي لوکس دنيا محسوب ميشود.
از نظر ارزش برند و تنوع محصولات، نميتوان اينفينيتي را با لکسوس مقايسه کرد. زيرمجموعهي نيسان در سال ۲۰۱۹، داراي ۴ محصول سواري (غير شاسيبلند) است که Q60، Q50، Q30 و Q70 را شامل ميشود. همچنين کراساورهاي QX60، QX50، QX30 و QX70 و QX80 هم در سبد اينفينيتي حضور دارند. حرف Q که امروزه در کدگذاري تمامي محصولات اين برند ديده ميشود؛ از فرهنگ عامه و خودروهايي به همين نام (Q Cars) گرفته شده است که اصطلاحا، مدلهاي اسپرت تقويتشده با عملکرد بالا هستند.
تلاش براي ساخت ابرخودرو
پيشتر گفتيم که نيسان هميشه علاقهمند حضور در مسابقات سرعت بود و از سال 1967خودروهاي پروتوتايپ (غيرتجاري) مخصوص پيست توليد ميکرد. تقريبا تمامي محصولات نيسان از اين دست، هرگز شانس توليد بهعنوان نسخهي جادهاي براي عرضهي عمومي پيدا نکردند؛ اما در آخرين سالهاي قرن بيستم، پروژهاي توليد يک ابرخودرو براساس نمونهي پروتوتايپ مسابقهاي نيسان، تا يک قدمي فروش جهاني پيش رفت.
هرچند که نيسان، هرگز نتوانست مشابه تويوتا به مقام قهرماني لمان ۲۴ ساعته برسد، در بعضي ادوار بهعنوان يک مدعي درخشيد. در سالهاي ۱۹۹۷ و ۱۹۹۸، مدل R390 GT1 در رقابتهاي مختلف ازجمله لمان حضور داشت. کمي بعد، مديران نيسان تصميم گرفتند تا از اين محصول که يکي از موفقترين خودروهاي ژاپني آن زمان در مسابقات مختلف محسوب ميشد؛ براي توليد يک ابرخودرو (يا سوپراسپرت قدرتمند) مناسب فروش به بازار عمومي استفاده کنند.
تنها يک دستگاه از نسخهي جادهاي R390 ساخته شد. اين محصول آزمايشي که قرار بود با قيمتي در حدود يک ميليون دلار توليد شود؛ مجهز به پيشرانهي ۳.۵ ليتري همراه توربوشارژ دوگانه بود که قدرت ۵۵۰ اسببخار و گشتاور ۶۳۷ نيوتنمتر توليد ميکرد. در آزمونهاي اوليه، R390 توانست به نهايت سرعت ۳۵۴ کيلومتربرساعت برسد و سرعتگيري صفر تا ۱۰۰ کيلومتربرساعت ۳.۹ ثانيه داشته باشد.
دههي ۲۰۰۰؛ اتحاد با رنو و انقلاب در نيسان با مديريت کارلوس گون
اواخر قرن بيستم، نيسان و بسياري ديگر خودروسازان دنيا با کاهش فروش و مشکلات اقتصادي روبهرو شدند. نيسان بيش از هرچيز، دچار ضعف مديريت و بازاريابي بود. بنابر آنچه کارلوس گون در کتاب مشهور خود با نام شيفت (Shift: Inside Nissan's Historic Revival) شرح ميدهد؛ در سالهاي ۱۹۹۰ توليد خودرو در کارخانههاي مختلف نيسان که سراسر دنيا را پوشش ميدادند، بيش از رقبا و خصوصا برندهاي ژاپني هزينه داشت. مديران ارشد شرکت براساس تجربه و سابقهي کار انتخاب ميشدند و اکثرا دچار کهولت سن بودند؛ به همين دليل نيروهاي جوان و مستعد از سمتها بالا دور ميماندند.
