تحولات صنعت خودروی ایران در دهه نخست سال 1400

ايران جيب/ دو ماه پيش اعلام شد امسال توسعه داخلي‌سازي به ارزش 300 ‌ميليون يورو در قالب انعقاد قرارداد داخلي‌سازي با برگزاري ميزهاي ساخت داخل بين قطعه‌سازان و خودروسازان پيش‌بيني شده است. پارسال در قالب برگزاري سه ميز ساخت داخل ۲۷۷‌ميليون يورو قرارداد بين خودروسازان و قطعه‌سازان داخلي امضا شد. افزايش داخلي‌سازي قطعات خودرو با هدف مديريت منابع ارزي، افزايش توليد و حفظ اشتغال در توليدات صنعتي انجام مي‌شود.

سال گذشته بيش از ٣ميليارد و ۴۰۰‌ميليون يورو کاهش ارزبري با برگزاري ۱۰ ميز تخصصي تعميق ساخت داخل، انعقاد تفاهم‌نامه با ساير وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها، اقدام شرکت‌هاي بزرگ صنعتي و معدني و همچنين شرکت‌هاي دانش‌بنيان براي داخلي‌سازي برخي قطعات و تجهيزات وارداتي حاصل شد.روز گذشته موسسه فيچ در تحليلي از وضع صنعت خودروسازي ايران پيش‌بيني کرد توليد خودرو در ايران طي دوره ١٠ ساله ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۹ به‌طور متوسط رشد سالانه ۱۲.۴‌درصدي تجربه کند و از ‌سال ۲۰۲۴ توليد خودرو ايران بيش از يک‌ميليون دستگاه در ‌سال شود.

در اين گزارش آمده است: با توجه به اينکه ايران درگير بحران کرونا، تحريم‌هاي آمريکا و کاهش قيمت نفت است، وضع صنعت خودرو اين کشور در‌ سال ۲۰۲۰ بدتر خواهد شد. ‌سال ۲۰۲۰ سومين‌ سال متوالي است که توليد خودرو ايران با کاهش مواجه خواهد شد. در پي بازگشت تحريم‌هاي آمريکا، توليد خودرو ايران طي ‌سال ۲۰۱۸ با افت ۳۷.۸‌درصدي مواجه شد. ايران در ‌سال ۲۰۱۹ نيز شاهد افت ۱۰.۳‌درصدي توليد خودرو بود و انتظار مي‌رود امسال نيز اين افت به ۲۹.۲‌درصد برسد.

---

بازار

---

 به موازات کاهش توليد، فروش خودرو در ايران نيز کاهش داشته است. در ‌سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۱۴.۵‌درصد از فروش خودرو در ايران کاسته شد و انتظار داريم طي امسال نيز ۲۱.۱‌درصد فروش خودرو در اين کشور کاهش يابد.براساس گزارش‌ها، بخش توليد قطعات خودرو در ايران با بدهي‌هاي کلان مواجه است. اين بدان معناست که اين بخش با فشار زيادي در ‌سال ۲۰۲۰ مواجه است و بدون حمايت دولت به سختي مي‌تواند خود را سر پا نگه دارد. دولت هم به دليل مشکلات مالي نمي‌تواند از اين بخش حمايت کند.
به گزارش تسنيم، توليد خودرو ايران بين بيستم آوريل تا بيستم مي‌۱۴.۶‌درصد نسبت به مدت مشابه‌ سال قبل کاهش داشته است. ايران‌خودرو و سايپا ۷۸ هزار و ١٩٠ دستگاه خودرو در اين دوره يک‌ماهه توليد کردند که ۱۳ هزار و ٤٣٦ دستگاه کمتر از‌ سال قبل است. ايران‌خودرو علاوه بر خودروهاي سواري، خودروهاي تجاري مثل ون، پيکاپ، کاميون و اتوبوس هم توليد مي‌کند که خط توليد چندين نوع از اين خودروها متوقف شده است.

فروش
 به موازات افت توليد، فروش خودرو در ايران طي‌ سال ۲۰۲۰ نيز با افت قابل توجهي روبه‌رو خواهد شد. شيوع کرونا، تحريم‌هاي آمريکا، افت قيمت نفت و بدتر شدن وضع اقتصاد ازجمله عوامل اين کاهش است. بر اين اساس، فروش خودرو در ايران طي ‌سال جاري ۲۱.۱‌درصد نسبت به ‌سال قبل کاهش خواهد يافت. فروش خودروهاي سواري در اين ‌سال با کاهش ۲۰.۹‌درصدي و خودروهاي تجاري با کاهش ۲۴‌درصدي مواجه مي‌شود. شيوع کرونا در کوتاه‌مدت فعاليت‌هاي اقتصادي را در ايران با اختلالات گسترده مواجه مي‌کند. بر همين اساس ما که قبلا رشد منفي ۰.۴‌درصدي براي اقتصاد ايران در ‌سال جاري پيش‌بيني کرده بوديم، اکنون اين رقم را حدود منفي ۲.۲‌درصد ارزيابي مي‌کنيم.
کاهش شديد قيمت نفت به همراه تحريم‌ها تواني در دولت براي حمايت از صنعت خودرو و ارايه بسته‌هاي محرک اقتصادي باقي نگذاشته است. درآمد نفتي ايران از نوامبر ۲۰۱۸ بالغ بر ۷۰‌درصد کاهش يافته است. البته برنامه‌هايي مثل ارايه وام‌هاي کم‌بهره به حدود ۳ تا ۴‌ميليون خانوار اجرا شده است، اما اين برنامه‌ها چنان گسترده نيست که بتواند سطح تقاضاي داخلي براي کالاهايي مثل خودرو را افزايش دهد.

