مهمترین سیستمهای ایمنی تاریخ خودروسازی
پرشين خودرو/ در طول تاريخ خودروسازي دنيا، امکانات مختلف ايمني، رفاهي و فني به مرور و پله پله ابداع شده اند و تا اجباري شدن آنها، راهي چندين ساله پيموده شده است.
در اين مطلب نگاهي داريم به مهم ترين سيستم هاي ايمني در طول تاريخ خودروسازي که هم به نوعي روند تکاملي ايمني خودرو را نمايش مي دهند و هم بيشترين اثر را در کاهش تصادفات و مرگ و مير سرنشينان و اشخاص ثالث داشته اند.
کمربند ايمني
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي هرچند شايعات زيادي اين روزها در فضاي مجازي مبني بر ايراني بودن مخترع کمربند ايمني شنيده مي شود اما بايد بدانيم که اولين بار کمربند ايمني در ميانه قرن نوزدهم ميلادي و توسط يک مهندس انگليسي در نيويورک ثبت اختراع شده است. اما استفاده از اين ابزار بسيار کارآمد براي بار اول در يک خودرو توليد انبوه، توسط شرکت هاي Nash در سال 1949 و فورد در سال 1955 صورت گرفته است که اين رويه نيز بعد از انجام آزمايشاتي بود که توسط يک موسسه تحقيقاتي درباره ميزان اثر نجات بخشي اين قطعه روي سرنشينان خودرو صورت گرفت. قابل ذکر است که با وجود انواع و اقسام سيستم هاي ايمني در خودروهاي مدرن امروزي، هنوز هم کمربند ايمني با بيش از 50 درصد کاهش آسيب هاي ناشي از تصادف، بالاترين کارايي را داشته و اين رقم براي ايربگ در حدود 30 درصد تخمين زده مي شود.
نقاط مچاله شونده
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي در سال 1952 شرکت مرسدس بنز اقدام به طراحي اتاق W114 خود يا همان مرسدس معماري کرد که در طراحي آن براي اولين بار ايمني غيرفعال بدنه را به صورت حرفه اي در پيش گرفت. هميشه سعي مي شود که در تصادفات اتاق تا حد ممکن سالم باقي بماند و دماغه خودرو بيشترين انرژي جنبشي ايجاد شده در تصادف را جذب کرده تا کمترين اثر آن به کابين برسد. براي اين کار بايد از نقاط مچاله شونده و جاذب انرژي تصادف استفاده کرد و اين طرحي بود که مرسدس براي اولين بار در بنز W114 پياده کرد.
ترمزهاي ديسکي
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي با بالا رفتن سرعت خودروها به مرور زمان، نياز به يک توقف سريع تر، کوتاه تر و ايمن تر به شدت حس مي شد و اين دقيقا مشکلي بود که در ترمزهاي کاسه اي قابل رفع نبود. براي اولين بار از ترمزهاي ديسکي در سال 1902 در بيرمنگام انگليس رونمايي شد اما نبود تکنولوژي لازم براي ساخت انبوه اين قطعه باعث شد تا 51 سال بعد، براي اولين بار جگوار از ترمزهاي ديسکي در خودرو مسابقه اي خود يعني جگوار C-Type استفاده کند و در سال 1955 نيز، سيتروئن در خودرو لوکس DS استفاده از اين تکنولوژي را براي اولين بار در يک خودرو توليد انبوه به کار بگيرد.
کمربند ايمني سه نقطه اي
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي کمربندهاي اميني در ابتدا بسيار ساده بوده و از دو قسمت که به هم گيره مي شدند، ساخته شده بود. اين کمربندها آزادي عمل راننده و سرنشين را در حين سواري مي گرفت و چون قابل تنظيم نبود، مشکلاتي نيز براي استفاده کنندگان به همراه داشت. تا اينکه در سال 1958 يکي از مهندسان ولوو به نام نيس بوهلين کمربند ايمني سه نقطه اي را ابداع کرد و ولوو نيز به سرعت آن را به شکل يک استاندارد در محصولاتش به کار گرفت. بد نيست بدانيم که در انگليس استفاده از کمربند ايمني براي راننده و شاگرد از سال 1983 اجباري شد و از سال 1991 قانون استفاده از کمربند ايمني در کل اروپا براي همه افراد داخل خودرو به تصويب رسيد.
کيسه هوا
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي ايربگ يا همان کيسه هوا در سال هاي دهه 50 ميلادي در آمريکا متولد شد اما در اروپا مي توان گفت براي اولين بار به صورت کاملا جدي در دنيا، مرسدس بنز اين تکنولوژي را روي خودروهاي سواري اش به کار گرفت. اين شرکت آلماني در دهه 80 ميلادي از ايربگ در اس کلاس سري W126 خود استفاده کرد که در آن زمان يک آپشن انتخابي از سوي خريدار بود. بعد از مرسدس بنز، پورشه در محصول 944 خود و بعد از آن نيز در هوندا لِجند از ايربگ اين بار به صورت استاندارد و نه آپشن استفاده شد و کم کم با اثر نجات بخشي اين قطعه، ديگر شرکت هاي خودروسازي نيز تا پايان قرن بيستم آن را در ليست وسايل ايمني محصولاتشان حتي به صورت آپشن قرار دادند.