نخستين اقدام مهم براي نجات نيسان، ادغام با رنو فرانسه بود. سال ۱۹۹۹، مذاکرات اوليه به نتيجه رسيد و طي يک سال بعد، سهام طرفين به اشتراک گذاشته شد. رنو براي نجات نيسان و تزريق سرمايه به اين شرکت ژاپني، ۳۶.۸ درصد سهام آنرا خريد. نيسان هم مدتي بعد، ۱۵ درصد از سهام رنو را خريداري کرد که در نتيجه، رنو مالک ۴۴.۴ درصد از نيسان شد. در سال ۲۰۰۲، معاملات سهام و سرمايهگذاريهاي مشترک طرفين به مالکيت ۵۰-۵۰ نيسان و رنو نسبت به يکديگر انجاميد. حالا رنو و نيسان، سهامداران اصلي گروه تجاري آليانس هستند که مالک ۴۳ درصد از سهام ميتسوبيشي و ۳.۱ درصد از دايملر (شرکت مادر مرسدس بنز) است.
برخلاف آنچه بسياري از مردم دنيا باور دارند، کارلوس گون (غصن Carlos Ghosn) شخصيتي بسيار محبوب و شايستهي احترام در ژاپن است. او با مديريت خود در بالاترين ردهي شرکت نيسان، يکي از مهمترين برندهاي خودروساز ژاپن را از ورشکستگي نجات داد. در سالهاي حضور گون از ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷، نيسان از شرکتي با بدهي ۲۰ ميليارد دلاري به سودآوري عالي رسيد. اين مدير فرانسوي-لبناني متولد برزيل، در ۵ سال بدهيهاي نيسان را به صفر رساند و از سال ۲۰۰۲ به تناوب سودآوري شرکت را افزايش داد. در ژاپن به گون و سبک مديريتي او، قاتل هزينهها گفته ميشود.
سرمايهگذاري بر شاسيبلندها و کراساورها
نيسان، تويوتا و بسياري ديگر خودروسازان ژاپني، از حدود سالهاي ۱۹۷۰ به ساخت خودروهاي شاسيبلند مخصوص سفرهاي خارج جاده توجه کردند. غالب اين محصولات تا شروع قرن بيستم چندان راحت و لوکس محسوب نميشدند، درحاليکه بهاندازهي سدانها و وانتها مورد تقاضا نبودند. بهبود شرايط اقتصادي در سالهاي ۲۰۰۰ به بعد، شرايطي مناسب براي توليد کراساورها و شاسيبلندهاي خانوادگي فراهم کرد.
نسل اول از مورانو و قشقايي به ترتيب در سال ۲۰۰۲ و ۲۰۰۶ رونمايي شدند. موفقيت اين خودروها در بازار جهاني، منجر به عرضهي جوک در سال ۲۰۱۰ شد تا مثلث کراساورهاي پرفروش نيسان در ۳ کلاس مختلف، تشکيل شود. اين محصولات تا امروز، با نسلهاي جديد همچنان در خط توليد هستند.
توجه به ارزش تجاري بازار چين
يکي از مهمترين اقدامات نيسان و کارلوس گون در سال ۲۰۰۳، افتتاح کارخانههاي بزرگ در چين و خريداري سهام شرکتهاي مختلف اين کشور بود. نيسان با خريد ۵۰ درصد از سهام دانگفنگ، بزرگترين برند ژاپني فعال در چين شد. اين شرايط تا امروز، همچنان ادامه دارد و نيسان، يکي از بزرگترين برندهاي ژاپني سهامدار در صنعت چين محسوب ميشود.