با اين حال، در سال‌هاي بعد اوضاع صنعت خودرو ايران بهتر و تا ‌سال ۲۰۲۹ اين صنعت با رشد دو رقمي فروش مواجه خواهد شد. انتظار مي‌رود فروش خودرو در ايران طي‌ سال ۲۰۲۱ با رشد ۱۲.۷‌درصدي فروش مواجه شود و اين رقم در‌ سال ۲۰۲۲ به ۱۴.۶‌درصد افزايش خواهد يافت.

توليد
به دنبال بازگشت تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران در ‌سال ۲۰۱۸ شاهد فرار سرمايه‌هاي خارجي از صنعت خودرو اين کشور بوديم. طرح‌هاي سرمايه‌گذاري خارجي‌ها در اين صنعت لغو و پروژه‌هاي سرمايه‌گذاري مشترک بين خودروسازان داخلي و خارجي کنار گذاشته شد.

 روند توليد خودرو در ايران طي‌ سال ۲۰۲۰ کاهشي است، اگرچه وجود خودروهاي ناقص بسيار در پارکينگ خودروسازان که به تدريج تکميل مي‌شوند، مانع افت بسيار بيشتر توليد خودرو در ايران طي اين‌ سال مي‌شود.

صنعت خودرو ايران درحال حاضر با مشکل کمبود قطعات لازم مواجه است. تحريم‌هاي آمريکا مانع مهمي در برابر دسترسي ايران به قطعات مورد نياز صنعت خودرو است. اين مسأله باعث انباشت انبوهي در خودروهاي ناقص در پارکينگ خودروسازان شده است و افت شديد توليد خودرو در‌ سال ۲۰۲۰ را رقم مي‌زند. به‌علاوه زنجيره‌هاي تأمين قطعات از چين به دليل شيوع کرونا مختل شده است که باعث افت بيشتر توليد خودرو خواهد شد. پس از تحريم‌هاي آمريکا، چين تقريبا تنها کشوري است که به ايران قطعه خودرو صادر مي‌کند. بر اين اساس ما پيش‌بيني مي‌کنيم توليد خودرو در ايران طي‌ سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۲۹.۲‌درصد کاهش يابد و به ۶۱۰‌هزار دستگاه برسد. اين درحالي است که طي دو‌سال گذشته توليد خودرو ايران تقريبا نصف شده است. در‌ سال ۲۰۱۹ توليد خودرو در ايران ۱۰.۳‌درصد و در ‌سال ۲۰۱۸ نيز ۳۷.۸‌درصد کاهش يابد.

 افت واردات قطعات خودرو يکي از عوامل مهم افت توليد خودرو در ايران است. کل واردات ايران در‌ سال ۲۰۱۸ بالغ بر ۲۶.۵‌درصد و در‌ سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۲۹‌درصد کاهش يافته است. حدود ۳۷‌درصد واردات ايران ماشين‌آلات و محصولات پيچيده صنعتي مثل قطعات خودرو است. به همين دليل خودروسازان ايراني نتوانسته‌اند به قطعات مورد نياز خود دست پيدا کنند و براساس برخي گزارش‌ها، بيش از ۱۵۰‌هزار خودرو ناقص در برخي کارخانه‌ها پارک شده است. با توجه به اين موضوع و همچنين نظر به سطح بالاي تقاضاي خودرو در ايران اعتقاد داريم چنانچه تحريم‌ها برداشته شود، صنعت خودرو ايران به سرعت مي‌تواند موقعيت گذشته خود را به دست بياورد.

بر اين اساس انتظار مي‌رود طي سال‌هاي بعد توليد خودرو در ايران صعودي شود و ما متوسط رشد سالانه ۱۲.۴‌درصدي را براي توليد خودرو در ايران طي دوره ١٠ساله ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۹ پيش‌بيني کرده‌ايم.