ترمز ضدقفل
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي يکي از دلايل بروز تصادفات و سوانح در ترمزگيري هاي شديد ناشي از قفل شدن چرخ ها و خصوصا چرخ هاي محور جلو است که هم منجر به انحراف خودرو خواهدشد و هم قابليت فرمان پذيري و هدايت خودرو را از راننده خواهدگرفت. مرسدس بنز که بيشترين نوآوري را در صنعت خودرو به نام خود ثبت کرده است، در سال 1978 استفاده از سيستم ترمز ضدقفل را در خودروهاي سواري و به صورت توليد انبوه در دستور کار خود قرار داد و اين در حالي بود که اين سيستم قبلا براي هواپيماها و در سال 1929 معرفي شده بود. سيستم گفته شده توسط شرکت بوش که از توسعه دهندگان سيستم هاي مختلف خودرويي تا امروز در دنيا محسوب مي شود، آماده شد و در ابتدا به صورت سفارشي براي اس کلاس W116 قابل خريداري بود و براي اولين بار نيز شرکت فورد در سال 1985 براي محصول گراناداي خود اين سيستم را به صورت استاندارد عرضه کرد.
ايربگ عابر پياده
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي عابران پياده در برخورد با خودرو روي درب موتور پرتاب مي شوند و در اکثر مواقع با برخورد سر آنها با شيشه و يا انتهاي درب موتور خودرو دچار آسيب هاي شديدي به سر مي شوند که در برخي حالات منجر به مرگ آنها نيز خواهدشد. ايربگ عابر پياده راهکاري است که ولوو آن را در سال 2012 پيشنهاد داده و روي محصول V40 خود نيز استفاده از آن را آغاز کرده است. در اين سيستم يک ايربگ در زير درب موتور خودرو و متمايل به انتهاي آن در حين تصادف باز مي شود تا سر عابر پياده بعد از برخورد با خودرو، به جاي اصابت به شيشه روي آن قرار بگيرد و در اين روش چون درب موتور نيز کمي زاويه گرفته و رو به بالا خواهدآمد، از شدت برخورد بدن عابر پياده نيز کاسته مي شود. ايربگ عابر پياده براي سرعت هاي بالاي 50 کيلومتر در ساعت فعال مي شود و تشخيص برخورد با عابر پياده از برخورد با حيوان، خودرو و ديگر موانع به عهده 7 سنسور قرار گرفته در دماغه خودرو است.
کروز کنترل تطبيقي
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي کروز کنترل وظيفه حفظ سرعت خودرو در مسير را دارد اما نکته مهم در اين است که اين سيستم جزو وسايل رفاهي خودرو دسته بندي مي شود و اگر مانعي حين حرکت در مسير خودرو ظاهر شود و راننده اقدام به کاهش سرعت نکند، برخورد با آن حتمي خواهدبود. اما نمونه تطبيقي که سرعت خود را مي تواند با خودرو حلويي هماهنگ کند، توسط مرسدس بنز و روي کلاس اس و CL اين شرکت در سال 1999 پياده سازي شد که در هر دو حالت کاهش و يا افزايش سرعت خودرو جلويي، قابليت هماهنگ کردن با آن را داشت. اين کار توسط رادارهاي قرار گرفته در دماغه خودرو صورت مي گيرد و بعد از مرسدس بنز، جگوار نيز در کوپه اسپرتي خود يعني XK از کروز کنترل تطبيقي در همان سال بهره گرفت.
برنامه کنترل پايداري
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي فرض کنيم در يک پيچ در حال حرکت با خودرو هستيم و بنا به شرايط نوع حرکت و سرعت تردد و يا زاويه پيچ، خودرو در حال خروج به خارج مسير است. اين حالت مي تواند براي مانوردادن در حين عبور از يک مانع و يا ترمزگيري در يک مسير که شرايط همه چرخ ها يکسان نيست نيز اتفاق بيفتد چرا که در اين حالت اگر همه چرخ ها نيروي ترمزي برابر دريافت کنند، چون سرعت متفاوتي در زمان پيچيدن دارند، خودرو دچار بي تعادلي خواهدشد. برنامه کنترل پايداري که با نام هاي ESC و ESP شناخته مي شود، در سال 1995 توسط مرسدس بنز و ب ام و ابداع و اولين بار نيز بر روي اس کلاس و سري 7 پياده شد که کار آن، تشخيص تمايل خروج خودرو از مسير بود و براي کنترل خودرو اقدام به ترمزگيري در چرخ ها به صورت مجزا کرده و با کنترل دريچه گاز، قدرت و گشتاور توليدي موتور را نيز در اختيار مي گرفت. با موفقيت هاي اين دو شرکت آلماني در توسعه اين محصول، به سرعت تويوتا، آئودي و ولوو نيز از آن براي ساخته هاي خودشان استفاده کردند و از سال 2014 ميلادي نيز، کليه خودروهاي توليدي در قاره اروپا بايد به اين سيستم مجهز باشند.
سيستم اخطار خروج از خط
مهمترين سيستم هاي ايمني در تاريخ خودروسازي بسياري از تصادفات ناشي از خواب آلودگي راننده است که منجر به انحراف خودرو به طرفين و برخورد با موانع و يا خودروهاي ديگر خواهدشد. شرکت سيتروئن در سال 2005 و در سه خودرو C5, C4 و C6 خود از سيستمي استفاده کرد که خطوط جاده را اسکن کرده و در صورتي که خودرو از روي اين خطوط بگذرد و آنها را قطع کند، به راننده اخطار مي دهد و با لرزش صندلي و يا فرمان آن را از خواب آلودگي احتمالي بيدار مي کند. امروزه بسياري از خودروسازان اروپايي از اين سيستم در ساخته هاي سبک و سنگين خود استفاده مي کنند.