پروژهي صفر (VISION ZERO)
نيسان با سرمايهگذاري در يک پروژهي تحقيقاتي که سال ۲۰۰۵ آغاز شد، تلاش ميکند تا صدمات ناشي از تصادفات رانندگي را به صفر برساند. يکي از دستاوردهاي نيسان دراين زمينه، حفاظ ايمني (Safety Shield) است که به واسطهي حسگرها و دوربينهاي پيرامون خودرو، خطر تصادف با اجسام يا عابران را کاهش ميدهد. مجموعه تحقيقات نيسان در پروژهي VISION ZERO علاوهبر بهبود ايمني خودروهاي اين شرکت، به پيشرفت فناوري در خودروهاي خودران نيز کمک ميکند.
GT-R مدرن؛ بازگشت نيسان به کلاس سوپراسپرتهاي عامهپسند
با معرفي نسل جديد نيسان GT-R در سال ۲۰۰۷؛ بسياري از معادلات صنعت خودروسازي جهان تغيير کرد. از يک سو، تواناييهاي فني اين خودرو با قيمتي در حدود ۹۰ هزار دلار، نزديک به سوپراسپرتهاي چندصد هزار دلاري بود و از سويي ديگر، ظاهري شبيه به يک کوپهي اسپرت عادي داشت. نيسان GT-R در کنار هاچبک برقي ليف، مهمترين توليدات برند ژاپني در قرن ۲۱ محسوب ميشوند.
بين سالهاي ۱۹۶۹ تا ۱۹۷۴ و ۱۹۸۹ تا ۲۰۰۲، نيسان توانسته بود با توليد نسخههاي مختلف اسکايلاين GT-R خبرساز شود و نمونهاي از يک کوپهي اسپرت خوشقيمت با توانايي بالا بسازد. نسل جديد اين خودرو در سال ۲۰۰۷، به لطف پيشرانهي توربوشارژ ۶ سيلندر V شکل با حجم ۳.۸ ليتر، قدرت ۴۸۰ اسببخار و سرعتگيري صفر تا ۱۰۰ کيلومتربرساعت ۳.۵ ثانيه فراهم ميکرد. با گذشت ۱۲ سال از رونمايي ششمين نسل GT-R، اين خودرو همچنان در خط توليد نيسان قرار دارد و در مدلهاي جديد با پيشرانهي ۵۷۰ و ۶۰۰ اسببخار (نسخهي نيسمو) در زماني کمتر از ۳ ثانيه به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت ميرسد.
ظهور نيسان ليف؛ پرفروشترين خودروي برقي تاريخ
نيسان با توليد ون برقي پراير در سال ۱۹۹۷، آغازگر استفاده از باتريهاي ليتيوم يون در صنعت خودروسازي بود. فروش بسيار خوب تويوتا پريوس نيز مشوق نيسان شد تا يک محصول هاچبک تمامالکتريکي براي عرضه در بازار جهاني، طراحي کند. در سال ۲۰۱۸، حدود ۳۶۰ هزار نيسان ليف فروخته شده که ۵۰ درصد بيشتر از تسلا مدل ۳ بهعنوان نزديکترين رقبت است.
اولين نسخه از نيسان ليف، سال ۲۰۱۰ رونمايي شد. اين خودروي برقي با پيشرانهي ۱۱۰ اسببخار همراه گشتاور ۲۸۰ نيوتنمتر، ۱۰ ثانيه بعد از شروع حرکت به سرعت ۱۰۰ کيلومتربرساعت ميرسيد و مسافتي حدود ۱۳۵ تا ۲۰۰ کيلومتر را در نسخههاي مختلف طي ميکرد. نسل دوم نيسان ليف، سال ۲۰۱۷ معرفي شد و به خوبي، فروش اين خودرو در بازار جهاني را ادامه داد. محصول جديد از سال ۲۰۱۸ به دست مصرفکننده رسيد؛ درحاليکه ۱۴۸ اسببخار قدرت، ۳۲۰ نيوتنمتر گشتاور، سرعتگيري صفر تا ۱۰۰ کيلومتربرساعت ۸ ثانيه و ظرفيت شارژ کافي براي حرکت تا ۲۷۰ کيلومتر داشت. نسخهي ايپلاس (e+) از ليف جديد نيز سال ۲۰۱۹ معرفي شد تا ضمن افزايش قدرت و گشتاور پيشرانه به لطف باتريهاي جديد تا مسافت ۳۸۰ کيلومتر را طي کند. آستانه قيمت نيسان ليف ۲۰۱۹ در بازار جهاني، ۳۰ هزار دلار است.
ماجراي کارلوس گون و بحران تازه براي نيسان
ناجي نيسان در قرن بيست و يکم، اواخر آبانماه ۱۳۹۷ به جرم فساد مالي دستگير شد. اولين اتهام گون، عدم ارائهي اطلاعات شفاف از داراييها به بورس اوراق بهادار توکيو بود. رسانههاي ژاپني از تخلف مالي کارلوس گون و نقض قوانين اين کشور سخن گفتند؛ اما در فرانسه روايت ديگري از اين قضيه مطرح شد و برخي از صاحبنظران دستگيري گون را کودتاي نيسان عليه رنو تعبير کردند.
هيروتو سايکاوا، نزديکترين فرد ژاپني به کارلوس گون بود. او بعد از سالها همکاري با مدير فرانسوي، نقش مهمي در دستگيري و پخش شايعات عليه کارلوس گون داشت. سايکاوا دخالت در رسوايي گون را انکار کرد و از توطئه براي بازپسگيري مديريت خودروساز ژاپني طفره رفت؛ اما مديرعاملي موقت او در نيسان و نشستن روي صندلي کارلوس گون، به شايعات دامن زدند. در تاريخ ۲۰ شهريور ۹۸، بهدنبال تحقيقات داخلي دربارهي پرداختهاي نامتعارف به سايکاوا، هيئت مديره نيسان از سايکاوا خواست تا از سمت مديرعاملي استعفا دهد و او نيز پذيرفت تا بحران مديريت در نيسان، تشديد شود.
چند ماه پس از دستگيري کارلوس گون، بنابر گزارش مالي نيسان که ارديبهشتماه ۱۳۹۷ منتشر شد؛ سود اين غول خودروساز ژاپني درمقايسهبا سال قبل، به نصف کاهش پيدا کرد. ميزان سود نيسان در پايان سال مالي در مارس، ۳۱۹.۱ ميليارد ين (۲.۹ ميليارد دلار) بود که درمقايسهبا سود ۷۴۶.۹ ميليارد ين سال گذشته، کاهشي چشمگير داشت. نيسان اعلام کرد سود اين شرکت تا پايان سال مالي ۲۰۲۰، تا ۱۷۰ ميليارد ين (۱.۵ ميليارد دلار) کاهش خواهد يافت.
نيسان در آينده
از مدلهاي مفهومي پرتعدادي که نيسان در سالهاي اخير رونمايي کرد؛ ميتوان نتيجه گرفت که برند ژاپني علاقهمند به توسعهي خودروهاي برقي است. همچنين، فناوري خودران مورد توجه نيسان خواهد بود تا روي محصولات تجاري اين شرکت، ارائه شود. سيستم خودران اختصاصي نيسان با نام تجاري پروپايلوت (Pro Pilot) فعلا سطح ۲ فناوري خودران را پوشش ميدهد و روي خودروهايي مثل نيسان ليف، قابل سفارش است. تواناييهاي فعلي فناوري پروپايلوت در آزمايشهاي ميداني، کاستيهايي نسبت به سيستم اتوپايلوت تسلا دارد.
جديدترين محصول نيسان در آيندهي نزديک، احتمالا يک کراساور برقي شبيه به مدل مفهومي IMQ است که اوايل سال ۲۰۱۹ رونمايي شد. نيسان در تلاش است تا پس از موفقيت ليف در بازار جهاني، پلتفرم پرفروشترين کراساور خود را با فناوري موتورهاي برقي ترکيب کند.
بازار