به نظر ما چين و روسيه کشورهايي هستند که از خلأ حضور شرکت‌هاي اروپايي استفاده کرده و در ايران‌،خودرو توليد خواهند کرد. خودروسازان ايراني هم مي‌توانند براي تکميل خودروهاي ناقص خود زنجيره‌هاي جديد عرضه قطعات پيدا کنند. بزرگ‌ترين خودروساز روسيه، آتوواز، در دسامبر ۲۰۱۹ اعلام کرد قرار است سهام جنرال موتور آمريکا را در شرکت سرمايه‌گذاري مشترک خريداري کند. ما معتقديم جدايي از جنرال موتور راه را براي ورود آتوواز به بازار ايران و توليد خودرو در اين کشور باز خواهد کرد. اين شرکت طي دو‌سال گذشته براي توليد خودرو در ايران ابراز تمايل کرده است. خودروسازان چيني مثل چري، ليفان، دانگ فنگ، بريليانس و‌هافي موتورز نيز از تمايل خود براي توسعه فعاليت‌هايشان در ايران خبر داده‌اند.

کل توليد خودرو ايران در‌ سال ۲۰۱۹ بالغ بر ۸۶۰‌هزار دستگاه برآورد شده که انتظار مي‌رود اين رقم طي‌ سال ۲۰۲۹ به ۱.۱۸‌ميليون دستگاه برسد. از ‌سال ۲۰۲۴ به بعد، توليد خودرو ايران بيش از يک‌ميليون دستگاه در‌ سال خواهد شد.

 صنعت خودرو ايران و ويروس کرونا
همه صنايع و اقتصادها در سطح جهان از شيوع ويروس کرونا آسيب ديده‌اند. آسيا، اروپا و آمريکاي شمالي درحال حاضر بيشترين درگيري را با اين ويروس دارند.

صنعت خودرو جهان به‌ويژه با چالش‌هاي جدي از سوي کرونا مواجه شده است. اين ويروس مصرف‌کنندگان را واداشته است تا بيشتر روي تأمين کالاهاي ضروري مورد نياز خود تمرکز کنند. به عقيده ما فروش خودرو در جهان طي‌ سال‌جاري ۹.۹‌درصد کاهش خواهد يافت.

شيوع کرونا علاوه بر کاهش تقاضاي مصرف‌کننده، زنجيره‌هاي توليد و تأمين قطعات خودرو را نيز مختل مي‌کند. کارخانه‌هاي بسياري براي مقابله با شيوع اين ويروس به تعطيلي کشيده شده‌‌اند. درعين حال، اگر ويروس کرونا در ‌سال ۲۰۲۰ مهار شود، انتظار داريم در ‌سال ۲۰۲۱ صنعت خودروسازي جهان وارد رشد شود.

ويروس کرونا براي نخستين‌بار در نوزدهم فوريه ۲۰۲۰ در ايران گزارش شد و هنوز مهار نشده است. دولت ايران براي مقابله با اين ويروس اقداماتي را انجام داد که از آن جمله لغو پروازها، بستن مدارس، فروشگاه‌ها، بازارها و مکان‌هاي مذهبي بوده است. در پي اين اقدامات شاخص مديران خريد در مارس ۲۰۲۰ با افت ۳۰‌درصدي نسبت به ماه قبل از آن مواجه شد.

صنعت خودرو ايران نيز که تحت فشار تحريم‌ها قرار داشت، اکنون با مشکل ديگري روبه‌رو شد. با تعطيلي کارخانه‌ها در چين، واردات قطعات خودرو از اين کشور مختل شد که البته موقتي بود. تعطيلي‌هاي اجباري در داخل و کاهش قدرت خريد مردم نيز ازجمله ديگر مشکلات بود. در نتيجه اين مشکلات بود که ما پيش‌بيني خود از رشد صنعت خودرو ايران را بيش ازپيش کاهش داديم. ما پيش از شيوع کرونا پيش‌بيني کرده بوديم توليد صنعت خودرو ايران در‌ سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۷.۷‌درصد کاهش يابد اما اکنون انتظار داريم اين صنعت با افت توليد ۲۱.۱‌درصدي در‌ سال ۲۰۲۰ مواجه شود.

نقاط قوت
   ايران بزرگ‌ترين توليد‌کننده خودرو در خاورميانه است.
   ايران طبقه متوسط بزرگ و رو به رشدي دارد و در نتيجه بازار پرتقاضا و خوبي براي صنعت خودرو به حساب مي‌آيد.

نقاط ضعف
   ايران پيش‌شرط‌هاي سختي براي فعاليت شرکت‌هاي خودروسازي خارجي در اين کشور قرار مي‌دهد که اين مسأله انگيزه شرکت‌هاي خارجي براي سرمايه‌گذاري در اين کشور را کاهش مي‌دهد.
   صنعت خودرو ايران از مشکل تجهيزات فرسوده و تکنولوژي کهنه رنج مي‌برد و براي حل اين مشکل به دانش فني و کمک سرمايه‌گذاران غربي نياز دارد.
   خودروهاي توليد داخل به دليل نبودِ رقابت، داراي کيفيت پايين و قيمت بالا هستند.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar